تمام شدن وقت وکالت تعویض پلاک

بله، با اتمام مهلت مندرج در وکالت نامه تعویض پلاک، اعتبار حقوقی آن خودبه خود از بین می رود و برای انجام مراحل تعویض پلاک، طرفین باید مجدداً در دفترخانه اسناد رسمی حضور یافته و وکالت نامه جدیدی تنظیم کنند. این موضوع می تواند چالش های حقوقی و مالی متعددی را برای خریدار و فروشنده خودرو به همراه داشته باشد.

در معاملات خرید و فروش خودرو، وکالت نامه تعویض پلاک ابزاری رایج برای تسهیل فرآیند انتقال مالکیت و پلاک است. اما زمانی که این وکالت نامه به پایان می رسد و مراحل تعویض پلاک انجام نشده باشد، طرفین معامله با مشکلات و تبعات حقوقی و مالی گوناگونی روبرو می شوند. آگاهی از این پیامدها و آشنایی با راه حل های قانونی برای مدیریت این وضعیت، برای هر دو طرف معامله حیاتی است. این مقاله به عنوان یک راهنمای جامع، ابعاد مختلف این چالش را بررسی کرده و راهکارهای عملی را ارائه می دهد تا از پیچیدگی های احتمالی جلوگیری شود.

۱. وکالت تعویض پلاک چیست و چرا اعطا می شود؟

وکالت نامه تعویض پلاک، سندی قانونی است که به موجب آن، فروشنده خودرو (موکل) به خریدار (وکیل) این اختیار را می دهد که بدون حضور فروشنده، کلیه مراحل اداری مربوط به فک پلاک قبلی و نصب پلاک جدید را در مراکز تعویض پلاک انجام دهد. این سند رسمی در دفاتر اسناد رسمی تنظیم می شود و دارای اعتبار حقوقی مشخصی است.

تعریف حقوقی وکالت تعویض پلاک

از منظر حقوقی، وکالت تعویض پلاک یک نوع وکالت کاری (غیر قضایی) محسوب می شود. در این نوع وکالت، موکل اختیارات مشخصی را در خصوص یک کار اداری خاص به وکیل تفویض می کند. مهم ترین ویژگی این وکالت نامه، محدود بودن آن به فرآیند تعویض پلاک و معمولاً محدودیت زمانی آن است. با اتمام مهلت یا انجام موضوع وکالت، اعتبار آن پایان می یابد و دیگر قابل استناد نیست.

دلایل رایج برای اعطای وکالت

اعطای وکالت تعویض پلاک معمولاً به دلایل متعددی صورت می گیرد که مهم ترین آن ها شامل موارد زیر است:

• عدم امکان حضور فروشنده: بسیاری از اوقات، فروشنده خودرو به دلایل مختلف (مشغله کاری، مسافت زیاد، بیماری و غیره) نمی تواند شخصاً در مرکز تعویض پلاک حضور یابد. در این صورت، با اعطای وکالت، خریدار می تواند به تنهایی این فرآیند را طی کند.
• سرعت بخشی به فرآیند: حضور همزمان دو طرف در مرکز تعویض پلاک ممکن است زمان بر باشد. وکالت نامه این امکان را فراهم می کند که خریدار در زمان مناسب خود اقدام به تعویض پلاک کند.
• راحتی و انعطاف پذیری برای خریدار: خریدار می تواند با آسودگی خاطر و در مهلت مقرر، مدارک لازم را تهیه و بدون دغدغه هماهنگی با فروشنده، مراحل تعویض پلاک را انجام دهد.

انواع وکالت نامه و تفاوت ها (مدت دار، بلاعزل)

در معاملات خودرو، دو نوع اصلی وکالت نامه ممکن است مطرح شود که شناخت تفاوت آن ها ضروری است:

• وکالت مدت دار: این رایج ترین نوع وکالت برای تعویض پلاک است. در این وکالت نامه، یک بازه زمانی مشخص (مانند ۱۰ روز، ۲۰ روز، یک ماه یا بیشتر) برای اعتبار وکالت تعیین می شود. پس از اتمام این مدت، وکالت نامه به صورت خودکار باطل می شود و دیگر امکان استفاده از آن وجود ندارد. هدف از تعیین این مدت، الزام خریدار به اقدام به موقع و جلوگیری از سوءاستفاده های احتمالی است.
• وکالت بلاعزل: وکالت بلاعزل به این معناست که موکل حق عزل وکیل را ندارد. اما باید توجه داشت که وکالت بلاعزل برای تعویض پلاک، معمولاً باز هم دارای مدت زمان مشخصی است. به عبارت دیگر، بلاعزل بودن آن فقط حق عزل را از موکل می گیرد، اما با اتمام مدت زمان قید شده در وکالت نامه، این نوع وکالت نیز باطل می شود و از درجه اعتبار ساقط می گردد. استفاده از وکالت بلاعزل بدون مدت مشخص برای تعویض پلاک به ندرت و در شرایط خاص اتفاق می افتد و خطرات خاص خود را دارد.

۲. مدت زمان و اعتبار وکالت تعویض پلاک خودرو

مدت زمان اعتبار وکالت نامه تعویض پلاک یکی از مهم ترین نکات در تنظیم آن است. این مدت زمان باید با دقت تعیین شود تا هم خریدار فرصت کافی برای انجام امور را داشته باشد و هم فروشنده از بابت عدم تعویض پلاک در زمان مناسب، دچار نگرانی نشود.

مدت زمان های معمول و استاندارد

مدت زمان اعتبار وکالت تعویض پلاک معمولاً بر اساس توافق بین خریدار و فروشنده تعیین می شود. این بازه های زمانی می توانند متفاوت باشند، اما رایج ترین آن ها عبارتند از:

• ۱۰ روز: این مدت برای معاملاتی که طرفین تمایل به تسریع در فرآیند دارند و خریدار از آمادگی کامل برای تعویض پلاک برخوردار است، مناسب است.
• ۲۰ روز: یک بازه زمانی معقول که به خریدار فرصت کافی برای جمع آوری مدارک و رزرو نوبت در مراکز تعویض پلاک را می دهد.
• یک ماه (۳۰ روز): این مدت زمان به خصوص در شهرهای بزرگ که ممکن است نوبت دهی کمی طولانی تر باشد یا خریدار نیاز به جابجایی محل سکونت و احراز آدرس جدید داشته باشد، مورد استفاده قرار می گیرد.
• بیش از یک ماه: در برخی موارد خاص، ممکن است مدت زمان طولانی تری (مثلاً ۴۵ یا ۶۰ روز) برای وکالت تعیین شود، اما این امر باید با آگاهی کامل از تبعات آن و ترجیحاً با توافق بر سر شروط خاص صورت گیرد.

نکات مهم در تعیین مدت وکالت برای خریدار و فروشنده

در زمان تعیین مدت اعتبار وکالت نامه، هر دو طرف باید به نکات زیر توجه کنند:

• برای خریدار: خریدار باید اطمینان حاصل کند که مدت زمان وکالت نامه برای انجام تمامی مراحل تعویض پلاک کافی است. این مراحل شامل اخذ نوبت، جمع آوری مدارک، بررسی اصالت خودرو، فک پلاک قبلی و نصب پلاک جدید می شود. باید احتمال بروز مشکلات پیش بینی نشده (مانند تعطیلی مراکز، نقص مدارک یا ایراد در خودرو) را نیز در نظر گرفت.
• برای فروشنده: فروشنده باید به این نکته توجه کند که هرچه مدت زمان وکالت طولانی تر باشد، مسئولیت های قانونی و خطرات احتمالی (مانند ثبت تخلفات به نام او) نیز بیشتر خواهد بود. بنابراین، تعیین یک مدت معقول و کوتاه برای فروشنده ایمن تر است.

چرا اقدام به موقع ضروری است؟

اقدام به موقع برای تعویض پلاک، هم برای خریدار و هم برای فروشنده از اهمیت بالایی برخوردار است. برای خریدار، به این معناست که مالکیت خودرو به طور رسمی و قانونی به نام او ثبت می شود و می تواند از تمامی حقوق مالکانه خود بهره مند شود. همچنین، از بروز هزینه های اضافی برای صدور مجدد وکالت نامه یا پیگیری های حقوقی جلوگیری می کند.

برای فروشنده، تعویض پلاک در مهلت مقرر به معنای سلب مسئولیت های قانونی مربوط به خودرو است. تا زمانی که پلاک خودرو به نام فروشنده باشد، تمامی تخلفات رانندگی، جریمه ها، و حتی مسئولیت های کیفری و حقوقی ناشی از حوادث یا جرایم احتمالی با خودرو، متوجه مالک قبلی (فروشنده) خواهد بود. بنابراین، اقدام به موقع، ضامن حفظ حقوق و منافع هر دو طرف معامله است.

۳. پیامدها و عواقب حقوقی و مالی انقضای وکالت تعویض پلاک

تمام شدن وقت وکالت تعویض پلاک، یکی از رایج ترین مشکلاتی است که در معاملات خودرو با آن مواجه می شویم. این اتفاق می تواند پیامدهای حقوقی و مالی جدی برای هر دو طرف معامله، یعنی خریدار و فروشنده، به همراه داشته باشد.

ابطال خودکار وکالت نامه و پیامدهای عمومی

با اتمام مهلت تعیین شده در وکالت نامه، آن سند به صورت خودکار و بدون نیاز به اقدام اضافی، از اعتبار حقوقی ساقط می شود. به این معنا که دیگر خریدار (وکیل) نمی تواند با استناد به آن وکالت نامه، مراحل تعویض پلاک را انجام دهد. این ابطال خودکار، سنگ بنای تمامی مشکلات بعدی است و طرفین را ملزم به یافتن راهکارهای جایگزین می کند که غالباً پرهزینه و زمان بر هستند.

با اتمام مهلت تعیین شده در وکالت نامه تعویض پلاک، اعتبار حقوقی آن به صورت خودکار پایان می یابد و این به معنای عدم امکان انجام مراحل تعویض پلاک با آن سند است. این امر، پیامدهای حقوقی و مالی قابل توجهی برای هر دو طرف معامله دارد.

مسئولیت ها و مشکلات برای فروشنده (مالک قبلی)

اگر وکالت تعویض پلاک منقضی شود و خریدار اقدام به تعویض پلاک نکرده باشد، فروشنده (مالک اصلی خودرو در سیستم راهور) با مشکلات عدیده ای روبرو خواهد شد:

• ثبت تخلفات رانندگی و جریمه ها به نام او: تا زمانی که پلاک به نام فروشنده باشد، هرگونه تخلف رانندگی (اعم از سرعت غیرمجاز، پارک ممنوع، عبور از چراغ قرمز و غیره) که توسط خریدار جدید انجام شود، به نام فروشنده ثبت شده و جریمه آن بر عهده او خواهد بود.
• مسئولیت در قبال حوادث و تصادفات: در صورت بروز تصادف و حوادث رانندگی (به خصوص اگر منجر به خسارت جانی یا مالی قابل توجه شود)، فروشنده به دلیل عدم فک پلاک، می تواند مسئولیت های حقوقی و حتی کیفری (از جنبه بیمه ای و قانونی) داشته باشد.
• خسارت های احتمالی ناشی از اعمال مجرمانه با خودرو: در موارد نادر، اگر خودرو توسط خریدار در اعمال مجرمانه مورد استفاده قرار گیرد، مالک ثبت شده در سیستم راهور (فروشنده) می تواند درگیر پرونده های قضایی پیچیده شود.
• دردسر پیگیری های حقوقی و قضایی: فروشنده مجبور خواهد شد برای الزام خریدار به تعویض پلاک، مراحل قانونی طولانی و پرهزینه ای را طی کند.

چالش ها و محدودیت ها برای خریدار (وکیل)

خریدار نیز با اتمام مهلت وکالت، با مشکلات جدی مواجه می شود که برخی از آن ها عبارتند از:

• عدم امکان انتقال قطعی سند مالکیت و پلاک: مهم ترین چالش این است که خریدار نمی تواند به صورت قانونی پلاک خودرو را به نام خود ثبت کرده و مالکیت قطعی آن را کسب کند.
• محدودیت در فروش مجدد خودرو: تا زمانی که پلاک به نام خریدار منتقل نشود، او عملاً نمی تواند خودرو را به شخص دیگری بفروشد و یا برای آن وکالت جدید صادر کند.
• عدم اعتبار قانونی مالکیت (به خصوص در صورت فوت فروشنده): در صورت فوت فروشنده پس از انقضای وکالت، فرآیند انتقال مالکیت بسیار پیچیده شده و نیاز به پیگیری از طریق ورثه و مراجع قضایی خواهد داشت که می تواند زمان بر و پرهزینه باشد.
• هزینه های اضافی برای وکالت نامه جدید و احتمالی دادرسی: خریدار مجبور به پرداخت مجدد هزینه های دفترخانه برای وکالت نامه جدید و در صورت عدم همکاری فروشنده، هزینه های دادرسی خواهد شد.

۴. راه حل های عملی هنگام مواجهه با وکالت منقضی شده تعویض پلاک

زمانی که مهلت وکالت تعویض پلاک به پایان می رسد، بسته به میزان همکاری طرفین معامله، راه حل های متفاوتی وجود دارد. در حالت ایده آل، همکاری و توافق مجدد بهترین و کم دردسرترین راه است، اما در صورت عدم همکاری، باید به مسیرهای قانونی متوسل شد.

۴.۱. سناریوی ایده آل: همکاری و توافق مجدد طرفین

ساده ترین و منطقی ترین راه حل در صورت منقضی شدن وکالت تعویض پلاک، مراجعه مجدد خریدار و فروشنده به دفترخانه اسناد رسمی و تنظیم یک وکالت نامه جدید است. این روش، کمترین زمان و هزینه را به دنبال دارد و از بروز اختلافات آتی جلوگیری می کند.

مراحل صدور وکالت نامه جدید یا حضور مشترک

برای صدور وکالت نامه جدید، طرفین باید با در دست داشتن مدارک شناسایی (کارت ملی و شناسنامه) و اسناد خودرو (برگ سبز و بنچاق قبلی) به یک دفترخانه اسناد رسمی مراجعه کنند. در آنجا، وکالت نامه ای با محتوای مشابه وکالت نامه قبلی، اما با تاریخ انقضای جدید تنظیم می شود. راه حل دیگر، که حتی از وکالت جدید نیز ساده تر است، این است که خریدار و فروشنده به صورت مشترک و همراه با مدارک لازم، به یکی از مراکز تعویض پلاک مراجعه کنند. در این حالت، نیازی به وکالت نامه جدید نیست.

مسئولیت پرداخت هزینه ها و نکات حقوقی

عرف و قانون در خصوص پرداخت هزینه وکالت نامه جدید به این صورت است که معمولاً خریدار مسئول پرداخت این هزینه است، چرا که او در انجام تعهد خود مبنی بر تعویض پلاک در مهلت مقرر کوتاهی کرده است. با این حال، این موضوع قابل توافق بین طرفین است و می تواند در مبایعه نامه اولیه یا توافق نامه جدید درج شود. در زمان تنظیم وکالت نامه جدید، حتماً مدت زمان آن را با دقت تعیین کنید و شرایط را به گونه ای شفاف کنید که مشکلات قبلی تکرار نشود. اگر فروشنده با حسن نیت حاضر به همکاری مجدد شود، این بهترین راه برای خریدار خواهد بود.

۴.۲. سناریوی چالش برانگیز: عدم همکاری یکی از طرفین

متاسفانه همیشه همکاری وجود ندارد و در برخی موارد، یکی از طرفین از همکاری مجدد خودداری می کند. در چنین شرایطی، چاره ای جز پیگیری از طریق مراجع قانونی نیست.

اگر فروشنده همکاری نمی کند (خریدار متضرر)

گاهی اوقات فروشنده به دلایل مختلف (مانند تغییر قیمت ها، عدم تمایل به ادامه معامله یا صرفاً برای آزار) از تمدید وکالت یا حضور در مرکز تعویض پلاک خودداری می کند. در این حالت، خریدار متضرر است و باید مراحل زیر را طی کند:

ارسال اظهارنامه قضایی: اولین گام، ارسال یک اظهارنامه قضایی به فروشنده است. در این اظهارنامه، خریدار باید فروشنده را رسماً به انجام تعهدات خود (حضور در دفترخانه یا مرکز تعویض پلاک) دعوت کند و عواقب حقوقی عدم همکاری را به او گوشزد نماید. محتوای اظهارنامه باید شامل تاریخ معامله، مشخصات خودرو، تاریخ انقضای وکالت و درخواست مشخص از فروشنده باشد.

دادخواست الزام به تنظیم سند رسمی و فک پلاک: اگر اظهارنامه نتیجه ای نداشت، خریدار می تواند دادخواستی تحت عنوان الزام به تنظیم سند رسمی و فک پلاک در دادگاه حقوقی صالح اقامه کند. برای این دادخواست، مدارک زیر لازم است:

• اصل مبایعه نامه خودرو (یا قولنامه)
• وکالت نامه منقضی شده
• مدارک شناسایی خریدار
• برگ سبز خودرو (در صورت در اختیار بودن)
• رسیدهای پرداخت وجه به فروشنده
• اظهارنامه قضایی ارسالی

در حین رسیدگی به پرونده، خریدار می تواند از دادگاه درخواست دستور موقت مبنی بر توقیف خودرو را نیز داشته باشد تا از انتقال خودرو به شخص ثالث یا هرگونه اقدام دیگری که مانع از اجرای حکم دادگاه شود، جلوگیری کند. این درخواست با ارائه دلایل موجه و پرداخت ودیعه امکان پذیر است.

هزینه ها و مدت زمان فرآیند دادرسی: این فرآیند می تواند زمان بر باشد و شامل هزینه های دادرسی، کارشناسی و در صورت نیاز، حق الوکاله وکیل خواهد بود. مدت زمان رسیدگی به پرونده بسته به شعبه دادگاه و پیچیدگی موضوع متغیر است و ممکن است چندین ماه به طول بین انجامد.

اگر خریدار همکاری نمی کند و پلاک را فک نمی کند (فروشنده متضرر)

سناریوی دیگر این است که خریدار به دلایل مختلف (مانند تعلل، عدم تمکن مالی برای تعویض پلاک یا حتی نیت سوء) از فک پلاک و نصب پلاک جدید خودداری می کند. در این وضعیت، فروشنده متضرر است و باید اقدامات زیر را انجام دهد:

ارسال اظهارنامه قضایی: فروشنده نیز ابتدا باید یک اظهارنامه قضایی برای خریدار ارسال کند. در این اظهارنامه، فروشنده به خریدار هشدار می دهد که در صورت عدم فک پلاک در مهلت مقرر، تمامی عواقب حقوقی (اعم از جریمه ها، تخلفات و حوادث) متوجه خریدار خواهد بود و فروشنده از طریق مراجع قانونی اقدام خواهد کرد.

دادخواست الزام به فک پلاک: در صورت عدم همکاری خریدار، فروشنده می تواند دادخواستی با عنوان الزام به فک پلاک به دادگاه حقوقی یا در برخی موارد به شورای حل اختلاف (بسته به ارزش دعوا) ارائه دهد. مدارک لازم برای اقامه این دعوا شامل:

• مبایعه نامه خودرو
• وکالت نامه منقضی شده (در صورت وجود)
• مدارک شناسایی فروشنده
• اطلاعات خودرو و خریدار
• اظهارنامه قضایی ارسالی

فروشنده می تواند در کنار دادخواست، درخواست دستور موقت مبنی بر توقیف پلاک را نیز مطرح کند. با این دستور، پلیس راهور موظف می شود پلاک خودرو را تا زمان اجرای حکم دادگاه، توقیف کرده و از تردد آن جلوگیری کند. این اقدام فشار زیادی به خریدار وارد می کند تا به تعهدات خود عمل نماید.

اهمیت اطلاع رسانی به پلیس راهور: بسیار مهم است که فروشنده، حتی قبل از طرح دعوا، با مراجعه به پلیس راهور (یا از طریق اپلیکیشن پلیس من) و ثبت شکایت، عدم فک پلاک توسط خریدار را اطلاع دهد. این کار باعث می شود تا پلیس در صورت لزوم، خودرو را در لیست سیاه قرار داده و جلوی برخی تخلفات آتی را بگیرد. همچنین، این ثبت شکایت می تواند به عنوان مدرک در دادگاه مورد استناد قرار گیرد.

هزینه ها و مدت زمان فرآیند دادرسی: همانند مورد قبل، این فرآیند نیز شامل هزینه های قانونی و دادرسی خواهد بود و ممکن است زمان بر باشد. با این حال، این تنها راه قانونی برای سلب مسئولیت از فروشنده است.

۵. مدارک و مراحل لازم برای تعویض پلاک با وکالت

برای تعویض پلاک با وکالت نامه، چه وکالت نامه اولیه باشد و چه وکالت نامه جدید، نیاز به تکمیل مدارک و طی کردن مراحل خاصی است. آشنایی با این موارد، فرآیند را برای وکیل (خریدار) تسهیل می کند.

مدارک ضروری برای تعویض پلاک وکالتی

خریدار (وکیل) هنگام مراجعه به مراکز تعویض پلاک باید مدارک کامل و بدون نقص را همراه داشته باشد. هرگونه نقص در مدارک می تواند منجر به تأخیر یا عدم انجام فرآیند شود. مدارک مورد نیاز عبارتند از:

• اصل وکالت نامه تعویض پلاک: این وکالت نامه باید دارای اعتبار زمانی باشد و کلیه جزئیات خودرو به درستی در آن درج شده باشد.
• اصل کارت ملی و شناسنامه خریدار (وکیل): مدارک هویتی وکیل برای تطبیق با اطلاعات وکالت نامه.
• اصل کارت ملی و شناسنامه فروشنده (موکل): (در برخی موارد جهت احراز هویت اولیه توسط مسئولین مربوطه، نیاز است.)
• اصل سند مالکیت خودرو (برگ سبز): سندی که توسط نیروی انتظامی صادر شده و مشخصات مالک و خودرو را شامل می شود.
• اصل بیمه نامه شخص ثالث خودرو: بیمه نامه باید معتبر و دارای اعتبار کافی باشد.
• اصل گواهی معاینه فنی معتبر: برای خودروهایی که بیش از چهار سال از سال تولید آن ها می گذرد، گواهی معاینه فنی الزامی است.
• سند احراز محل سکونت خریدار: این سند می تواند شامل سند مالکیت قطعی خانه، اجاره نامه رسمی دارای کد رهگیری، جواز کسب معتبر، یا قبوض آب، برق، گاز و تلفن ثابت (با تطابق آدرس و کد پستی) باشد.
• برگه عدم خلافی خودرو: می توانید این گواهی را از پلیس +۱۰ دریافت کنید یا در خود مرکز تعویض پلاک، پس از پرداخت خلافی، آن را دریافت نمایید.
• کارت عابر بانک: برای پرداخت هزینه های دولتی و عوارض مربوطه.

نکات کلیدی در تنظیم وکالت نامه تعویض پلاک

دقت در تنظیم وکالت نامه بسیار مهم است. موارد زیر باید به صورت دقیق و در ستون های مخصوص خود در وکالت نامه درج شوند:

• شماره موتور: باید دقیقاً مطابق با آنچه در برگ سبز خودرو آمده است.
• شماره شاسی (VIN): شماره شناسایی منحصر به فرد خودرو که باید به درستی وارد شود.
• شماره پلاک انتظامی: شماره پلاک فعلی خودرو.
• شماره سند رسمی (برگ سبز): شماره سند مالکیت که توسط نیروی انتظامی صادر شده است.
• تاریخ سند رسمی: تاریخ صدور برگ سبز.
• تاریخ انقضای وکالت: تاریخ دقیق اتمام اعتبار وکالت نامه (روز، ماه، سال).

مراکز تعویض پلاک نسبت به درج این اطلاعات در ستون های مربوطه حساس هستند و اگر اطلاعات به جای ستون، در متن عمومی وکالت نامه نوشته شده باشند، ممکن است از پذیرش آن خودداری کنند. بنابراین، قبل از خروج از دفترخانه، حتماً از صحت و شیوه نگارش اطلاعات اطمینان حاصل کنید.

مراحل گام به گام تعویض پلاک وکالتی

فرآیند تعویض پلاک با وکالت نامه به شرح زیر است:

1. ثبت نوبت: ابتدا باید به صورت آنلاین (معمولاً از طریق وب سایت پلیس راهور ناجا یا اپلیکیشن های مرتبط) برای مراجعه به یکی از مراکز تعویض پلاک نوبت بگیرید.
2. مراجعه به مرکز و ارائه مدارک: در تاریخ و ساعت مقرر، خریدار (وکیل) با در دست داشتن کلیه مدارک فوق الذکر به مرکز تعویض پلاک مراجعه می کند. پس از ورود، باید فرم های مربوطه را پر کرده و مدارک را تحویل باجه مربوطه دهد.
3. پرداخت هزینه ها: هزینه های مربوط به تعویض پلاک، پست و عوارض شهرداری از طریق دستگاه های کارتخوان موجود در مرکز پرداخت می شود.
4. بازرسی فنی خودرو: پس از پرداخت هزینه ها، برگه ای برای بازرسی فنی خودرو دریافت می کنید. کارشناسان مرکز، شماره شاسی، شماره موتور و سایر مشخصات خودرو را با اطلاعات موجود در اسناد تطبیق می دهند تا از اصالت خودرو و عدم دستکاری در آن اطمینان حاصل شود.
5. فک پلاک قبلی و نصب پلاک جدید: در صورت تأیید اصالت، مجوز فک پلاک قبلی صادر می شود. سپس به محل فک و نصب پلاک هدایت می شوید. پلاک های قبلی فک شده و پلاک های جدید به نام خریدار نصب می گردند.
6. دریافت برگ سبز جدید و کارت خودرو: پس از اتمام مراحل، برگ سبز جدید (سند مالکیت خودرو) به نام خریدار صادر و تحویل داده می شود. کارت خودرو نیز معمولاً طی چند هفته از طریق پست به آدرس احراز شده خریدار ارسال می گردد.

۶. هزینه های مرتبط با وکالت تعویض پلاک و اقدامات قانونی

معامله خودرو و فرآیند تعویض پلاک، شامل هزینه های مختلفی است که شناخت آن ها برای هر دو طرف معامله ضروری است. این هزینه ها در صورت منقضی شدن وکالت و نیاز به اقدامات مجدد یا قانونی، افزایش پیدا می کنند.

هزینه اولیه تنظیم وکالت نامه

هزینه تنظیم وکالت نامه تعویض پلاک در دفترخانه های اسناد رسمی، بر اساس تعرفه های مصوب کانون سردفتران و دفتریاران تعیین می شود. این هزینه شامل حق التحریر دفترخانه و مالیات و عوارض دولتی است. عرف رایج در بازار خودرو این است که هزینه اولیه تنظیم وکالت نامه تعویض پلاک، بر عهده فروشنده است، چرا که او به دلیل عدم حضور خود، این فرآیند را به خریدار واگذار می کند.

هزینه صدور مجدد وکالت نامه و مسئولیت پرداخت

اگر وکالت نامه اولیه منقضی شود و خریدار نیاز به وکالت نامه جدید داشته باشد، هزینه تنظیم وکالت نامه جدید نیز بر اساس همان تعرفه های مصوب خواهد بود. در این حالت، از آنجا که کوتاهی از جانب خریدار در انجام به موقع تعهدات صورت گرفته است، عرفاً و منطقاً مسئولیت پرداخت هزینه وکالت نامه جدید بر عهده خریدار خواهد بود. البته، این موضوع نیز قابل مذاکره و توافق بین طرفین است، اما در صورت عدم توافق، بار مالی بر دوش خریدار است.

هزینه های دادرسی و پیگیری قانونی

در صورتی که یکی از طرفین از همکاری خودداری کند و کار به مراجع قضایی کشیده شود، هزینه های زیر به مبالغ قبلی اضافه خواهد شد:

• هزینه اظهارنامه قضایی: برای ارسال اظهارنامه، هزینه ای ثابت به قوه قضائیه پرداخت می شود.
• هزینه دادخواست: مبلغی برای ثبت دادخواست در دادگاه (بر اساس خواسته دعوا).
• هزینه کارشناسی: در برخی موارد، ممکن است دادگاه نیاز به نظر کارشناس (مثلاً برای ارزیابی خسارت یا بررسی مدارک) داشته باشد که این هزینه نیز باید توسط خواهان پرداخت شود.
• حق الوکاله وکیل: در صورت استفاده از وکیل، حق الوکاله وکیل نیز به هزینه ها اضافه می شود که می تواند مبلغ قابل توجهی باشد.

این هزینه ها ممکن است در نهایت از طرف محکوم علیه دریافت شود، اما در ابتدا خواهان باید آن ها را پرداخت کند.

جریمه عدم تعویض پلاک

قانون جریمه مستقیمی برای عدم تعویض پلاک در مهلت مقرر ندارد، اما تبعات مالی آن می تواند از جریمه نیز بیشتر باشد. تمامی تخلفات رانندگی که با پلاک فروشنده ثبت می شود، مستقیماً به نام او خواهد بود و فروشنده باید آن ها را پرداخت کند. همچنین، اگر خریدار پلاک را در موعد مقرر تعویض نکند، فروشنده می تواند با طرح دعوا، مطالبه خسارت تأخیر در انجام تعهد (از جمله جریمه های پرداخت شده و سایر خسارات وارده) را نیز داشته باشد.

۷. استعلام وضعیت وکالت و پلاک خودرو

برای اطمینان از اعتبار وکالت نامه و وضعیت پلاک خودرو، امکان استعلام وجود دارد. این استعلام ها به طرفین معامله کمک می کند تا از وضعیت قانونی خودرو و اسناد آن آگاهی یابند.

روش های استعلام اعتبار وکالت نامه

برای استعلام اعتبار و جزئیات یک وکالت نامه رسمی، می توانید از دو روش زیر استفاده کنید:

• استعلام حضوری در دفترخانه اسناد رسمی: با مراجعه به هر دفترخانه اسناد رسمی و ارائه اطلاعاتی نظیر کد ملی فروشنده (موکل) و خریدار (وکیل)، به همراه شماره سند وکالت نامه و رمز تصدیق (که در بالای سند وکالت نامه درج شده است)، می توانید از وضعیت و اعتبار وکالت نامه استعلام بگیرید.
• استعلام آنلاین از سامانه ثبت من: سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، سامانه ای به نام ثبت من را راه اندازی کرده است. در این سامانه، با وارد کردن شناسه سند و رمز تصدیق وکالت نامه، می توانید به صورت آنلاین از جزئیات و اعتبار آن مطلع شوید. این روش، سریع و در دسترس است.

نحوه استعلام وضعیت فک پلاک

برای فروشنده، آگاهی از اینکه آیا خریدار پلاک را فک کرده و پلاک جدید را نصب کرده است یا خیر، بسیار مهم است. برای این منظور، روش های زیر قابل استفاده هستند:

• سامانه پلیس راهور (Rahvar120.ir): در این وب سایت، بخشی برای استعلام تخلفات و وضعیت پلاک وجود دارد که با وارد کردن شماره پلاک و سایر اطلاعات مورد نیاز، می توانید از فعال یا غیرفعال بودن پلاک و همچنین وجود هرگونه جریمه یا محدودیت مطلع شوید.
• اپلیکیشن پلیس من: این اپلیکیشن که توسط پلیس راهور ناجا ارائه شده، امکانات متعددی از جمله استعلام وضعیت پلاک، تخلفات رانندگی و سایر خدمات مرتبط را فراهم می کند. با نصب این اپلیکیشن و ثبت نام، می توانید به راحتی وضعیت پلاک خودروی خود را پیگیری کنید.
• مراجعه به دفاتر پلیس +۱۰: با مراجعه حضوری به دفاتر خدمات الکترونیک انتظامی (پلیس +۱۰) و ارائه مدارک شناسایی، می توانید از وضعیت پلاک خودرو و سوابق آن استعلام بگیرید.

توجه: تا زمانی که پلاک خودرو به نام فروشنده در سیستم فعال باشد، هرگونه تخلف یا جریمه، به نام او ثبت خواهد شد. بنابراین، فروشنده باید به طور منظم وضعیت پلاک خودروی فروخته شده را رصد کند.

۸. سناریوهای خاص و نکات پیشگیرانه

در کنار مسائل عمومی مربوط به تمام شدن وقت وکالت تعویض پلاک، شرایط خاصی نیز وجود دارد که نیاز به راهکارهای متفاوتی دارند. همچنین، با رعایت برخی نکات پیشگیرانه می توان از بروز بسیاری از این مشکلات جلوگیری کرد.

تعطیلی مراکز (مانند زمان کرونا) و تمدید خودکار وکالت نامه ها

در شرایط بحرانی و فورس ماژور مانند همه گیری بیماری ها یا وضعیت های اضطراری (همانند دوران کرونا که مراکز تعویض پلاک برای مدتی طولانی تعطیل شدند)، ممکن است مهلت وکالت نامه ها بدون تقصیر خریدار منقضی شود. در چنین مواردی، پلیس راهور ناجا و مراجع ذی ربط معمولاً با صدور اطلاعیه های رسمی، مهلت اعتبار وکالت نامه هایی را که در دوره تعطیلی مراکز منقضی شده اند، به صورت خودکار تمدید می کنند تا از متضرر شدن مردم جلوگیری شود. بنابراین، در چنین شرایطی، پیگیری اطلاعیه ها و اخبار رسمی از طریق خبرگزاری ها و وب سایت پلیس راهور ضروری است.

فوت یکی از طرفین پس از انقضای وکالت نامه

اگر پس از انقضای وکالت نامه تعویض پلاک، فروشنده (موکل) فوت کند، فرآیند انتقال مالکیت پیچیده تر می شود. در این حالت، خریدار باید برای تعویض پلاک و انتقال قطعی سند به ورثه فروشنده مراجعه کند و از آن ها بخواهد که یا وکالت نامه جدیدی (توسط تمامی ورثه) صادر کنند یا برای انتقال سند و پلاک، در مرکز تعویض پلاک حضور یابند. اگر ورثه همکاری نکنند، خریدار مجبور به طرح دعوا در دادگاه حقوقی علیه ورثه برای الزام به تنظیم سند رسمی و فک پلاک خواهد بود. این فرآیند می تواند طولانی و هزینه بر باشد و نیازمند جمع آوری مدارک مربوط به انحصار وراثت و گواهی وراثت است.

معاملات چند دست و وکالت نامه های منقضی شده متعدد

در مواردی که خودرو چندین بار به صورت وکالتی معامله شده و هر بار وکالت نامه ها منقضی شده اند، حل مشکل بسیار دشوارتر می شود. در این وضعیت، خریدار نهایی باید به مالک اصلی خودرو (کسی که پلاک به نام اوست) مراجعه کند. اگر امکان دسترسی به مالک اصلی وجود نداشته باشد یا او همکاری نکند، خریدار نهایی باید از طریق دادگاه اقدام به طرح دعوا برای الزام به تنظیم سند رسمی و فک پلاک کند. در این دعوا، ممکن است تمامی واسطه ها و همچنین مالک اصلی به عنوان خوانده دعوا معرفی شوند تا دادگاه بتواند وضعیت مالکیت را به درستی تعیین کند.

تفاوت وکالت بلاعزل و مدت دار در صورت اتمام مهلت

همانطور که پیش تر گفته شد، وکالت بلاعزل به معنای عدم امکان عزل وکیل توسط موکل است. اما این بلاعزل بودن، ربطی به مدت زمان اعتبار وکالت نامه ندارد. اگر در یک وکالت بلاعزل نیز مدت زمانی برای انجام موضوع وکالت (تعویض پلاک) تعیین شده باشد و این مدت به پایان برسد، آن وکالت نامه نیز باطل می شود. بنابراین، حتی در مورد وکالت بلاعزل نیز باید به تاریخ انقضای آن توجه کرد و اقدام به موقع انجام داد. در صورت انقضای وکالت بلاعزل مدت دار، نیز نیاز به صدور وکالت نامه جدید یا حضور طرفین است.

تعویض پلاک به نام شخص ثالث با وکالت

شخصی که دارای وکالت نامه تعویض پلاک است، فقط می تواند پلاک را به نام خود ثبت کند و این وکالت به او اجازه نمی دهد که پلاک را مستقیماً به نام شخص ثالث (مانند یکی از اعضای خانواده خود یا خریدار بعدی) ثبت کند، مگر اینکه در متن وکالت نامه به صراحت چنین اجازه ای داده شده باشد که معمولاً چنین نیست. در صورت تمایل به انتقال به شخص ثالث، ابتدا باید پلاک به نام وکیل (خریدار اول) ثبت شود و سپس او به عنوان مالک جدید، اقدام به انتقال پلاک به شخص ثالث نماید.

توصیه های پیشگیرانه برای خریدار و فروشنده

بهترین راه برای جلوگیری از مشکلات ناشی از تمام شدن وقت وکالت تعویض پلاک، رعایت نکات پیشگیرانه زیر است:

• حضور همزمان در مرکز تعویض پلاک: در صورت امکان، خریدار و فروشنده هر دو به صورت همزمان به مرکز تعویض پلاک مراجعه کنند. این بهترین و مطمئن ترین راه برای انتقال مالکیت و پلاک است.
• تعیین مدت زمان معقول و کافی: در تنظیم وکالت نامه، مدت زمانی تعیین شود که برای خریدار هم معقول و کافی باشد و هم برای فروشنده خطرات طولانی مدت به همراه نداشته باشد.
• گنجاندن شروط خسارت در مبایعه نامه: در مبایعه نامه، شرطی مبنی بر پرداخت خسارت (به ازای هر روز تأخیر) توسط خریدار در صورت عدم تعویض پلاک در مهلت مقرر، گنجانده شود.
• پیگیری مستمر توسط فروشنده: فروشنده باید پس از اعطای وکالت، به صورت منظم از طریق پلیس +۱۰ یا اپلیکیشن پلیس من، وضعیت فک پلاک را استعلام بگیرد.
• آمادگی کامل خریدار: خریدار باید قبل از دریافت وکالت، از آمادگی کامل خود برای جمع آوری مدارک و مراجعه به مرکز تعویض پلاک اطمینان حاصل کند.
• کپی یا تصویر وکالت نامه مفقود شده: اگر اصل وکالت نامه مفقود شود، نمی توان با تصویر آن تعویض پلاک کرد. باید به دفترخانه ای که وکالت نامه را تنظیم کرده مراجعه کرده و رونوشت برابر اصل دریافت کنید.

نتیجه گیری

مسئله تمام شدن وقت وکالت تعویض پلاک یکی از رایج ترین چالش ها در معاملات خودرو است که می تواند پیامدهای حقوقی و مالی پیچیده ای برای خریدار و فروشنده به همراه داشته باشد. آگاهی از ماهیت این وکالت نامه، مدت زمان اعتبار آن، و همچنین تبعات ناشی از انقضای آن، برای هر دو طرف معامله حیاتی است. در حالی که ابطال خودکار وکالت نامه پس از اتمام مهلت آن قطعی است، راه حل های متفاوتی برای خروج از این وضعیت وجود دارد؛ از توافق مجدد و همکاری متقابل که ساده ترین راه است تا پیگیری های قانونی از طریق مراجع قضایی در صورت عدم همکاری یکی از طرفین.

برای جلوگیری از بروز چنین مشکلاتی، توصیه می شود که خریدار و فروشنده تا حد امکان به صورت حضوری در مراکز تعویض پلاک حضور یابند. در غیر این صورت، در تنظیم وکالت نامه، مدت زمان معقول و کافی در نظر گرفته شود و هر دو طرف نسبت به تعهدات خود و پیگیری به موقع امور حساس باشند. در نهایت، در مواجهه با شرایط پیچیده و عدم همکاری، مشورت با کارشناسان حقوقی و وکلای متخصص در این زمینه می تواند مسیر حل مشکل را روشن تر و کم خطرتر سازد تا معامله ای شفاف و بدون دغدغه انجام پذیرد و حقوق هیچ یک از طرفین تضییع نشود.