نمونه درخواست توقیف اموال

هنگامی که دادگاه حکم قطعی به نفع شما صادر کرده، اما محکوم علیه (بدهکار) از پرداخت بدهی یا اجرای آن خودداری می کند، درخواست توقیف اموال آخرین راهکار قانونی برای استیفای حقوق شماست. این فرآیند به شما کمک می کند تا اموال بدهکار را از دسترس او خارج کرده و از طریق مراجع قضایی، طلب خود را وصول کنید. این راهنمای جامع به شما کمک می کند تا با آگاهی کامل از قوانین و مراحل، به توقیف اموال محکوم علیه اقدام کنید و حقوق مالی خود را باز پس بگیرید.

توقیف اموال محکوم علیه: گامی حیاتی در اجرای احکام

در نظام حقوقی، پس از صدور یک حکم قطعی دادگاه، هدف نهایی، اجرای آن حکم و استیفای حقوق محکوم له (طلبکار) است. توقیف اموال در چنین شرایطی، ابزاری قدرتمند و قانونی به شمار می رود که به طلبکار امکان می دهد تا در صورت عدم همکاری یا استنکاف محکوم علیه از پرداخت بدهی، از طریق مسدود کردن دارایی های او، به طلب خود برسد. این اقدام، موقتاً اموال محکوم علیه را از دسترس وی خارج کرده تا از فروش، انتقال یا پنهان کردن آن ها جلوگیری شود و امکان وصول طلب از محل آن اموال فراهم گردد.

توقیف اموال در حقیقت به معنای تحت نظر قرار دادن قانونی یک یا چند مال مشخص از محکوم علیه توسط مرجع قضایی است تا این اموال به عنوان تضمین یا منبع پرداخت بدهی، مورد استفاده قرار گیرند. این فرآیند پس از آنکه محکوم له حکم قطعی دادگاه را در اختیار دارد و اجراییه مربوطه صادر شده است، آغاز می شود. هدف اصلی از توقیف، اجبار محکوم علیه به اجرای حکم و یا فراهم آوردن مقدمات فروش اموال توقیف شده برای پرداخت دین است.

واژه های محکوم له به معنای شخصی است که حکم دادگاه به نفع او صادر شده و محکوم علیه به شخصی اطلاق می شود که حکم به ضرر او و الزام به پرداخت یا انجام کاری صادر شده است. زمانی نیاز به توقیف اموال پیش می آید که محکوم علیه در مهلت قانونی پس از ابلاغ اجراییه، از اجرای حکم خودداری کند یا اموالی را برای پرداخت دین معرفی ننماید. در چنین شرایطی، محکوم له می تواند با شناسایی اموال محکوم علیه یا درخواست استعلام از مراجع مربوطه، مسیر قانونی برای توقیف و در نهایت استیفای حقوق خود را در پیش بگیرد.

شرایط لازم برای اقدام به توقیف اموال محکوم علیه

برای اینکه بتوانید به طور قانونی و موفقیت آمیز درخواست توقیف اموال محکوم علیه را ارائه دهید، باید یک سری شرایط اساسی و قانونی احراز شده باشند. این شرایط، زیربنای اعتبار درخواست شما در مراجع قضایی هستند و بدون وجود آن ها، ممکن است درخواست شما رد شود.

صدور و قطعیت حکم دادگاه

اولین و مهم ترین شرط برای درخواست توقیف اموال، وجود یک رأی قطعی و لازم الاجرا از سوی دادگاه است. این به آن معناست که مراحل دادرسی به پایان رسیده و حکم صادر شده، دیگر قابل اعتراض (تجدیدنظر، فرجام خواهی) نباشد. رأی قطعی نشان می دهد که حقانیت شما به اثبات رسیده و محکوم علیه به پرداخت مبلغ یا انجام تعهد خاصی ملزم شده است. تا زمانی که رأی قطعی نشده باشد، امکان توقیف اموال به صورت اجرایی وجود ندارد، مگر در موارد خاص و با اخذ تأمین.

صدور اجراییه

پس از قطعی شدن حکم، لازم است که از دادگاه صادرکننده حکم، درخواست صدور اجراییه نمایید. اجراییه، سندی رسمی است که به محکوم علیه ابلاغ می شود و به او ۱۰ روز مهلت می دهد (ماده ۳۴ قانون اجرای احکام مدنی) تا حکم دادگاه را به صورت داوطلبانه اجرا کند. صدور اجراییه و ابلاغ آن به محکوم علیه، یک گام ضروری پیش از اقدام به توقیف اموال است. این سند، آغاز فرآیند اجرایی رسمی حکم دادگاه محسوب می شود.

استنکاف محکوم علیه از اجرای حکم

در صورتی که پس از ابلاغ اجراییه و گذشت مهلت ۱۰ روزه قانونی، محکوم علیه از پرداخت بدهی خودداری کند یا اموالی را برای ایفای دین معرفی ننماید، شرط استنکاف محقق می شود. این عدم پرداخت یا عدم معرفی مال بدون عذر موجه، به شما این امکان را می دهد که به مرحله بعدی یعنی درخواست توقیف اموال وارد شوید. اگر محکوم علیه در این مهلت، دعوای اعسار (ناتوانی از پرداخت) را مطرح کند، فرآیند توقیف ممکن است تا زمان روشن شدن وضعیت اعسار به تعویق بیفتد.

شناسایی اموال (اختیاری اما تسریع کننده)

اگرچه مرجع اجراکننده رأی (اجرای احکام) مکلف است به شناسایی اموال محکوم علیه اقدام کند، اما نقش محکوم له در شناسایی اولیه اموال محکوم علیه بسیار حیاتی و تسریع کننده است. هرچه اطلاعات شما درباره اموال بدهکار دقیق تر باشد (مانند پلاک ثبتی ملک، شماره حساب بانکی و شعبه مربوطه، پلاک خودرو، مشخصات سهام یا اوراق بهادار و…)، فرآیند توقیف سریع تر و کارآمدتر پیش خواهد رفت. ارائه این اطلاعات به اجرای احکام، به آن ها کمک می کند تا بدون اتلاف وقت، به سراغ توقیف اموال بروند. در صورت عدم شناسایی مال از سوی محکوم له، اجرای احکام خود از مراجع ذی صلاح استعلام خواهد گرفت.

مدارک مورد نیاز برای تنظیم و ارائه درخواست توقیف اموال

آماده سازی دقیق و کامل مدارک لازم، نقش مهمی در تسریع و موفقیت آمیز بودن فرآیند درخواست توقیف اموال دارد. نقص مدارک می تواند باعث تأخیر یا حتی رد درخواست شما شود. فهرستی از مدارک ضروری که باید برای تنظیم و ارائه نمونه درخواست توقیف اموال به همراه داشته باشید، به شرح زیر است:

• کپی مصدق (برابر اصل) رأی قطعی دادگاه: این مدرک، اصل و اساس درخواست شماست و نشان دهنده قطعی بودن و لازم الاجرا بودن حکم دادگاه است. باید توسط مرجع قضایی برابر اصل شده باشد.
• کپی مصدق اجراییه صادرشده توسط دادگاه: پس از قطعی شدن حکم، شما باید اجراییه را از شعبه صادرکننده رأی دریافت کرده باشید. این سند نیز باید برابر اصل شده باشد.
• مدارک شناسایی معتبر محکوم له (کارت ملی، شناسنامه): برای احراز هویت شما به عنوان متقاضی توقیف اموال، ارائه کپی برابر اصل مدارک شناسایی الزامی است.
• مدارک و مستندات مربوط به اموال شناسایی شده محکوم علیه: در صورتی که اطلاعاتی از اموال محکوم علیه دارید، ارائه مستندات مربوط به آن (مانند کپی سند مالکیت ملک، مشخصات کامل خودرو شامل شماره پلاک و شاسی، شماره حساب بانکی و نام شعبه، کپی گواهینامه های سهام و اوراق بهادار) فرآیند توقیف را بسیار تسهیل می کند. این اسناد نیاز به برابر اصل شدن ندارند.
• وکالت نامه رسمی (در صورتی که اقدام توسط وکیل انجام می شود): اگر وکیلی از طرف شما پیگیری امور را بر عهده دارد، ارائه وکالت نامه رسمی و معتبر ضروری است.
• فیش های پرداخت هزینه های دادرسی و اجرایی: برای ثبت درخواست و پیشبرد فرآیند، باید هزینه های مربوطه را پرداخت کرده و فیش های آن را ضمیمه پرونده نمایید. این هزینه ها شامل هزینه دادرسی و نیم عشر اجرایی می شود.

تهیه این مدارک به دقت و نظم، گام نخست برای یک فرآیند اجرایی موفق خواهد بود.

انواع اموال قابل توقیف و آشنایی با مستثنیات دین

قانون گذار برای استیفای حقوق محکوم له، دسترسی به طیف وسیعی از اموال محکوم علیه را مجاز شمرده است، اما در عین حال، برای حفظ کرامت انسانی و حداقل معیشت بدهکار، برخی اموال را مستثنیات دین اعلام کرده که غیرقابل توقیف هستند. شناخت این دو دسته از اموال برای هر دو طرف دعوا حیاتی است.

اموال منقول

اموال منقول به دارایی هایی گفته می شود که بدون آسیب دیدن به خود مال یا محل قرار گرفتن آن، قابل جابه جایی هستند. توقیف این نوع اموال از طریق مراجع قضایی امکان پذیر است:

• حساب های بانکی: یکی از رایج ترین و سریع ترین روش ها برای توقیف، مسدود کردن حساب های بانکی محکوم علیه است. اجرای احکام می تواند از طریق بانک مرکزی به کلیه بانک های کشور برای شناسایی و توقیف وجوه موجود در حساب های بدهکار دستور دهد.
• خودرو: توقیف خودروهای متعلق به محکوم علیه از طریق استعلام از پلیس راهور و سازمان ثبت اسناد و املاک کشور انجام می شود. پس از شناسایی، دستور توقیف و جلوگیری از نقل و انتقال صادر و در صورت لزوم، خودرو توقیف فیزیکی می گردد.
• حقوق و مزایا: بر اساس ماده ۹۶ و ۹۷ قانون اجرای احکام مدنی و ماده ۹ آیین نامه قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، بخشی از حقوق و مزایای کارمندان و بازنشستگان قابل توقیف است. میزان توقیف معمولاً یک چهارم حقوق در صورت داشتن زن یا فرزند و یک سوم در صورت فقدان آن ها می باشد. این کسر حقوق به دستور اجرای احکام و از طریق مرجع پرداخت کننده (کارفرما یا صندوق بازنشستگی) صورت می گیرد.
• سهام و اوراق بهادار، اموال تجاری و…: سهام شرکت ها، اوراق مشارکت، اوراق قرضه و سایر اوراق بهادار نیز قابل توقیف هستند که از طریق سازمان بورس و اوراق بهادار یا سایر نهادهای مربوطه پیگیری می شود. همچنین، اموال موجود در مغازه ها، کارگاه ها، ابزارهای تجاری و غیره نیز در صورت عدم شمول مستثنیات دین، قابل توقیف هستند.

اموال غیرمنقول

اموال غیرمنقول به دارایی هایی اطلاق می شود که قابل جابه جایی نیستند، مانند زمین، آپارتمان، مغازه، کارخانه و… توقیف این اموال نیز مراحل خاص خود را دارد:

• املاک و مستغلات: توقیف املاک محکوم علیه از طریق استعلام از اداره ثبت اسناد و املاک انجام می شود. پس از شناسایی پلاک ثبتی، دستور توقیف به اداره ثبت ارسال می شود تا از هرگونه نقل و انتقال ملک جلوگیری شود. سپس ملک ارزیابی و در صورت لزوم به مزایده گذاشته می شود.
• توقیف مازاد: ماده ۵۴ قانون اجرای احکام مدنی به توقیف مازاد بر وثیقه یا توقیفات قبلی اشاره دارد. به این معنا که اگر مالی قبلاً بابت بدهی دیگری توقیف شده یا در رهن قرار گرفته باشد، می توان مازاد ارزش آن مال (پس از کسر بدهی اولیه) را نیز برای طلب جدید توقیف کرد.

مستثنیات دین (اموالی که قابل توقیف نیستند)

قانون گذار در ماده ۲۴ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی و ماده ۲۶ آیین نامه اجرایی آن، اموالی را به عنوان مستثنیات دین برشمرده است که حتی با وجود حکم قطعی دادگاه، قابل توقیف برای پرداخت بدهی نیستند. هدف از این بند، تضمین حداقل معیشت و زندگی آبرومندانه برای محکوم علیه و خانواده اوست. مصادیق رایج مستثنیات دین شامل موارد زیر است:

• منزل مسکونی که عرفاً در شأن محکوم علیه در حالت اعسار باشد.
• اثاثیه مورد نیاز زندگی که برای رفع حوائج ضروری محکوم علیه و خانواده او لازم است.
• آذوقه موجود به قدر احتیاج یک ماهه محکوم علیه و عائله تحت تکفل وی.
• وسایل و ابزار کار مورد نیاز برای امرار معاش محکوم علیه، متناسب با شغل وی.
• مبلغی از ودیعه مسکن که برای اجاره یک ماه منزل مسکونی ضرورت دارد.
• کتب و وسایل علمی و تحقیقاتی برای اهل علم و تحقیق متناسب با شأن آن ها.
• تلفن مورد نیاز.

تشخیص مستثنیات دین بر عهده دادگاه مجری حکم است و در صورت نیاز، موضوع به کارشناس ارجاع می شود. نکته مهم اینکه بر اساس ماده ۲۷ آیین نامه، محکوم علیه با رضایت خود می تواند مالی را که جزء مستثنیات دین است، برای استیفای محکوم به معرفی نماید.

بر اساس ماده ۲۴ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، هدف از تعیین مستثنیات دین، تضمین حداقل معیشت آبرومندانه برای محکوم علیه و خانواده اش است تا در پی اجرای احکام، زندگی آن ها به طور کامل مختل نگردد.

مراحل عملی تنظیم و ارائه درخواست توقیف اموال به اجرای احکام

پس از احراز شرایط و جمع آوری مدارک مورد نیاز، نوبت به اقدامات عملی برای تنظیم و ارائه نمونه درخواست توقیف اموال به اجرای احکام می رسد. این مراحل به صورت گام به گام در ادامه تشریح شده اند:

تنظیم لایحه درخواست توقیف اموال

لایحه درخواست توقیف اموال، سند کتبی است که شما یا وکیل شما آن را خطاب به مقام قضایی تنظیم می کنید. این لایحه باید شامل بخش های اصلی زیر باشد:

• مشخصات مراجع: نام مرجع قضایی (مثلاً ریاست محترم اجرای احکام حقوقی شهرستان…)
• مشخصات طرفین: نام و مشخصات کامل محکوم له (شما) و محکوم علیه (بدهکار).
• شماره پرونده و اجراییه: ذکر دقیق شماره پرونده اصلی و شماره اجراییه صادر شده.
• شرح ماجرا: خلاصه ای از رأی قطعی دادگاه، موضوع محکوم به (مثلاً پرداخت مبلغ فلان بابت مهریه، یا استرداد مال معین) و اینکه محکوم علیه پس از ابلاغ اجراییه از پرداخت یا اجرای حکم خودداری کرده است.
• درخواست توقیف و استناد قانونی: به صراحت درخواست توقیف اموال محکوم علیه را مطرح کرده و به مواد قانونی مرتبط نظیر ماده ۲ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی و مواد ۴۹، ۵۰، ۵۱ قانون اجرای احکام مدنی استناد نمایید.
• ذکر دقیق اموال شناسایی شده: در صورت وجود اطلاعاتی از اموال محکوم علیه، مشخصات دقیق آن ها (مانند پلاک ثبتی، شماره پلاک خودرو، شماره حساب بانکی و شعبه) را در لایحه قید کنید تا اجرای احکام دقیقاً بداند چه مالی را باید توقیف کند.

ثبت درخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

امروزه، بیشتر درخواست های حقوقی و قضایی از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت می شوند. پس از تنظیم لایحه، باید به یکی از این دفاتر مراجعه کرده و درخواست خود را ثبت نمایید. در این مرحله، فرم های مربوطه تکمیل شده و مدارک مورد نیاز (که قبلاً آماده کرده اید) اسکن و در سامانه بارگذاری می شوند. پرداخت هزینه های دادرسی نیز در همین دفاتر صورت می گیرد.

اقدامات واحد اجرای احکام

پس از ثبت درخواست، پرونده شما به واحد اجرای احکام ارجاع می شود و این واحد اقدامات لازم برای توقیف اموال را انجام می دهد:

1. الف) استعلام اموال: اگر شما اموالی را معرفی نکرده باشید یا اطلاعات کافی در اختیار اجرای احکام نباشد، بر اساس ماده ۲ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، اجرای احکام مکلف است از مراجع ذی صلاح مانند بانک مرکزی (برای حساب ها)، پلیس راهور (برای خودرو)، اداره ثبت اسناد و املاک (برای املاک)، سازمان بورس و اوراق بهادار (برای سهام) و سایر مراجع مربوطه، نسبت به شناسایی اموال محکوم علیه استعلام کند.
2. ب) صدور دستور توقیف: پس از شناسایی اموال محکوم علیه و حصول اطمینان از تعلق آن به بدهکار، دستور توقیف اموال به میزان محکوم به و هزینه های اجرایی صادر می شود.
3. ج) توقیف عملی: مأمور اجرا بر اساس دستور صادره، اقدام به توقیف عملی اموال می کند. این توقیف می تواند شامل مسدود کردن حساب بانکی، توقیف فیزیکی خودرو (در صورت لزوم) یا ارسال نامه به اداره ثبت برای جلوگیری از نقل و انتقال ملک باشد. در این مرحله، مال از تصرف و اختیار محکوم علیه خارج می شود.
4. د) ارزیابی اموال: در صورتی که نیاز به فروش اموال توقیف شده باشد (مثلاً در مورد املاک یا خودرو)، مال توسط یک کارشناس رسمی دادگستری ارزیابی می شود تا ارزش واقعی آن مشخص گردد.
5. ه) مزایده و فروش: اگر محکوم علیه همچنان پس از توقیف اموال از پرداخت دین خودداری کند، اموال توقیف شده از طریق مزایده به فروش می رسند و از محل وجوه حاصله، محکوم به (اصل دین) و هزینه های اجرایی (مانند نیم عشر اجرایی و حق الزحمه کارشناسی) به محکوم له پرداخت می شود.

جلب محکوم علیه: آخرین راهکار در صورت عدم شناسایی اموال (اعمال ماده ۳)

گاهی اوقات با وجود پیگیری های زیاد، هیچ مالی از محکوم علیه شناسایی نمی شود یا اموال شناسایی شده کفایت محکوم به را نمی کند. در چنین شرایطی، قانون گذار راهکار دیگری را برای استیفای حقوق محکوم له پیش بینی کرده که جلب و بازداشت محکوم علیه است. این اقدام بر اساس ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی صورت می گیرد و معمولاً آخرین راهکار محسوب می شود.

شرایط اعمال ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی

جلب محکوم علیه صرفاً در صورت احراز شرایط خاصی توسط دادگاه امکان پذیر است که این شرایط در ماده ۱ آیین نامه اجرایی قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی به تفصیل ذکر شده اند:

• درخواست کتبی محکوم له: شما باید به صورت کتبی از دادگاه درخواست جلب محکوم علیه را نمایید.
• استنکاف محکوم علیه از پرداخت بدون عذر موجه: محکوم علیه باید از پرداخت دین خودداری کرده باشد و برای این عدم پرداخت، دلیل موجه و قابل قبولی نداشته باشد.
• عدم اقامه دعوای اعسار در مهلت ۳۰ روز: محکوم علیه باید ظرف ۳۰ روز پس از ابلاغ اجراییه، دعوای اعسار خود را اقامه نکرده باشد یا اگر اقامه کرده، دعوایش مسترد شده یا به موجب حکم قطعی رد شده باشد. همچنین، اگر کفیل یا وثیقه معتبر معرفی نکرده باشد.
• عدم شناسایی هرگونه مال از محکوم علیه: مهم ترین شرط این است که هیچ مالی از محکوم علیه (به استثنای مستثنیات دین) که تکافوی دین را بنماید، شناسایی نشود. این موضوع پس از استعلامات جامع توسط اجرای احکام مشخص می شود.

مراحل درخواست جلب

برای درخواست جلب محکوم علیه، مراحل زیر را باید طی کنید:

• تنظیم لایحه درخواست جلب: باید لایحه ای خطاب به دادگاه صادرکننده حکم نخستین تنظیم کنید و در آن به وضوح احراز شرایط چهارگانه فوق را ذکر نمایید.
• ثبت در دفاتر خدمات قضایی: لایحه و مدارک مرتبط را از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت و به دادگاه صادرکننده حکم نخستین ارسال کنید.
• صدور دستور جلب و بازداشت: پس از بررسی و احراز شرایط توسط دادگاه، دستور جلب و بازداشت محکوم علیه صادر می شود. این دستور به نیروی انتظامی ابلاغ شده و محکوم علیه تا زمان اجرای حکم یا تحقق یکی از موارد رفع حبس، بازداشت خواهد شد.

موارد رفع حبس و آزادی محکوم علیه

حبس محکوم علیه دائمی نیست و در صورت وقوع هر یک از موارد زیر، او آزاد خواهد شد:

• اجرای حکم یا پرداخت دین: در صورتی که محکوم علیه بدهی خود را به طور کامل پرداخت کند یا حکم را اجرا نماید.
• پذیرفته شدن ادعای اعسار: اگر دادگاه دعوای اعسار محکوم علیه را بپذیرد و او را معسر تشخیص دهد (ماده ۱۶ و ۱۷ آیین نامه).
• جلب رضایت محکوم له: در صورتی که شما (محکوم له) به صورت کتبی از حبس او صرف نظر کنید یا مهلت دهید (ماده ۵ آیین نامه).
• معرفی مال کافی: اگر محکوم علیه در دوران حبس یا پیش از آن، مالی را معرفی کند یا مالی از او کشف شود که تکافوی محکوم به و هزینه های اجرایی را نماید (ماده ۴ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی).
• ارائه کفیل یا وثیقه معتبر: در صورتی که محکوم علیه بتواند یک کفیل (ضامن) یا وثیقه (مال منقول یا غیرمنقول) معادل محکوم به ارائه دهد که مورد تأیید دادگاه باشد (تبصره ۱ ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی).

حبس در صورت تقسیط بدهی

مطابق ماده ۴ آیین نامه قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، اگر بدهی تقسیط شده باشد و محکوم علیه از پرداخت هر یک از اقساط در مهلت مقرر خودداری کند و دادخواست تعدیل اقساط یا تمدید مهلت را نیز تقدیم نکرده باشد، دادگاه می تواند به درخواست محکوم له، دستور حبس او را تا زمان پرداخت اقساط صادر کند.

هزینه های مرتبط با فرآیند توقیف اموال و جلب

پیگیری پرونده های حقوقی و اجرایی، مستلزم پرداخت هزینه هایی است که آگاهی از آن ها می تواند به شما در برنامه ریزی مالی و پیش بینی های لازم کمک کند. هزینه های مرتبط با فرآیند توقیف اموال و جلب محکوم علیه شامل موارد زیر است:

• هزینه های دادرسی و ثبت درخواست: این هزینه ها بر اساس تعرفه های مصوب قوه قضاییه تعیین می شوند و در زمان ثبت لایحه درخواست توقیف اموال یا جلب در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، پرداخت می گردند. این مبلغ معمولاً ثابت است.
• هزینه های اجرایی (نیم عشر اجرایی): یکی از مهم ترین هزینه ها، نیم عشر اجرایی است که به محض شروع عملیات اجرایی و پس از وصول محکوم به (یا هر بخش از آن)، از محکوم علیه دریافت می شود. مبلغ این هزینه، ۵ درصد از میزان محکوم به است و به حساب دولت واریز می گردد. در صورت عدم وصول دین، این هزینه نیز وصول نخواهد شد.
• حق الوکاله وکیل: اگر شما برای پیگیری امور از خدمات وکیل استفاده کنید، باید حق الوکاله او را بپردازید. این مبلغ معمولاً بر اساس توافق بین شما و وکیل (بر اساس تعرفه یا درصدی از محکوم به) تعیین می شود. استفاده از وکیل، اگرچه هزینه بر است، اما می تواند در سرعت و موفقیت پرونده تأثیر بسزایی داشته باشد.
• هزینه کارشناسی: در صورتی که برای ارزیابی اموال توقیف شده (مانند ملک یا خودرو) نیاز به نظر کارشناس رسمی دادگستری باشد، هزینه کارشناسی نیز باید پرداخت شود. این هزینه بر اساس تعرفه های مصوب کارشناسان رسمی دادگستری و بر حسب نوع و پیچیدگی ارزیابی تعیین می گردد. معمولاً این هزینه توسط محکوم له پرداخت و در نهایت از محکوم علیه وصول می شود.

آگاهی از این هزینه ها می تواند به شما کمک کند تا با دید بازتری وارد فرآیند اجرایی شوید و آمادگی مالی لازم را داشته باشید. در بسیاری از موارد، این هزینه ها در نهایت از محکوم علیه دریافت و به شما مسترد می شود.

نکات کلیدی و توصیه های حقوقی کاربردی

برای موفقیت در فرآیند پیچیده توقیف اموال و جلب محکوم علیه، علاوه بر آگاهی از قوانین و مراحل، توجه به نکات کاربردی و توصیه های حقوقی می تواند بسیار راهگشا باشد:

• مشاوره با وکیل متخصص: پیچیدگی های قوانین و رویه های اجرایی ایجاب می کند که پیش از هر اقدامی، با یک وکیل متخصص در امور اجرایی و احکام مدنی مشورت کنید. وکیل می تواند بهترین مسیر را به شما نشان دهد، از بروز اشتباهات احتمالی جلوگیری کند و به سرعت بخشیدن به فرآیند کمک شایانی نماید.
• سرعت عمل در پیگیری: پس از صدور اجراییه و عدم پرداخت توسط محکوم علیه، سرعت عمل در ارائه درخواست توقیف اموال بسیار مهم است. تأخیر می تواند به محکوم علیه فرصت دهد تا اموال خود را به دیگران منتقل یا پنهان کند.
• جمع آوری اطلاعات دقیق: هرچه اطلاعات شما از اموال محکوم علیه (مانند شماره حساب، پلاک خودرو، مشخصات ثبتی ملک) دقیق تر باشد، فرآیند شناسایی و توقیف برای اجرای احکام سریع تر و مؤثرتر خواهد بود. تلاش کنید تا پیش از اقدام، تا حد امکان این اطلاعات را جمع آوری نمایید.
• آگاهی از مستثنیات دین: شناخت اموال غیرقابل توقیف (مستثنیات دین) اهمیت زیادی دارد. این آگاهی مانع از اتلاف وقت شما برای درخواست توقیف اموالی می شود که قانوناً قابل توقیف نیستند.
• بررسی وضعیت اعسار محکوم علیه: همواره احتمال دارد که محکوم علیه دعوای اعسار (ناتوانی از پرداخت) را مطرح کند. از وضعیت این دعوا مطلع باشید؛ زیرا پذیرش اعسار می تواند بر روند توقیف و جلب تأثیر بگذارد و منجر به تقسیط یا تأخیر در پرداخت شود.
• بررسی رفع عسرت از محکوم علیه: در صورتی که محکوم علیه قبلاً ادعای اعسار کرده و به آن حکم صادر شده باشد، شما می توانید با اقامه دعوای رفع عسرت در دادگاه، اثبات کنید که توانایی مالی محکوم علیه افزایش یافته و او دیگر معسر نیست. (ماده ۲۱ آیین نامه قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی).
• عدم اخذ تأمین مضاعف: در برخی شرایط، مانند داشتن تضمینات مالی قبلی در پرونده کیفری یا موارد خاصی که در تبصره یک ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی ذکر شده، نیازی به اخذ تأمین مجدد (مثلاً برای آزادی از حبس در صورت ارائه وثیقه) نیست. آگاهی از این موارد می تواند از اقدامات غیرضروری جلوگیری کند (ماده ۲۲ آیین نامه).

قوانین و مقررات مرتبط (با ارجاع به مواد قانونی دقیق و کامل)

دانستن قوانین مرتبط، ستون فقرات هر اقدام حقوقی است. در فرآیند توقیف اموال و جلب محکوم علیه، مجموعه ای از قوانین و آیین نامه ها نقش محوری دارند که درک آن ها برای همه ذی نفعان ضروری است:

قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی (مصوب ۱۳۹۴)

این قانون، اصلی ترین منبع حقوقی در زمینه توقیف اموال و جلب محکوم علیه است:

• ماده ۱: تعریف و اصول کلی مربوط به اجرای محکومیت های مالی و نحوه استیفای محکوم به از اموال محکوم علیه، با رعایت مستثنیات دین.
• ماده ۲: تکلیف مرجع اجراکننده رأی (اجرای احکام) به شناسایی و توقیف اموال محکوم علیه به درخواست محکوم له.
• ماده ۳: شرایط جلب و حبس محکوم علیه در صورت عدم شناسایی مال یا عدم اجرای حکم، و همچنین امکان عدم حبس در صورت اقامه دعوای اعسار در مهلت مقرر یا ارائه تأمین.
• ماده ۴: امکان آزادی محکوم علیه از حبس یا عدم حبس او در صورت معرفی مال کافی برای پرداخت محکوم به.
• ماده ۸: وظیفه مدعی اعسار مبنی بر ارائه صورت کلیه اموال خود به همراه دادخواست اعسار.
• ماده ۱۱: مربوط به تضمینات مالی.
• ماده ۲۴: فهرست کامل مستثنیات دین، یعنی اموالی که از توقیف معاف هستند.

آیین نامه اجرایی قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی (مصوب ۱۳۹۴)

این آیین نامه، جزئیات اجرایی مواد قانون فوق را مشخص می کند:

• ماده ۱: تبیین دقیق شرایط چهارگانه برای اعمال ماده ۳ قانون (درخواست محکوم له، استنکاف بدون عذر، عدم اقامه اعسار در مهلت، عدم شناسایی مال).
• ماده ۴: حکم حبس محکوم علیه در صورت عدم پرداخت اقساط یا عدم تعدیل اقساط.
• ماده ۵: تأثیر درخواست کتبی محکوم له برای اعطای مهلت یا آزادی محکوم علیه.
• ماده ۹: نحوه توقیف بخشی از حقوق و مزایای کارکنان دولتی و خصوصی.
• ماده ۱۰: تأکید بر اینکه شناسایی اموال جدید در حین اجرا، مانع استیفای طلب نخواهد بود.
• ماده ۱۱: توقف کسر حقوق در صورت کفایت اموال توقیفی.
• ماده ۱۲: نحوه محاسبه مهلت ۳۰ روزه برای اقامه دعوای اعسار.
• ماده ۱۳: محتویات دادخواست اعسار (صورت اموال).
• ماده ۱۴: رفع اثر از تأمین در صورت قطعیت حکم اعسار.
• ماده ۱۵: پیامدهای رد مجدد دعوای اعسار.
• ماده ۱۶ و ۱۷: آزادی محکوم علیه پس از صدور حکم اعسار یا پرداخت قسط.
• ماده ۱۸: شرایط اعسار در محکومیت های مالی متعدد.
• ماده ۲۱: لزوم اقامه دعوا برای اثبات رفع عسرت از محکوم علیه.
• ماده ۲۲: عدم جواز اخذ تأمین مضاعف.
• ماده ۲۶: تشخیص مصادیق مستثنیات دین و اشاره به امکان عدم توقیف یارانه.
• ماده ۲۷: امکان معرفی مستثنیات دین توسط محکوم علیه با رضایت خود.

قانون اجرای احکام مدنی (مصوب ۱۳۵۶)

این قانون نیز اصول کلی اجرای احکام مدنی را مشخص می کند و برخی مواد آن به توقیف اموال مرتبط است:

• ماده ۳۴: مهلت ۱۰ روزه قانونی پس از ابلاغ اجراییه به محکوم علیه.
• ماده ۴۹: درخواست محکوم له برای توقیف اموال در صورت عدم اجرای حکم.
• ماده ۵۰: وظیفه دادورز (مأمور اجرا) برای اقدام فوری به توقیف و همکاری بین حوزه های قضایی.
• ماده ۵۱: میزان توقیف اموال (معادل محکوم به و هزینه های اجرایی).
• ماده ۵۲: نحوه استیفاء از مال تأمین شده.
• ماده ۵۴: توقیف مازاد بر وثیقه یا توقیفات قبلی.
• ماده ۹۶ و ۹۷: نحوه توقیف حقوق و مزایای کارکنان.
• ماده ۹۸: توقیف اموال جدید در صورت عدم کفایت اموال توقیف شده قبلی.

دانلود رایگان نمونه درخواست توقیف اموال محکوم علیه (PDF و WORD)

در این بخش، یک نمونه درخواست توقیف اموال محکوم علیه ارائه می شود که می توانید آن را کپی کرده و با توجه به اطلاعات پرونده خود ویرایش کنید. این فرم ها صرفاً جنبه راهنمایی دارند و توصیه می شود قبل از ثبت، توسط وکیل متخصص بررسی شوند. این نمونه فرم، کلیه بخش های ضروری یک لایحه توقیف اموال را شامل می شود.

نمونه لایحه درخواست توقیف اموال محکوم علیه به اجرای احکام

بسمه تعالی
ریاست محترم اجرای احکام دادگستری [نام شهرستان یا استان]

موضوع: درخواست توقیف اموال محکوم علیه

با سلام و احترام،
اینجانب [نام و نام خانوادگی محکوم له/خواهان] به کد ملی [شماره کد ملی محکوم له] و به نشانی [نشانی دقیق محکوم له]، به عنوان محکوم له پرونده کلاسه [شماره کلاسه پرونده] و اجراییه شماره [شماره اجراییه] که در آن شعبه محترم تحت رسیدگی و اجرا می باشد، به استحضار آن مقام محترم می رساند:

بر اساس دادنامه قطعی شماره [شماره دادنامه] مورخ [تاریخ صدور دادنامه] صادره از شعبه [نام و شماره شعبه دادگاه صادرکننده حکم] دادگاه [عمومی/حقوقی/کیفری] شهرستان [نام شهرستان]، آقای/خانم [نام و نام خانوادگی محکوم علیه] فرزند [نام پدر محکوم علیه] به کد ملی [شماره کد ملی محکوم علیه] و به نشانی [نشانی دقیق محکوم علیه]، محکوم به [موضوع محکومیت، مثلاً پرداخت مبلغ ----- ریال وجه نقد / استرداد مال معین / انجام تعهد مشخص] در حق اینجانب گردیده است.

با عنایت به اینکه اجراییه مربوطه به محکوم علیه ابلاغ گردیده و علیرغم انقضای مهلت قانونی مقرر در ماده ۳۴ قانون اجرای احکام مدنی، محکوم علیه از اجرای مفاد رأی و پرداخت دین خودداری نموده و یا مالی برای استیفای محکوم به معرفی نکرده است، لذا با استناد به ماده ۲ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب ۱۳۹۴ و مواد ۴۹، ۵۰ و ۵۱ قانون اجرای احکام مدنی مصوب ۱۳۵۶، بدین وسیله تقاضای توقیف اموال محکوم علیه را جهت استیفای حقوق قانونی خود از آن مقام محترم دارم.

اموال قابل توقیف شناسایی شده (در صورت وجود اطلاعات):
(در صورت وجود اطلاعات، موارد زیر را با جزئیات دقیق تکمیل نمایید)
1.  حساب های بانکی: شماره حساب [شماره حساب] در بانک [نام بانک] شعبه [نام شعبه]
2.  خودرو: یک دستگاه خودرو از نوع [نوع خودرو] مدل [مدل خودرو] به شماره پلاک [شماره پلاک] و شماره شاسی [شماره شاسی].
3.  املاک و مستغلات: یک باب [نوع ملک، مثلاً آپارتمان / زمین] به پلاک ثبتی فرعی [شماره فرعی] از اصلی [شماره اصلی] واقع در بخش [نام بخش ثبتی] شهرستان [نام شهرستان] به آدرس [نشانی دقیق ملک].
4.  سایر اموال: [هرگونه مال منقول یا غیرمنقول دیگر با مشخصات دقیق].

لذا از آن ریاست محترم تقاضا دارم:
1.  نسبت به استعلام و شناسایی کلیه اموال محکوم علیه از مراجع ذی صلاح از جمله بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، پلیس راهور ناجا، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، سازمان بورس و اوراق بهادار و سایر نهادهای مرتبط دستور مقتضی صادر فرمایید.
2.  پس از شناسایی، دستور توقیف معادل محکوم به و هزینه های اجرایی از اموال شناسایی شده محکوم علیه را صادر فرمایید.
3.  در صورت عدم شناسایی اموال کافی جهت استیفای محکوم به، با توجه به عدم اجرای حکم و استنکاف محکوم علیه، تقاضای اعمال ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی و صدور دستور جلب و بازداشت محکوم علیه را دارم.

پیشاپیش از بذل توجه و صدور دستورات عاجل جهت احقاق حق و اجرای عدالت کمال تشکر و امتنان را دارم.

با احترام فراوان
[نام و نام خانوادگی محکوم له/وکیل]
امضاء
تاریخ

این نمونه یک قالب کلی برای نمونه درخواست توقیف اموال است. شما باید با جایگذاری اطلاعات خاص پرونده خود در قسمت های مشخص شده، آن را تکمیل نمایید.

نتیجه گیری

توقیف اموال محکوم علیه و در صورت لزوم، درخواست جلب او، از مهم ترین ابزارهای قانونی برای استیفای حقوق مالی است که به شما امکان می دهد پس از صدور حکم قطعی دادگاه، مطالبات خود را وصول کنید. این فرآیند، اگرچه ممکن است پیچیده به نظر برسد، اما با آگاهی کامل از قوانین و مراحل اجرایی آن، می تواند به نحو مؤثر و کارآمدی پیش برود.

شناخت دقیق شرایط لازم، مدارک مورد نیاز، انواع اموال قابل توقیف و مستثنیات دین، و همچنین مراحل عملی تنظیم و ثبت نمونه درخواست توقیف اموال، گام های اساسی در این مسیر هستند. در نهایت، با پیگیری مستمر و در صورت امکان، بهره گیری از مشاوره وکیل متخصص، می توانید از تضییع حقوق خود جلوگیری کرده و به نتیجه مطلوب دست یابید. هرچند فرآیندهای قانونی زمان بر هستند، اما با اطلاعات صحیح و اقدام به موقع، امکان احقاق حق و اجرای عدالت فراهم خواهد شد.