جرم فحاشی و تهدید

جرم فحاشی و تهدید، دو پدیده ناپسند اجتماعی هستند که می توانند آثار مخربی بر امنیت روانی و حقوق شهروندی افراد بگذارند و از منظر قانون نیز مجازات های مشخصی برای آن ها در نظر گرفته شده است. این جرایم، با وجود تفاوت های ماهوی، در بسیاری از موارد به یکدیگر مرتبط بوده و در قانون مجازات اسلامی، در ذیل جرایم علیه حیثیت و حقوق اشخاص مورد بررسی قرار می گیرند. شناخت دقیق ابعاد حقوقی این جرایم، نه تنها برای قربانیان بلکه برای عموم افراد جامعه ضروری است تا بتوانند از حقوق خود دفاع کرده یا از ارتکاب ناخواسته این اعمال پیشگیری کنند.

کرامت انسانی و حفظ حیثیت افراد، از اصول بنیادین هر جامعه متمدن است. در بستر این اصل، قانون گذار تلاش کرده تا با تعریف و جرم انگاری اعمالی نظیر فحاشی و تهدید، فضایی امن و عاری از تعرض کلامی و روانی برای شهروندان فراهم آورد. متاسفانه، این جرایم، چه در دنیای واقعی و چه در بستر رو به گسترش فضای مجازی، همواره از چالش های اصلی دستگاه قضایی بوده اند. در این راهنمای جامع حقوقی، به تفصیل به بررسی جرم تهدید، انواع آن، ارکان تشکیل دهنده، مجازات های قانونی و تفاوت های آن با جرم فحاشی خواهیم پرداخت. همچنین، جرم فحاشی و توهین را از ابعاد مختلف تعریف کرده و مجازات های مرتبط با آن را تبیین می کنیم. در نهایت، با تشریح تفاوت ها و اشتراکات این دو جرم و ارائه راهکارهای عملی برای طرح شکایت و پیگیری حقوقی، شما را با زوایای پنهان این جرایم آشنا خواهیم ساخت تا بتوانید با آگاهی کامل از حقوق خود دفاع نمایید.

اهمیت شناخت حقوق فردی در مواجهه با جرایم کلامی و رفتاری

در جامعه ای که تعاملات انسانی در ابعاد وسیعی صورت می گیرد، آگاهی از حدود و ثغور قانونی رفتارهایی که می تواند به حقوق دیگران تجاوز کند، از اهمیت بالایی برخوردار است. جرایم کلامی و رفتاری نظیر فحاشی و تهدید، با وجود اینکه ممکن است در نگاه اول کم اهمیت به نظر برسند، اما در حقیقت می توانند ضربات جبران ناپذیری به روح و روان افراد وارد کرده و امنیت اجتماعی را مختل کنند. این جرایم، نه تنها حیثیت و آبروی اشخاص را هدف قرار می دهند، بلکه می توانند زمینه ساز بروز خشونت های فیزیکی و اختلافات عمیق تر شوند. از این رو، شناخت دقیق ماهیت حقوقی این اعمال، پیامدهای قانونی آن ها و راه های پیگیری قضایی، به هر شهروندی این امکان را می دهد که در صورت مواجهه با چنین موقعیت هایی، تصمیمی آگاهانه و صحیح اتخاذ کند. این آگاهی، نه تنها در جایگاه شاکی برای احقاق حق، بلکه در جایگاه متهم برای دفاع مشروع و آگاهانه از خود نیز حیاتی است. قانون، خط قرمزهایی را تعیین کرده است که عبور از آن ها، صرف نظر از نیت یا انگیزه های افراد، با عواقب حقوقی همراه خواهد بود.

بخش اول: جرم تهدید در قانون مجازات اسلامی

جرم تهدید، از جمله جرایمی است که امنیت روانی و اجتماعی افراد را خدشه دار می کند. این جرم، به دلیل تاثیر مستقیم بر آرامش و احساس امنیت قربانی، همواره مورد توجه قانون گذار بوده و در قانون مجازات اسلامی، به ویژه ماده 669 بخش تعزیرات، به صراحت جرم انگاری شده است. درک دقیق ارکان و انواع تهدید، برای هر فردی که قصد شکایت یا دفاع در برابر آن را دارد، ضروری است.

تعریف حقوقی جرم تهدید و ارکان آن

مطابق ماده 669 قانون مجازات اسلامی (کتاب پنجم – تعزیرات و مجازات های بازدارنده)، «هرگاه کسی دیگری را به هر نحو تهدید به قتل یا ضررهای نفسی یا شرفی یا مالی و یا به افشاء سری نسبت به خود یا بستگان او نماید، اعم از اینکه به این واسطه تقاضای وجه یا مال یا تقاضای انجام امر یا ترک فعلی را نموده یا ننموده باشد، به مجازات شلاق تا هفتاد و چهار ضربه یا زندان از دو ماه تا دو سال محکوم خواهد شد.»

برای تحقق جرم تهدید، لازم است سه رکن اساسی وجود داشته باشد:

• رکن قانونی: وجود ماده 669 قانون مجازات اسلامی که تهدید را جرم دانسته و برای آن مجازات تعیین کرده است. این رکن، اصل قانونی بودن جرایم و مجازات ها را محقق می سازد.
• رکن مادی: عمل خارجی و قابل مشاهده ای که حاکی از تهدید باشد. این عمل می تواند به صورت شفاهی، کتبی (نامه، پیامک، ایمیل)، رفتاری (اشاره با چاقو، نشان دادن سلاح) یا از طریق فضای مجازی (انتشار عکس، فیلم، پیام در شبکه های اجتماعی) انجام شود. مهم این است که فعل ارتکابی، به نحوی باشد که عرفاً موجب ایجاد ترس و وحشت در فرد مورد تهدید گردد. نوع تهدید (قتل، ضرر نفسی، شرفی، مالی یا افشای سر) نیز جزئی از رکن مادی است. حتی اگر تهدید به واسطه درخواست وجه یا مال یا انجام عملی باشد یا نباشد، باز هم جرم محقق می شود.
• رکن معنوی (روانی): سوءنیت و قصد مجرمانه تهدیدکننده برای ایجاد ترس و وحشت در بزه دیده. فرد تهدیدکننده باید آگاه باشد که عمل او تهدید محسوب می شود و قصد داشته باشد که با این عمل، امنیت روانی دیگری را مختل کرده و او را نگران کند. اگر تهدید بدون قصد قبلی یا صرفاً به شوخی باشد، رکن معنوی محقق نخواهد شد، هرچند که اثبات عدم قصد در عمل دشوار است.

انواع و مصادیق تهدید

تهدید می تواند اشکال گوناگونی داشته باشد و قانون گذار در ماده 669 به مصادیق مهم آن اشاره کرده است:

1. تهدید به جان و مال:
   • تهدید به قتل: صریحاً به کشتن فرد تهدید شده یا بستگانش.
   • ضررهای نفسی (آزار جسمی/روانی): تهدید به ضرب و جرح، زندانی کردن، یا هر نوع آزار جسمی یا روانی که سلامت فرد را به خطر اندازد.
   • ضررهای مالی: تهدید به تخریب اموال، سرقت، ورشکستگی، یا هر اقدامی که به مال و دارایی فرد آسیب برساند.
2. تهدید به آبرو و حیثیت:
   • تهدید به بردن آبرو: اقداماتی که منجر به هتک حیثیت و تخریب وجهه اجتماعی فرد یا بستگانش شود.
   • افشای اسرار خصوصی یا خانوادگی: تهدید به برملا کردن اطلاعات محرمانه که می تواند موجب شرمساری یا آسیب اجتماعی به فرد یا خانواده اش شود. این مورد از مصادیق رایج تهدید در فضای مجازی است.
3. تهدید در فضای مجازی:
   • با گسترش فناوری، تهدیدات سایبری نیز شیوع یافته اند. این موارد شامل:
     • تهدید پیامکی: ارسال پیام های حاوی تهدید از طریق تلفن همراه.
     • تهدید از طریق شبکه های اجتماعی: انتشار پست، کامنت، یا پیام خصوصی تهدیدآمیز در پلتفرم هایی مانند اینستاگرام، تلگرام، واتساپ و غیره.
     • تهدید به انتشار عکس/فیلم خصوصی: این نوع تهدید به خصوص با سوءاستفاده از حریم خصوصی افراد، جنبه های جدی تری پیدا می کند و می تواند مشمول قوانین جرایم رایانه ای نیز باشد.
4. تهدید با ابزار خاص:
   • تهدید با سلاح (سرد یا گرم): صرف نشان دادن سلاح یا اشاره به آن، حتی بدون قصد استفاده، می تواند تهدید تلقی شود.
   • تهدید به اسیدپاشی: یکی از خشن ترین و مخرب ترین انواع تهدید که مجازات بسیار سنگینی را در پی دارد.
5. شرطی بودن یا نبودن تهدید:
   • ماده 669 به صراحت بیان می دارد که اعم از اینکه تهدیدکننده با تهدید خود، تقاضای وجه یا مالی را داشته باشد یا انجام یا ترک فعلی را مطالبه کند یا نکند، جرم تهدید محقق می شود. این نکته نشان می دهد که ماهیت جرم تهدید، مستقل از انگیزه یا نتیجه حاصل از آن است.

مجازات قانونی جرم تهدید و عوامل موثر

مطابق ماده 669 قانون مجازات اسلامی، مجازات جرم تهدید می تواند به صورت شلاق تا هفتاد و چهار ضربه یا حبس از دو ماه تا دو سال باشد. انتخاب نوع و میزان مجازات بر عهده قاضی دادگاه است. قاضی در تعیین مجازات، عوامل مختلفی را مد نظر قرار می دهد، از جمله:

• اوضاع و احوال قضیه: شدت و جدیت تهدید، دفعات ارتکاب، تاثیر تهدید بر بزه دیده.
• شخصیت طرفین: سوابق کیفری، وضعیت اجتماعی، میزان تحصیلات و سن متهم و شاکی.
• انگیزه مجرم: اگر انگیزه مجرم شرافتمندانه باشد (که در جرم تهدید کمتر اتفاق می افتد)، می تواند در تخفیف مجازات مؤثر باشد.
• میزان ندامت: پشیمانی و جبران خسارت از سوی متهم.

جرم قابل گذشت بودن تهدید

جرم تهدید (ماده 669) از جمله جرایم قابل گذشت محسوب می شود. به این معنا که تعقیب و رسیدگی به این جرم تنها با شکایت شاکی خصوصی آغاز می شود و در هر مرحله از دادرسی، اگر شاکی از شکایت خود صرف نظر کند (گذشت کند)، دادگاه می تواند قرار موقوفی تعقیب یا موقوفی اجرای مجازات را صادر کند. گذشت شاکی، تاثیر بسزایی در سرنوشت پرونده و مجازات متهم دارد و در صورت گذشت کامل، پرونده مختومه می شود.

شروع به جرم تهدید

مطابق ماده 122 قانون مجازات اسلامی، شروع به جرمی که مجازات آن حبس تعزیری درجه شش و بالاتر باشد، جرم محسوب می شود. با توجه به اینکه حداقل مجازات حبس برای جرم تهدید دو ماه (درجه 7) است و حداکثر آن دو سال (درجه 6)، شروع به جرم تهدید در صورتی که منجر به حبس تعزیری درجه 6 شود، قابل مجازات است. شروع به جرم تهدید در حالتی که تهدیدکننده اقداماتی را برای ارتکاب جرم انجام دهد اما بنا به دلایلی خارج از اراده او، جرم کامل نشود، محقق می شود. مثلاً اگر فردی نامه ای تهدیدآمیز بنویسد اما قبل از ارسال، دستگیر شود.

شرایط تحقق جرم تهدید

برای اینکه یک عمل تهدیدآمیز، از نظر قانونی جرم محسوب شود، باید شرایطی را احراز کند:

• جدیت و قاطعیت تهدید: تهدید باید به اندازه ای جدی و قاطع باشد که عرفاً در فرد مورد تهدید، ترس و اضطراب ایجاد کند. صرفاً یک شوخی یا لاف زنی که برای فرد قابل تشخیص باشد، جرم تلقی نمی شود.
• توانایی نسبی تهدیدکننده در انجام تهدید: لازم نیست تهدیدکننده واقعاً توانایی انجام تهدید را داشته باشد، اما باید حداقل در ظاهر این توانایی را داشته باشد تا تهدید مؤثر واقع شود. مثلاً، اگر فردی ضعیف و ناتوان، دیگری را به قتل تهدید کند، ممکن است تهدید جدی تلقی نشود مگر اینکه ابزاری برای اجرای آن داشته باشد.
• غیرقانونی بودن خواسته ی تهدیدکننده (در صورت وجود): اگر تهدیدکننده در قبال عمل تهدید، خواسته ای داشته باشد، این خواسته باید غیرقانونی باشد. به عنوان مثال، اگر فردی دیگری را تهدید کند که اگر مال دزدی را پس ندهد، شکایت خواهد کرد، این تهدید جرم نیست زیرا مطالبه یک حق قانونی است. اما اگر او را تهدید کند که اگر پول ندهد، اسرارش را فاش می کند، جرم محقق می شود.

«تهدید، به معنای ایجاد رعب و وحشت در دیگری به قصد وادار کردن او به انجام یا ترک کاری یا صرفاً برای آزار روانی، از جرایم علیه امنیت روانی جامعه به شمار می رود.»

بخش دوم: جرم فحاشی و توهین در قانون

فحاشی و توهین، از دیگر جرایم کلامی هستند که به کرامت و حیثیت افراد لطمه می زنند. این اعمال، هرچند ممکن است از نظر شدت متفاوت باشند، اما از نظر قانون گذار قابل چشم پوشی نیستند و برای آن ها مجازات تعیین شده است. درک تفاوت های ظریف میان توهین، فحاشی و افترا، کلیدی برای پیگیری حقوقی صحیح است.

تعریف حقوقی فحاشی و توهین

توهین و فحاشی، در قانون مجازات اسلامی در مواد 608 و 609 بخش تعزیرات مورد بررسی قرار گرفته اند:

• ماده 608: «توهین به افراد از قبیل فحاشی و استعمال الفاظ رکیک، چنانچه موجب حد قذف نباشد، به مجازات جزای نقدی درجه شش محکوم خواهد شد.» (جزای نقدی درجه شش طبق اصلاحات جدید، بیش از شصت میلیون ریال تا دویست و چهل میلیون ریال است).
• ماده 609: «هر کس با توجه به سمت، به یکی از رؤسای سه قوه یا معاونان رئیس جمهور یا وزیران یا نمایندگان مجلس شورای اسلامی یا نمایندگان مجلس خبرگان یا اعضای شورای نگهبان یا قضات یا اعضای دیوان محاسبات یا کارکنان وزارتخانه ها و مؤسسات و شرکت های دولتی و شهرداری ها در حال انجام وظیفه یا به سبب آن توهین نماید به سه تا شش ماه حبس و یا تا 74 ضربه شلاق و یا پنجاه هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی محکوم می شود.» (این مجازات ها با اصلاحات جدید تغییر کرده و غالباً به جزای نقدی تبدیل شده اند).

ارکان تشکیل دهنده جرم توهین و فحاشی نیز مشابه جرم تهدید است:

• رکن قانونی: مواد 608 و 609 قانون مجازات اسلامی.
• رکن مادی: ارتکاب هر فعلی (گفتار، نوشتار، اشاره، رفتار) که عرفاً موجب وهن، تحقیر، یا سبک شمردن دیگری شود. استعمال الفاظ رکیک، نسبت دادن اوصاف ناپسند یا هر عملی که کرامت انسانی فرد را خدشه دار کند، در این دسته قرار می گیرد. این رکن شامل اعمالی است که موجب حد قذف (نسبت زنا یا لواط دادن) نباشد؛ در صورت حد قذف، مجازات آن شدیدتر است.
• رکن معنوی: سوءنیت خاص، یعنی قصد تحقیر و خوار کردن دیگری. فرد باید با آگاهی به اهانت آمیز بودن عمل خود، قصد هتک حرمت طرف مقابل را داشته باشد.

تفاوت فحاشی، توهین و افترا

این سه مفهوم با یکدیگر تفاوت های کلیدی دارند که درک آن ها برای تشخیص نوع جرم ضروری است:

• توهین (Insult): هر کلمه، عبارت، اشاره یا رفتاری که حیثیت و آبروی شخص را خدشه دار کند و او را در نظر عرف کوچک و تحقیرآمیز جلوه دهد، بدون اینکه نسبتی به او داده شود. مثال: گفتن نادان، بیشعور.
• فحاشی (Abuse/Profanity): نوع خاصی از توهین است که با استفاده از الفاظ رکیک، زشت و ناسزاگویی همراه است و عمدتاً جنبه اهانت آمیز دارد. فحاشی می تواند مصداقی از توهین باشد.
• افترا (Defamation/Slander): نسبت دادن جرمی به دیگری که در واقعیت انجام نداده است، یا فاش کردن اطلاعات غلط و تحقیرآمیز درباره یک فرد که حقیقت ندارد. در افترا، هدف اصلی، تخریب اعتبار و شهرت فرد با استفاده از اتهامات ناروا است و بر خلاف توهین، متضمن نسبت دادن یک فعل مشخص است. مثال: فلانی دزد است در حالی که او دزد نباشد.

انواع فحاشی و توهین

توهین و فحاشی می توانند در بسترهای مختلفی رخ دهند و بسته به شرایط، مجازات های متفاوتی داشته باشند:

1. توهین به اشخاص عادی: شامل هرگونه فحاشی یا توهین به افراد در زندگی روزمره، در محیط های عمومی یا خصوصی. این موارد مشمول ماده 608 می شوند.
2. توهین به مقامات دولتی و عمومی: همانطور که در ماده 609 ذکر شده، توهین به مقامات و کارکنان دولتی در حین انجام وظیفه یا به سبب آن، مجازات تشدید شده ای دارد. این مجازات به دلیل حفظ حرمت و اقتدار نهادهای دولتی و جلوگیری از اخلال در انجام وظایف عمومی وضع شده است.
3. فحاشی و توهین در فضای مجازی: با گسترش شبکه های اجتماعی، این نوع جرایم نیز افزایش یافته اند.
   • کامنت ها و پیام ها: ارسال پیام های توهین آمیز یا فحاشی در دایرکت، کامنت ها یا گروه های مجازی.
   • پخش الفاظ رکیک: انتشار محتوایی که شامل فحاشی و توهین به دیگران است.
   • توهین و هتک حیثیت در بستر فضای مجازی: این موارد می تواند مشمول قانون جرایم رایانه ای نیز باشد، به خصوص اگر با تغییر یا تحریف فیلم یا تصویر یا نشر اکاذیب همراه باشد که منجر به هتک حیثیت شود. ماده 16 قانون جرایم رایانه ای به این موضوع می پردازد.

مجازات قانونی جرم فحاشی و توهین

مجازات جرم توهین به افراد عادی (ماده 608) طبق اصلاحات اخیر قانون مجازات اسلامی، جزای نقدی درجه شش است. میزان دقیق این جزای نقدی، در هر دوره توسط قوه قضائیه اعلام می شود اما همواره در بازه بیش از شصت میلیون ریال تا دویست و چهل میلیون ریال قرار دارد.

در خصوص توهین به مقامات دولتی (ماده 609)، مجازات اولیه حبس و شلاق بوده است، اما با کاهش حبس های تعزیری و تمایل به جایگزینی مجازات ها، بسیاری از این موارد به جزای نقدی تبدیل شده اند. میزان دقیق آن بستگی به تشخیص قاضی و شرایط خاص پرونده دارد. در برخی موارد نیز ممکن است مجازات شلاق تعزیری تا 74 ضربه در نظر گرفته شود، به خصوص اگر توهین با شدت بیشتری صورت گرفته باشد.

«توهین و فحاشی، فارغ از بستر ارتکاب، حمله به شرافت و کرامت انسانی است و قانون در پی حفظ این حق اساسی برای آحاد جامعه است.»

جرم قابل گذشت بودن توهین و فحاشی

عموماً جرایم توهین و فحاشی نیز از جمله جرایم قابل گذشت به شمار می روند. این بدان معناست که شاکی می تواند در هر مرحله ای از پرونده، رضایت خود را اعلام کند که این امر می تواند منجر به مختومه شدن پرونده یا تخفیف مجازات متهم شود. این خصوصیت، راه را برای صلح و سازش میان طرفین باز می گذارد.

بخش سوم: تفاوت ها، اشتراکات و ارتباطات میان فحاشی و تهدید

هرچند فحاشی و تهدید هر دو از جرایم علیه اشخاص و حیثیت آن ها هستند و می توانند همزمان نیز رخ دهند، اما تفاوت های ماهوی مهمی دارند که تمایز آن ها در روند دادرسی و تعیین مجازات حیاتی است.

تفاوت های کلیدی

برای درک بهتر، تفاوت های این دو جرم را می توان در جدول زیر خلاصه کرد:

ویژگی	جرم تهدید (ماده 669)	جرم توهین/فحاشی (ماده 608 و 609)
هدف اصلی	ایجاد ترس و اجبار فرد به انجام یا ترک عملی، یا صرفاً آزار روانی و سلب آسایش	هتک حرمت، تحقیر و پایین آوردن شأن و منزلت فرد
موضوع جرم	معمولاً مربوط به آینده است و ناظر بر ضررهای جانی، مالی، شرفی یا افشای اسرار	معمولاً مربوط به حال است و ناظر بر شخصیت و اعتبار فرد در لحظه بیان
نتیجه مورد انتظار	ایجاد خوف و ترس در قربانی، یا وادار کردن او به انجام کاری	احساس خفت و اهانت در قربانی
نوع مجازات (اصلی)	عمدتاً حبس و شلاق	عمدتاً جزای نقدی و شلاق (برای موارد شدید یا مقامات)
پایه قانونی	ماده 669 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)	مواد 608 و 609 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

همانطور که مشاهده می شود، تفاوت اصلی در هدف و موضوع این دو جرم نهفته است. تهدید به آینده و اعمال ضرر اشاره دارد، در حالی که توهین و فحاشی به شخصیت و اعتبار کنونی فرد خدشه وارد می کند.

اشتراکات و موارد همزمانی

با وجود تفاوت های اساسی، فحاشی و تهدید می توانند در برخی جنبه ها مشترک باشند یا حتی همزمان توسط یک فرد ارتکاب یابند:

• بستر ارتکاب: هر دو جرم می توانند به صورت شفاهی (گفتار)، کتبی (نامه، پیامک، ایمیل)، یا از طریق فضای مجازی (شبکه های اجتماعی، اپلیکیشن ها) انجام شوند. نوع ابزار مورد استفاده برای ارتکاب جرم، تاثیری در ماهیت آن ندارد، اما ممکن است در تعیین مجازات یا نحوه جمع آوری ادله مؤثر باشد.
• امکان ارتکاب همزمان: بسیار پیش می آید که فردی در حین فحاشی به دیگری، او را نیز تهدید کند. مثلاً بگوید: تو بی شرفی (فحاشی) و اگر این کار را نکنی، آبرویت را می برم (تهدید). در این حالت، ممکن است متهم به هر دو جرم مجازات شود که این موضوع تابع قواعد تعدد جرایم خواهد بود.
• جرایم علیه اشخاص: هر دو جرم در دسته جرایم علیه اشخاص و حقوق فردی قرار می گیرند و به سلامت روانی، حیثیت و کرامت انسانی قربانی آسیب می رسانند.
• قابل گذشت بودن: در اکثر موارد، هر دو جرم از جرایم قابل گذشت هستند، که راه را برای صلح و سازش و پایان دادن به دعوا توسط شاکی باز می گذارد.

درک این اشتراکات و تفاوت ها به شاکی کمک می کند تا شکایت خود را با دقت بیشتری تنظیم کند و به دادگاه در تشخیص صحیح جرم و اعمال مجازات متناسب یاری رساند. همچنین، برای متهم نیز امکان دفاع مستدل و مؤثر را فراهم می آورد.

بخش چهارم: مراحل شکایت و پیگیری حقوقی

هنگامی که فردی قربانی فحاشی یا تهدید قرار می گیرد، آگاهی از مراحل قانونی و نحوه پیگیری شکایت از اهمیت بالایی برخوردار است. پیگیری صحیح و به موقع می تواند به احقاق حق و برقراری عدالت کمک کند.

نحوه طرح شکایت

مراحل کلی طرح شکایت به شرح زیر است:

1. مراجعه به دادسرا: اولین گام برای طرح شکایت کیفری، مراجعه به دادسرای عمومی و انقلاب محل وقوع جرم یا محل اقامت متهم است. در دادسرا، شاکی باید شکایت خود را مطرح کند.
2. تنظیم و ارائه شکواییه: شکواییه، سندی رسمی است که در آن شاکی مشخصات خود، مشخصات متهم (در صورت اطلاع)، شرح واقعه، زمان و مکان وقوع جرم، دلایل و مدارک اثبات جرم و خواسته خود را (مثلاً رسیدگی و مجازات متهم) قید می کند. در تنظیم شکواییه باید دقت زیادی داشت، زیرا پایه و اساس پرونده خواهد بود. می توان از فرم های چاپی موجود در دادسرا یا دفاتر خدمات الکترونیک قضایی استفاده کرد و یا با کمک وکیل، شکواییه را تنظیم نمود.
3. ثبت شکایت در سامانه ثنا: در حال حاضر، تمامی مراحل قضایی از جمله طرح شکایت و پیگیری پرونده از طریق سامانه ثنا (سامانه ابلاغ الکترونیک قضایی) انجام می شود. شاکی باید در این سامانه ثبت نام کرده و سپس شکواییه خود را از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به صورت الکترونیکی ثبت کند.
4. ارجاع به شعبه دادیاری/بازپرسی: پس از ثبت شکواییه، پرونده به یکی از شعب دادیاری یا بازپرسی دادسرا ارجاع می شود. دادیار یا بازپرس مسئول تحقیق و جمع آوری دلایل و مستندات لازم برای اثبات جرم یا رد اتهام است.

مدارک و مستندات لازم برای اثبات جرم

جمع آوری ادله و مستندات قوی، نقش تعیین کننده ای در موفقیت پرونده دارد. برخی از مهم ترین مدارک و مستندات عبارتند از:

• شواهد مکتوب:
  • پیامک ها: اسکرین شات از پیام های تهدیدآمیز یا حاوی فحاشی در تلفن همراه.
  • اسکرین شات از شبکه های اجتماعی: عکس از پست ها، کامنت ها، پیام های خصوصی در پلتفرم هایی مانند اینستاگرام، تلگرام، واتساپ و … . تاریخ و زمان و نام کاربری فرستنده باید مشخص باشد.
  • ایمیل ها و نامه ها: هرگونه مدرک مکتوب دیگر که حاوی تهدید یا توهین باشد.
• شهادت شهود: اگر فرد یا افرادی در زمان وقوع جرم حضور داشته اند و شاهد فحاشی یا تهدید بوده اند، شهادت آن ها می تواند دلیل محکمه پسندی باشد. اطلاعات هویتی و آدرس شهود باید در شکواییه ذکر شود.
• صوت و فیلم: ضبط صدا یا تصویر مکالمات حاوی تهدید یا فحاشی، می تواند به عنوان مدرک مورد استفاده قرار گیرد. البته، برای قانونی بودن این ادله، باید توجه داشت که ضبط صدا و تصویر باید با رعایت قوانین مربوط به حریم خصوصی انجام شده باشد. در صورتی که ضبط توسط خود فرد تهدید شده در مکالمه دو نفره باشد، معمولاً ایراد قانونی ندارد، اما ضبط صدای دیگران بدون اطلاع آن ها می تواند مشکل ساز باشد.
• ارجاع به پلیس فتا برای جرایم فضای مجازی: در صورتی که فحاشی یا تهدید از طریق فضای مجازی رخ داده باشد، دادسرا پرونده را برای بررسی های فنی و تخصصی به پلیس فتا ارجاع خواهد داد. پلیس فتا می تواند با بررسی IP، شماره تلفن، و سوابق کاربری، هویت متهم و جزئیات جرم را کشف کند.

نقش وکیل متخصص در پرونده های فحاشی و تهدید

حضور وکیل متخصص در پرونده های کیفری، به خصوص در جرایمی نظیر فحاشی و تهدید، می تواند تفاوت چشمگیری در روند و نتیجه پرونده ایجاد کند. وظایف وکیل شامل موارد زیر است:

• مشاوره حقوقی تخصصی: وکیل با ارائه مشاوره دقیق، شاکی یا متهم را از حقوق و وظایف قانونی شان آگاه می سازد و بهترین مسیر حقوقی را پیشنهاد می دهد.
• جمع آوری ادله و مستندات: وکیل در شناسایی، جمع آوری و ارائه صحیح مدارک و شواهد قانونی به دادگاه، یاری رسان خواهد بود. او می داند چه نوع ادله ای معتبر است و چگونه باید آن ها را ارائه کرد.
• تنظیم شکواییه و لوایح دفاعی: تنظیم شکواییه قوی و مستند، همچنین تهیه لوایح دفاعی کارآمد برای متهم، از جمله تخصص های وکیل است که می تواند مسیر پرونده را تغییر دهد.
• حضور در جلسات دادگاه و پیگیری پرونده: وکیل در تمامی جلسات دادرسی حضور یافته، از حقوق موکل خود دفاع می کند و روند پیگیری پرونده را تا حصول نتیجه نهایی به عهده می گیرد. این امر به خصوص برای افرادی که آشنایی با فرآیندهای پیچیده قضایی ندارند، بسیار کمک کننده است.

مدت زمان و روند رسیدگی به پرونده ها

مدت زمان رسیدگی به پرونده های فحاشی و تهدید، بسته به عوامل مختلفی از جمله پیچیدگی پرونده، تعداد شهود، نیاز به کارشناسی (مثلاً توسط پلیس فتا)، حجم کاری دادسرا و دادگاه، و سرعت جمع آوری ادله می تواند متغیر باشد. پرونده های ساده تر ممکن است ظرف چند ماه به نتیجه برسند، در حالی که پرونده های پیچیده تر با ابهامات بیشتر، ممکن است تا یک سال یا حتی بیشتر به طول انجامند.
روند کلی شامل مراحل زیر است:

1. دادسرا: تحقیقات مقدماتی، جمع آوری ادله، بازجویی از طرفین و شهود، و در صورت لزوم ارجاع به کارشناسی (مثلاً پلیس فتا). در نهایت، دادیار/بازپرس قرار جلب به دادرسی یا قرار منع تعقیب صادر می کند.
2. دادگاه: در صورت صدور قرار جلب به دادرسی، پرونده به دادگاه کیفری (عموماً کیفری دو) ارجاع می شود. دادگاه پس از تشکیل جلسه رسیدگی و شنیدن دفاعیات طرفین، اقدام به صدور رأی می کند.
3. تجدید نظر: رأی صادره توسط دادگاه بدوی قابل تجدید نظر در دادگاه تجدید نظر استان است. طرفین ظرف مدت قانونی (معمولاً 20 روز برای افراد مقیم ایران) می توانند نسبت به رأی اعتراض کنند.

پیگیری مداوم پرونده و همکاری با وکیل، می تواند به تسریع روند رسیدگی کمک شایانی نماید.

نتیجه گیری

جرایم فحاشی و تهدید، هرچند در نگاه اول ممکن است صرفاً خشونت های کلامی تلقی شوند، اما در حقیقت، دو روی سکه نقض کرامت انسانی و اخلال در امنیت روانی جامعه هستند. قانون گذار در مواد 608، 609 و 669 قانون مجازات اسلامی، با جرم انگاری این اعمال، تلاش کرده تا خط قرمزهایی برای حفظ حیثیت و آرامش شهروندان ترسیم کند. شناخت دقیق این جرایم، از تعریف و ارکان تشکیل دهنده گرفته تا انواع، مصادیق و مجازات های قانونی، برای هر فردی در جامعه ضروری است.

در این مقاله به تفصیل نشان دادیم که چگونه تهدید با هدف ایجاد ترس و اجبار، با مجازات حبس و شلاق، از فحاشی و توهین که با هدف تحقیر و هتک حرمت صورت می گیرد و عمدتاً با جزای نقدی و شلاق مجازات می شود، متمایز می گردد. با این حال، هر دو جرم در بستر ارتکاب (کلامی، کتبی، فضای مجازی) و قابلیت گذشت شاکی، اشتراکاتی دارند. مراحل شکایت و پیگیری حقوقی، از تنظیم شکواییه و جمع آوری مستندات گرفته تا نقش محوری وکیل متخصص در هدایت پرونده، مسیر رسیدگی قضایی را برای قربانیان این جرایم روشن می سازد.

در نهایت، مقابله با خشونت های کلامی و حفظ کرامت انسانی، مسئولیت جمعی ماست. چشم پوشی از حقوق خود در برابر فحاشی و تهدید، نه تنها به مجرم جسارت بیشتری می بخشد، بلکه می تواند به ترویج این رفتارهای نامطلوب در جامعه دامن زند. از این رو، تاکید می شود که در صورت مواجهه با چنین شرایطی، هرگز از پیگیری حقوقی غافل نشوید. برای اطمینان از پیگیری اثربخش پرونده و دفاع کامل از حقوق خود، مشاوره با وکلای متخصص و با تجربه در امور کیفری، بهترین گام خواهد بود. وکلای مجرب می توانند با دانش و تجربه خود، شما را در تمامی مراحل دادرسی یاری رسانند و به احقاق حق شما کمک کنند.