آمیزش از نظر اسلام

آمیزش جنسی از نظر اسلام، رابطه ای مقدس و محترمانه است که در چارچوب ازدواج تعریف می شود و هدف آن نه تنها بقای نسل، بلکه تأمین آرامش، مودت و عشق میان زوجین است. این ارتباط جسمانی و عاطفی، با رعایت اصول شرعی و اخلاقی، به عنوان عامل استحکام بخش بنیان خانواده و یکی از عبادات محبوب الهی تلقی می شود.

دین مبین اسلام، با دیدگاهی جامع و متعادل، به تمام جنبه های زندگی بشر از جمله روابط زناشویی پرداخته است. این دیدگاه نه همچون برخی مکاتب، روابط جنسی را مذموم و گناه آلود می شمارد و نه مانند برخی دیگر، آن را رها و بی قید و بند می گذارد. اسلام، با تبیین دقیق احکام و آداب، راهی را برای زوجین ترسیم می کند که هم نیازهای طبیعی و عاطفی آنان برآورده شود و هم کرامت انسانی و موازین الهی حفظ گردد. این مقاله به بررسی ابعاد مختلف آمیزش از منظر اسلام می پردازد تا زوجین با آگاهی کامل، زندگی زناشویی سعادتمندانه ای را تجربه کنند.

مبانی و اصول کلی آمیزش در اسلام

روابط زناشویی در اسلام بر مبنای اصول و فلسفه های عمیقی استوار است که فراتر از صرف لذت جسمانی است. این مبانی، آمیزش را به عملی پربار و هدفمند تبدیل می کند که هم جنبه های فردی و هم اجتماعی را در بر می گیرد.

ماهیت و فلسفه آمیزش در اسلام

آمیزش در اسلام دارای ابعاد چندگانه ای است که آن را از یک عمل غریزی صرف متمایز می سازد:

• تولید مثل و بقای نسل: یکی از اهداف اصلی و اولیه ازدواج و آمیزش، تکثیر نسل پاک و تربیت فرزندانی صالح برای جامعه است. قرآن کریم این امر را نعمتی از جانب پروردگار می داند.
• تقویت مودت و رحمت بین زوجین: رابطه جنسی حلال، عاملی قدرتمند برای تعمیق عشق، دوستی، و شفقت (مودت و رحمت) میان زن و شوهر است. این صمیمیت، بنیان خانواده را محکم تر می کند و آرامش روحی و عاطفی را به ارمغان می آورد.
• ارضای نیازهای جنسی حلال و جلوگیری از گناه: اسلام نیازهای جسمانی و جنسی انسان را به رسمیت می شناسد و راه مشروعی برای ارضای آن ها فراهم می کند تا افراد از ارتکاب گناهانی چون زنا و خودارضایی دور بمانند.
• پاداش و ثواب اخروی برای روابط حلال: آموزه های اسلامی، آمیزش حلال و همراه با نیت الهی و رعایت حقوق متقابل را عملی عبادی می داند که برای آن اجر و پاداش اخروی در نظر گرفته شده است.

مفهوم حلال و حرام در روابط جنسی

درک مفاهیم حلال، حرام و مکروه برای زوجین مسلمان ضروری است:

• حلال: به هر عملی گفته می شود که از نظر شرع مجاز و مطلوب است و انجام آن نه تنها منع ندارد، بلکه می تواند مستحب و دارای پاداش نیز باشد. بیشتر اعمال جنسی در چارچوب ازدواج حلال و پسندیده است.
• حرام: به هر عملی گفته می شود که از نظر شرع اکیداً ممنوع است و انجام آن موجب گناه و عذاب الهی می شود. زنا، آمیزش در دوران قاعدگی (دخول)، و سکس اجباری از مصادیق آن هستند.
• مکروه: عملی است که از نظر شرع، انجام آن مذموم و ناپسند است، اما حرام محسوب نمی شود و مجازات دنیوی ندارد. پرهیز از مکروهات نشان از تقوای بیشتر دارد.

رضایت متقابل و احترام در آمیزش

یکی از مهم ترین اصول در روابط زناشویی اسلامی، رضایت متقابل و احترام به خواسته ها و نیازهای یکدیگر است. هرگونه اجبار، سوءاستفاده یا نادیده گرفتن حقوق جنسی همسر، از نظر اسلام مردود است. مرد و زن هر دو حق دارند از این رابطه لذت ببرند و نیازهایشان برآورده شود. این اصل، بر کرامت و برابری انسان ها در این زمینه تأکید دارد.

احکام و قوانین آمیزش جنسی از دیدگاه اسلام

اسلام برای حفظ نظام خانواده و سلامت جامعه، دستورالعمل های دقیقی در مورد آمیزش جنسی ارائه کرده است. این قوانین شامل زمان ها، مکان ها و نحوه های مجاز و ممنوع آمیزش است.

آمیزش در چارچوب ازدواج

تنها راه مشروع و حلال برای برقراری روابط جنسی، ازدواج است. این ازدواج می تواند به صورت دائم (نکاح) باشد که پیوندی همیشگی است، یا در فقه شیعه به صورت ازدواج موقت (صیغه) که برای مدت زمان مشخصی صورت می گیرد. هرگونه رابطه جنسی خارج از این چارچوب، از جمله زنا (روابط نامشروع)، به شدت ممنوع و از گناهان کبیره محسوب می شود و عواقب شرعی و اخلاقی سنگینی دارد.

زمان های ممنوع برای آمیزش (حرام یا مکروه)

برخی زمان ها برای آمیزش جنسی، چه از نظر شرعی و چه به لحاظ توصیه اخلاقی و بهداشتی، مناسب نیستند:

حرام

انجام آمیزش (دخول) در این زمان ها مطلقاً حرام و گناه است:

• دوران قاعدگی (حیض) و خونریزی پس از زایمان (نفاس): آمیزش (دخول) در این دوران، هم از نظر قرآنی صراحتاً منع شده (سوره بقره، آیه ۲۲۲) و هم از نظر بهداشتی زیان بار است. البته سایر لذت های جنسی، به جز دخول، اگر موجب تهییج به دخول نشود، مکروه است نه حرام.
• روزه داری در ماه رمضان: از اذان صبح تا غروب آفتاب، هرگونه آمیزش جنسی برای روزه داران حرام است و موجب باطل شدن روزه و کفاره می شود. پس از غروب آفتاب و قبل از اذان صبح، مجاز است.
• در حال احرام (حج و عمره): برقراری رابطه جنسی در حالت احرام برای انجام مناسک حج یا عمره، حرام است و موجب ابطال احرام و کفاره می گردد.

مکروه

انجام آمیزش در زمان های زیر، هرچند حرام نیست، اما از نظر شرعی ناپسند و مکروه است و در روایات پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار (ع) از آن نهی شده است:

• در ساعات اولیه شب: به خصوص ساعت اول شب، این کار مکروه است و روایات برخی عواقب نامطلوب را برای فرزند احتمالی ذکر کرده اند.
• بین اذان صبح و طلوع آفتاب (بین الطلوعین): این زمان برای عبادت و ذکر توصیه شده است و آمیزش در آن مکروه است.
• بین غروب آفتاب و اذان مغرب: این بازه نیز برای ذکر و دعا مناسب تر است.
• روزهای خاص قمری: از جمله روز اول، وسط (پانزدهم) و دو روز آخر هر ماه قمری. در روایات آمده که انعقاد نطفه در این ایام ممکن است به سقط جنین یا تأثیرات منفی بر جنین منجر شود.
• شب و روز عید فطر و عید قربان: این ایام به دلیل قداست خاص، برای آمیزش مکروه شمرده شده اند.
• شب نیمه شعبان: از جمله شب هایی است که به انجام عبادات و دعا توصیه شده و آمیزش در آن مکروه است.
• بعد از ظهر: به خصوص از اذان ظهر تا حدود سه ساعت بعد، مکروه است.
• هنگام کسوف یا خسوف، زلزله، بادهای تند: در این حالات طبیعی، توجه به عظمت الهی و دعا توصیه شده و آمیزش مکروه است.
• شب قبل یا در طول سفر: روایات برخی عواقب نامطلوب را برای فرزند حاصل از آمیزش در این ایام ذکر کرده اند.
• در حالت سیری یا گرسنگی مفرط: از نظر بهداشتی نیز توصیه می شود آمیزش با معده پر یا کاملاً خالی صورت نگیرد، زیرا می تواند به ضعف جسمی منجر شود.
• در حال احتلام (بدون غسل): فرد جنب ابتدا باید غسل کند، سپس آمیزش داشته باشد.
• بعد از فصد، حجامت، استفراغ شدید: در شرایط ضعف جسمانی، آمیزش توصیه نمی شود.
• در حالت خستگی و فعالیت زیاد: برای حفظ سلامت جسمی، آمیزش در شرایط خستگی مفرط مکروه است.
• در حال غم و خشم شدید یا فرح مفرط: تعادل روانی در زمان آمیزش توصیه شده است.
• در حال حبس ادرار یا مدفوع: از نظر بهداشتی این کار می تواند مضر باشد و در روایات نیز نهی شده است.

مکان های ممنوع یا مکروه برای آمیزش

برخی مکان ها نیز به دلیل قداست، رعایت حیا یا مسائل بهداشتی برای آمیزش مناسب نیستند:

• به سمت قبله یا پشت به قبله: از باب احترام به قبله مسلمین.
• در حضور کودک یا نوزاد در اتاق: حتی اگر کودک خواب باشد و فقط صدای آمیزش به گوش او برسد، مکروه است و روایات از تأثیرات منفی آن بر تربیت فرزندان هشدار داده اند.
• در زیر آسمان، زیر درخت میوه دار، روی پشت بام، در حمام، در کشتی یا قایق، در جاده یا کنار راه: این مکان ها معمولاً فاقد حریم خصوصی کافی هستند یا با قداست و حیا منافات دارند.
• در مسجد یا اماکن متبرکه: به دلیل قداست این اماکن، آمیزش در آن ها حرام است.

نحوه های ممنوع یا مکروه آمیزش

برخی از روش ها و رفتارهای حین آمیزش نیز ممکن است حرام یا مکروه باشند:

• سکس مقعدی (وطی در دبر):
  

  در دیدگاه اهل سنت، این عمل به طور کلی حرام دانسته شده است. در فقه شیعه، با اینکه برخی فقها آن را حرام مطلق می دانند، اما اکثر فقها آن را در صورت عدم رضایت زن حرام و در صورت رضایت زن، شدیداً مکروه و مذموم می شمارند. دلیل اصلی این کراهت یا حرمت، ماهیت غیرطبیعی این عمل و احتمال آسیب جسمی به زن است.

• آمیزش ایستاده: در روایات از آن نهی شده و مکروه است.
• آمیزش با شهوت زن یا مرد دیگر (تخیل و هوس): تخیل و تصویرسازی جنسی با فردی غیر از همسر، مکروه یا حتی بنا بر برخی دیدگاه ها حرام است.
• نگاه کردن به فرج زن در حین آمیزش: روایات این عمل را مکروه شمرده و ممکن است به ضعف بینایی فرزند منجر شود.
• حرف زدن در حین آمیزش: روایات از این عمل نهی کرده و آن را مکروه دانسته اند.
• خودداری از آمیزش بدون دلیل موجه: اسلام بر برآوردن نیازهای جنسی زوجین تأکید دارد و خودداری یکی از طرفین بدون عذر شرعی یا پزشکی، مکروه و حتی بنا بر برخی دیدگاه ها موجب تضییع حق همسر است.

سایر موارد مورد بحث

در روابط زناشویی، پرسش های متنوعی مطرح می شود که اسلام برای آن ها راهکارهایی ارائه کرده است:

آمیزش در دوران بارداری

به طور کلی، آمیزش در دوران بارداری مجاز است، مگر اینکه پزشک متخصص به دلایل پزشکی (مانند خطر سقط، زایمان زودرس یا عفونت) آن را منع کند یا ضرری برای مادر یا جنین داشته باشد. اسلام تأکید دارد که این عمل با رعایت احتیاط و در ناحیه حلال (واژن) صورت پذیرد و مراقبت از سلامت مادر و فرزند در اولویت باشد.

ارضا شدن با دست همسر (تحریک دستی)

تحریک دستی همسر توسط دیگری، در محدوده نکاح شرعی و با رضایت و توافق زوجین، از نظر فقها جایز شمرده شده است. این عمل می تواند بخشی از معاشقه و مقدمات آمیزش یا برای ارضای یکی از طرفین باشد، مشروط بر آنکه از افراط پرهیز شود و به رابطه آسیب نرساند.

خودارضایی (استمناء)

اکثریت قاطع فقهای شیعه و سنی، خودارضایی را حرام می دانند. دلایل اصلی حرمت، شامل عدم ارضای مشروع نیاز جنسی، مفاسد اخلاقی و جسمانی، و خروج از مسیر طبیعی ارضای شهوت است. با این حال، برخی فقها در موارد خاص اضطرار، مثلاً برای جلوگیری از ارتکاب گناه بزرگ تر (مانند زنا) و در صورت عدم امکان ازدواج، آن را با تأکید بر اضطرار و با اکراه جایز شمرده اند. خودارضایی به طور کلی حرام و مذموم است و باید از آن پرهیز شود.

آمیزش جنسی دهانی

در مورد آمیزش جنسی دهانی، دیدگاه ها کمی متفاوت است:

• دیدگاه اهل سنت: برخی از فقهای اهل سنت، این عمل را مکروه تحریمی (بسیار نامطلوب و نزدیک به حرام) یا حتی حرام می دانند. دلایل مطرح شده شامل مسئله حیا، طهارت، و قداست دهان به عنوان ابزار ذکر خدا و تلاوت قرآن است.
• دیدگاه شیعه: بسیاری از فقهای شیعه، این عمل را تا زمانی که نجاستی (مانند منی یا خون) وارد دهان نشود و حرمت شکنی یا بی احترامی نباشد، مکروه می دانند اما حرام مطلق نیست. رضایت زوجین و عدم ایجاد ضرر شرط اصلی است.

پیشگیری از بارداری و تنظیم خانواده

به طور کلی، استفاده از روش های پیشگیری موقت از بارداری، مانند کاندوم یا قرص های ضد بارداری، در اسلام مجاز است، مشروط بر آنکه با رضایت زوجین و با دلیل موجه (مانند حفظ سلامت مادر، فاصله گذاری بین فرزندان، یا مشکلات اقتصادی) صورت گیرد و موقت باشد. روش های دائمی مانند عقیم سازی، معمولاً بدون ضرورت مطلق (مانند خطر جانی برای مادر) مکروه شدید یا حرام دانسته می شود.

عقیم سازی (دائمی)

عقیم سازی دائم، چه برای مرد و چه برای زن، به دلیل ماهیت برگشت ناپذیر و منافات با هدف اصلی ازدواج یعنی فرزندآوری، بدون ضرورت مطلق (مثل خطر جانی مادر در بارداری)، حرام یا مکروه شدید است. این عمل نوعی تغییر در خلقت و از بین بردن توانایی طبیعی بدن محسوب می شود.

لقاح مصنوعی (IVF)

لقاح مصنوعی و فناوری های کمک باروری، در صورتی که با استفاده از اسپرم و تخمک خود زوجین باشد و هیچ گونه اهدایی (اسپرم، تخمک، جنین یا رحم) از شخص ثالث در آن دخیل نباشد، از نظر اسلام مجاز شمرده شده است.

تراجنسیتی (مخنث) و بیناجنس (خنثی)

اسلام در مورد افراد بیناجنس (خنثی) که با ویژگی های جنسی هر دو جنس به دنیا می آیند، احکام خاصی دارد. مداخلات پزشکی برای تعیین جنسیت و رسیدن به وضعیت غالب جنسی، به عنوان درمان و نه تغییر خلقت، مجاز تلقی می شود. در مورد تراجنسیتی ها، دیدگاه ها متفاوت است، اما برخی فقها تغییر جنسیت را در صورتی که فرد از نظر روحی و روانی هویت جنسی متفاوتی داشته باشد و با تجویز پزشک متخصص باشد، جایز می دانند.

آداب و توصیه های اخلاقی و بهداشتی آمیزش (برای یک تجربه بهتر)

اسلام علاوه بر احکام شرعی، آداب و توصیه هایی اخلاقی و بهداشتی نیز برای آمیزش دارد که رعایت آن ها به تقویت رابطه زوجین و سلامت جسمی و روانی آنان کمک می کند.

مقدمات آمیزش (معاشقه)

مقدمات و معاشقه پیش از آمیزش، در اسلام بسیار توصیه شده است. این اعمال نه تنها به لحاظ عاطفی رابطه را تقویت می کنند، بلکه از نظر جسمی نیز زن و مرد را برای آمیزش آماده می سازند:

• رعایت نظافت و آراستگی: هر دو طرف باید به پاکیزگی و آراستگی خود توجه کنند، این شامل نظافت شخصی، استفاده از بوی خوش و پوشیدن لباس های زیبا است.
• استعمال بوی خوش: استفاده از عطر و خوشبوکننده ها برای هر دو طرف، در ایجاد فضایی دلنشین و افزایش میل جنسی مؤثر است.
• استفاده از کلمات محبت آمیز و شوخی: گفتار محبت آمیز، ابراز علاقه و شوخی های حلال، به آماده سازی روحی و عاطفی کمک می کند.
• بازی و ملاطفت: پیش نوازی و ملاعبت (مانند بوسیدن و در آغوش کشیدن) و فراهم آوردن آمادگی روحی و جسمی برای هر دو طرف، به ویژه زن، ضروری است.
• فشار دادن سینه ها (ملاعبه): در روایات، این عمل به عنوان یکی از عوامل تحریک و آمادگی زن ذکر شده است.

دعاهای قبل از آمیزش

در اسلام توصیه شده است که قبل از آمیزش، دعاهایی خوانده شود:

• گفتن بسم الله الرحمن الرحیم: برای شروع هر کار مهمی، ذکر نام خدا توصیه شده است.
• خواندن دعاهای وارده برای حفظ فرزند از شیطان: روایات تأکید دارند که با خواندن دعاهای مخصوص، فرزند از شر شیطان و آفات حفظ می شود.

حین آمیزش

رعایت آداب خاص در حین آمیزش نیز توصیه شده است:

• پوشاندن بدن: حتی زیر پتو یا ملحفه، پوشاندن بدن هر دو طرف (به ویژه مرد) توصیه شده است تا حیا رعایت شود.
• پرهیز از نگاه مستقیم به فرج: این عمل مکروه است و برخی روایات از تأثیرات منفی آن بر فرزند خبر داده اند.
• پرهیز از صحبت کردن: حرف زدن در حین آمیزش مکروه است و می تواند به لالی فرزند منجر شود.
• عدم عجله و تلاش برای ارضای کامل هر دو طرف: مهم است که هر دو همسر، به خصوص زن، به ارضای کامل برسند تا از مشکلات روحی و جسمی جلوگیری شود.

توصیه های پس از آمیزش

مراقبت های پس از آمیزش نیز برای حفظ سلامت و طهارت اهمیت دارد:

• بلافاصله ننشستن یا نایستادن: توصیه می شود بلافاصله پس از آمیزش، چند دقیقه به پهلوی راست دراز بکشند.
• ادرار کردن و استبراء: برای مردان، ادرار کردن پس از آمیزش و قبل از غسل جنابت، به خروج کامل باقی مانده منی کمک می کند و از مشکلات پروستات جلوگیری می نماید.
• شستشوی محل و انجام غسل جنابت: پاکیزگی محل آمیزش و انجام غسل جنابت برای طهارت شرعی، ضروری است. این غسل می تواند فوراً انجام شود یا قبل از وقت نماز.
• عدم نوشیدن آب سرد و شربت سرد بلافاصله: برای حفظ سلامت جسمانی و جلوگیری از ضعف عمومی، توصیه می شود بلافاصله پس از آمیزش از نوشیدنی های سرد پرهیز شود.
• مصرف خوراکی های مقوی: خوردن عسل، شیر، خرما و آب گوشت می تواند به جبران انرژی از دست رفته و تقویت بدن کمک کند.
• محبت و توجه عاطفی پس از رابطه: ادامه ابراز محبت و توجه عاطفی پس از آمیزش، به تعمیق رابطه و ایجاد حس آرامش و امنیت کمک می کند.

رعایت بهداشت عمومی جنسی

اسلام بر پاکیزگی و طهارت در تمام جنبه های زندگی، از جمله روابط جنسی، تأکید فراوان دارد. غسل جنابت پس از هر آمیزش یا انزال، و اهمیت پاکیزگی اندام های تناسلی، جزء احکام ضروری است.

زیان های افراط در آمیزش

هر چند آمیزش حلال مطلوب است، اما افراط در آن می تواند زیان های جسمی و روحی در پی داشته باشد. روایات و کتب طب سنتی اسلامی به این مضرات اشاره کرده اند:

• ضعف قوای بدنی، قلبی، مغزی، کبدی، کلیوی.
• بروز مشکلات گوارشی و عصبی.
• احساس خستگی، افسردگی و پژمردگی.
• دردهای ناحیه پشت، فلج، لرزش، و وزوز گوش.
• سست شدن ریشه موها و سرگیجه.

نتیجه گیری

آمیزش از نظر اسلام، نه تنها یک نیاز غریزی، بلکه پیوندی مقدس و عبادتی پربار است که هدف آن ایجاد آرامش، مودت و رحمت میان زوجین، بقای نسل و استحکام بنیان خانواده است. با رعایت دقیق احکام شرعی و آداب اخلاقی، زوجین می توانند به یک زندگی زناشویی سالم، رضایت بخش و سرشار از عشق و احترام دست یابند. اسلام با تبیین این دستورالعمل ها، راهی متعادل را برای بهره مندی از این موهبت الهی ارائه می دهد تا هم نیازهای جسمی و روانی انسان تأمین شود و هم از انحرافات و آسیب های اجتماعی جلوگیری به عمل آید. در نهایت، توجه به این آموزه ها ضامن سعادت دنیا و آخرت زوجین خواهد بود.

منابع:

• آیات قرآن کریم (با ذکر سوره و آیه)
• احادیث و روایات معتبر ائمه اطهار (ع) و پیامبر اکرم (ص)
• رساله های عملیه مراجع تقلید
• کتب معتبر طب سنتی اسلامی