معرفی عمارت مسعودیه تهران

در میان هیاهوی پایتخت گاهی حس وحال گشت وگذار در عمارت های تاریخی و لمس ردپای گذشته به سراغمان می آید. تهران شهری که خاطرات دوران قاجار و پهلوی را در دل خود جای داده پر است از چنین مکان هایی. یکی از این گنجینه های ارزشمند عمارت مسعودیه است؛ بنایی باشکوه که نه تنها زیبایی معماری ایرانی را به رخ می کشد بلکه شاهد رویدادهای مهم تاریخی و فرهنگی کشورمان بوده است. بازدید از این عمارت فرصتی است تا از نزدیک با گوشه ای از تاریخ معاصر ایران آشنا شوید و در فضایی دلنشین از دغدغه های روزمره فاصله بگیرید. این محتوا راهنمای جامعی برای شناخت عمارت مسعودیه تاریخچه معماری و بخش های مختلف آن است تا پیش از بازدید اطلاعات کاملی داشته باشید.

عمارت مسعودیه بنایی تاریخی مربوط به دوره قاجار است که در قلب تهران در نزدیکی میدان بهارستان قرار دارد. این مجموعه در زمینی به وسعت ۱۵۶۰۰ متر مربع و زیربنایی در حدود ۹۰۰۰ متر مربع احداث شده است. نام عمارت برگرفته از نام مسعود میرزا ملقب به ظل السلطان فرزند ناصرالدین شاه قاجار است که دستور ساخت آن را صادر کرد. این اثر ارزشمند در سال ۱۳۷۷ با شماره ۲۱۹۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

باغ و عمارت مسعودیه با دستور مسعود میرزا حاکم اصفهان و فرزند ناصرالدین شاه در سال ۱۲۹۵ هجری قمری ساخته شد. نظارت بر ساخت این بنا بر عهده رضا قلی خان ملقب به سراج الملک بود. معمار اصلی این اثر تاریخی نیز استاد شعبان معمارباشی بوده است. این عمارت با هدف ایجاد اقامتگاهی مناسب برای مسعود میرزا در سفرهای او به تهران ساخته شد و همچنین محلی برای پذیرایی از مهمانان ویژه از جمله سفرا و بازرگانان خارجی به شمار می رفت.

مسعود میرزا فرزند ارشد ناصرالدین شاه پس از فوت برادران بزرگترش بود اما به دلیل قاجار نبودن مادرش هرگز به مقام ولیعهدی نرسید. این موضوع تأثیر زیادی بر زندگی و شخصیت او گذاشت. او در سن ۱۲ سالگی برای کسب تجربه حکومتی به مازندران فرستاده شد و در ۲۴ سالگی به حکومت اصفهان منصوب شد و لقب «ظل السلطان» به معنای «سایه پادشاه» را دریافت کرد. مسعود میرزا فردی باسواد بود و به زبان های ترکی عربی و فرانسوی تسلط داشت و کتاب تاریخی «تاریخ مسعودی» را نیز تألیف کرد. در این کتاب او تجربیات شکار خود را به زبانی ساده روایت کرده است.

داستان ساخت عمارت مسعودیه به سال ۱۲۹۵ هجری قمری بازمی گردد زمانی که مسعود میرزا بخشی از باغ نظامیه تهران را خریداری کرد. او دستور داد تا عمارتی باشکوه در این زمین بسازند تا در زمان حضورش در پایتخت در آن اقامت کند. استاد شعبان معمارباشی مسئولیت معماری این بنا را بر عهده داشت. عمارت در زمینی به شکل ذوزنقه احداث شد که ضلع شرقی آن ۱۸۸.۵ متر ضلع غربی ۱۳۸.۵ متر ضلع جنوبی ۸۶ متر و ضلع شمالی آن نیز طول مشخصی دارد و شامل زایده ای در جنوب غربی می شود. این ساختار اولیه بناهای اصلی و ملحقات عمارت را در خود جای داده است.

عمارت مسعودیه به دلیل نقش آفرینی در وقایع مهم دوران قاجار از ارزش تاریخی بالایی برخوردار است. با توجه به نزدیکی آن به میدان بهارستان و مجلس در جریان جنبش مشروطه این عمارت به یکی از پایگاه های مشروطه خواهان و مخالفان محمدعلی شاه تبدیل شد. اختلاف مسعود میرزا با برادرش مظفرالدین شاه و فرزند او محمدعلی شاه باعث شد او از مشروطه خواهان حمایت کند و عمارتش را پناهگاهی برای آن ها قرار دهد.

در سال ۱۲۸۷ هجری شمسی بمبی دست ساز در نزدیکی عمارت و زیر کالسکه محمدعلی شاه منفجر شد. این حادثه بهانه ای به دست محمدعلی شاه داد تا مجلس را به توپ ببندد. پس از این واقعه عمارت مسعودیه نیز همراه با خانه ظهیرالدوله و سایر پایگاه های مشروطه خواهان مورد حمله و گلوله باران قرار گرفت و آسیب دید. این رویدادها عمارت مسعودیه را به یکی از شاهدان مهم تاریخ معاصر ایران تبدیل کرده است.

عمارت مسعودیه نقش بسیار مهمی در شکل گیری نهادهای فرهنگی نوین در ایران داشته است. بسیاری از اولین دستاوردهای فرهنگی کشورمان مرهون این عمارت است. در حدود سال های ۱۳۰۴ شمسی انجمن معارف با استفاده از یکی از اتاق های عمارت اولین کتابخانه رسمی کشور را که پایه اصلی کتابخانه ملی بود تأسیس کرد. چند سال بعد نیز اتاقی دیگر به نگهداری اشیای باستانی اختصاص یافت و در حقیقت اولین موزه ایران در این عمارت پایه گذاری شد. این اشیای عتیقه بعدها در سال ۱۳۱۸ به موزه ملی ایران منتقل شدند.

علاوه بر این در فاصله سال های ۱۳۴۲ و ۱۳۴۳ شمسی عمارت مسعودیه برای مدت کوتاهی به عنوان دانشکده افسری مورد استفاده قرار گرفت. در سال ۱۳۴۵ هجری شمسی با تفکیک وزارت آموزش و پرورش از فرهنگ و هنر عمارت مسعودیه به وزارت آموزش و پرورش سپرده شد و اولین ساختمان این وزارتخانه در آنجا مستقر شد. این نقش های متنوع فرهنگی و آموزشی اهمیت تاریخی و اجتماعی عمارت مسعودیه را دوچندان می کند.

معماری عمارت مسعودیه ترکیبی از سبک های ایرانی و اروپایی است که در دوران قاجار رایج بود. این عمارت شامل بناهای متعددی است که هر یک ویژگی های معماری خاص خود را دارند. استفاده از ستون های بلند پنجره های وسیع با شیشه های رنگی و تزئینات هنرمندانه از جمله ویژگی های بارز معماری این مجموعه است. پلان کلی عمارت شامل حیاط های متعدد و بناهای اطراف آن هاست که فضایی دلنشین و متناسب با اقلیم تهران ایجاد کرده اند.

تزئینات به کار رفته در عمارت مسعودیه نشان دهنده ذوق و هنر معماران و هنرمندان دوره قاجار است. از جمله مهم ترین این تزئینات می توان به گچ بری های پیچیده و ظریف کاشی کاری های رنگارنگ با طرح های متنوع خطاطی و کتیبه های زیبا و نقاشی های دیواری اشاره کرد. این تزئینات نه تنها زیبایی بصری عمارت را افزایش داده اند بلکه اطلاعات تاریخی و فرهنگی ارزشمندی را نیز در خود جای داده اند. به عنوان مثال کتیبه های متعددی در بخش های مختلف عمارت مانند سردرها و عمارت ها وجود دارد که حاوی اشعار و متون تاریخی هستند.

مجموعه عمارت مسعودیه از بخش های مختلفی تشکیل شده که هر یک کاربری خاص خود را داشته اند. این بخش ها شامل عمارت های اصلی و حیاط های پیرامون آن هاست. از مهم ترین بخش ها می توان به عمارت دیوانخانه عمارت سفره خانه حیاط و عمارت سید جوادی حیاط و عمارت مشیری حیاط و عمارت خلوت عمارت سردر پیاده رو و عمارت سردر کالسکه رو اشاره کرد. این بخش ها توسط مسیرها و حیاط های مختلف به یکدیگر مرتبط می شوند و مجموعه ای یکپارچه را تشکیل می دهند. متاسفانه بخش اندرونی عمارت مسعودیه امروزه باقی نمانده است.

محوطه باغ عمارت مسعودیه با فضای سبز وسیع گیاهان رنگارنگ و حوض های آب فضایی دلپذیر و آرامش بخش را برای بازدیدکنندگان فراهم می کند. مسیرهای باغ سنگفرش شده اند و امکان قدم زدن در میان درختان و تماشای بناها را فراهم می کنند. حوض های موجود در حیاط ها به خصوص حوض بزرگ دایره ای شکل در حیاط اصلی با انعکاس تصویر عمارت ها منظره ای زیبا ایجاد می کنند. گل های شمعدانی در اطراف حوض ها نیز به زیبایی باغ افزوده اند.

بنای دیوانخانه ساختمان مرکزی و باشکوه عمارت مسعودیه است که در آن زمان برای پذیرایی از مهمانان ویژه و مقامات استفاده می شده است. این عمارت با آینه کاری های زیبا و تزئینات هنرمندانه آراسته شده و فضایی رسمی و در عین حال دلپذیر دارد. عمارت دیوانخانه یکی از مهم ترین بخش های قابل بازدید در مجموعه مسعودیه است و نمایانگر شکوه معماری قاجار است.

حوض خانه در عمارت مسعودیه به فضایی گفته می شود که شامل حوض و بناهای اطراف آن است. در این مجموعه هر حیاط دارای یک حوض است که عنصری مهم در معماری ایرانی محسوب می شود و به خنکی هوا و زیبایی فضا کمک می کند. عمارت حوضخانه به طور خاص در جنوبی ترین قسمت مجموعه قرار دارد و منظره ای زیبا از طاق های آجری ستون ها و تزئینات عمارت را در کنار آب به نمایش می گذارد.

برای استراحت و تجدید قوا پس از گشت وگذار در عمارت می توانید به کافه و رستوران مسعودیه مراجعه کنید. این کافه در فضایی با حال و هوای دوران قاجار انواع دمنوش های گیاهی شربت ها و غذاهای سنتی مانند کتلت سوپ و کوکو را سرو می کند. نشستن در این کافه با قدمتی بیش از ۱۴۰ سال تجربه ای منحصربه فرد است. قیمت ها ممکن است کمی بالاتر از کافه های معمولی باشد اما ارزش تجربه کردن را دارد. روزهای ابتدایی هفته معمولاً خلوت تر هستند.

عمارت مسعودیه در مرکز شهر تهران و در نزدیکی میدان بهارستان واقع شده است. آدرس دقیق آن میدان بهارستان ضلع جنوب غربی خیابان اکباتان است. دسترسی به این عمارت با وسایل نقلیه عمومی به راحتی امکان پذیر است و در محدوده ای قرار دارد که دسترسی به سایر نقاط تاریخی و فرهنگی شهر نیز آسان است.

موقعیت مکانی عمارت مسعودیه در خیابان اکباتان دسترسی به آن را از طریق مسیرهای مختلف حمل و نقل عمومی آسان کرده است. نزدیکی به میدان بهارستان که یکی از مراکز اصلی حمل و نقل عمومی در تهران است باعث می شود بازدیدکنندگان بتوانند با استفاده از مترو یا اتوبوس به راحتی به این عمارت برسند.

عمارت مسعودیه در تمام ایام سال پذیرای بازدیدکنندگان است. ساعات بازدید از این عمارت معمولاً از ۱۰:۰۰ صبح تا ۱۹:۰۰ عصر می باشد اما بهتر است قبل از بازدید ساعات دقیق را بررسی کنید. برای ورود به عمارت نیاز به تهیه بلیط است. زمان پیشنهادی برای بازدید کامل از عمارت مسعودیه حدود ۱ تا ۱.۵ ساعت است تا بتوانید با آرامش از بخش های مختلف آن دیدن کنید.

قبل از بازدید از عمارت مسعودیه بهتر است نکاتی را بدانید تا تجربه بهتری داشته باشید. با توجه به وسعت باغ و عمارت پیاده روی زیادی خواهید داشت بنابراین پوشیدن کفش راحت توصیه می شود. عکاسی در فضای باز عمارت معمولاً مجاز است اما برای عکاسی حرفه ای یا در بخش های داخلی ممکن است نیاز به مجوز باشد. در طول بازدید ممکن است برخی از بخش های عمارت به دلیل مرمت قابل دسترسی نباشند. امکاناتی مانند سرویس بهداشتی کافه و بوفه در داخل عمارت موجود است. توجه داشته باشید که پارکینگ مشخصی برای عمارت وجود ندارد و باید از پارکینگ های عمومی اطراف استفاده کنید.

عمارت مسعودیه در منطقه ای تاریخی قرار گرفته و دسترسی به سایر جاهای دیدنی نزدیک آن آسان است. از جمله مکان های دیدنی نزدیک می توان به باغ نگارستان خانه موزه استاد ابوالحسن صبا و موزه هنرهای ملی اشاره کرد که با پیاده روی یا مسافت کوتاهی قابل دسترسی هستند. این موقعیت مکانی امکان برنامه ریزی برای بازدید از چندین نقطه تاریخی در یک روز را فراهم می کند.

در اطراف عمارت مسعودیه و در محله های نزدیک رستوران ها و کافه های متنوعی برای صرف غذا وجود دارند. برخی از رستوران های نزدیک شامل رستوران شریفی رستوران عادل و رستوران شاطر عباس هستند که انواع غذاهای ایرانی و محلی را سرو می کنند. کافه و رستوران مس مس نیز یکی دیگر از گزینه های نزدیک برای صرف غذا یا نوشیدنی است.

برای اقامت در نزدیکی عمارت مسعودیه چندین هتل در دسترس هستند که می توانید با توجه به بودجه و نیاز خود یکی را انتخاب کنید. از جمله هتل های نزدیک عمارت مسعودیه می توان به هتل بوتیک نظمیه هتل فیروزه هتل مهر تهران و هتل آرمان تهران اشاره کرد. اقامت در این هتل ها دسترسی آسان به عمارت و سایر نقاط تاریخی مرکز شهر را فراهم می کند.

عمارت مسعودیه کجاست؟

عمارت مسعودیه در تهران میدان بهارستان ضلع جنوب غربی خیابان اکباتان واقع شده است.

قدمت عمارت مسعودیه به چه زمانی بازمی گردد؟

قدمت عمارت مسعودیه به دوره قاجار و سال ۱۲۹۵ هجری قمری بازمی گردد که به دستور مسعود میرزا (ظل السلطان) ساخته شد.

ساعات بازدید عمارت مسعودیه چیست؟

ساعات بازدید عمارت مسعودیه معمولاً از ۱۰:۰۰ صبح تا ۱۹:۰۰ عصر است. برای اطمینان از ساعات دقیق بهتر است قبل از مراجعه بررسی کنید.

هزینه بازدید از عمارت مسعودیه چقدر است؟

بازدید از عمارت مسعودیه نیازمند تهیه بلیط ورودی است. هزینه دقیق بلیط ممکن است متغیر باشد و باید در محل استعلام شود.

چگونه با مترو به عمارت مسعودیه برویم؟

برای رفتن با مترو به عمارت مسعودیه می توانید در ایستگاه مترو ملت یا ایستگاه مترو بهارستان پیاده شده و با کمی پیاده روی به عمارت برسید.

چرا به این عمارت مسعودیه می گویند؟

نام عمارت مسعودیه از نام صاحب و بانی آن مسعود میرزا ملقب به ظل السلطان فرزند ناصرالدین شاه قاجار گرفته شده است.

چرا معماری عمارت مسعودیه خاص است؟

معماری عمارت مسعودیه ترکیبی از سبک های معماری ایرانی و اروپایی است و با تزئیناتی مانند گچ بری کاشی کاری آینه کاری و نقاشی های دیواری آراسته شده است.

اولین کتابخانه ملی ایران کجاست؟

اولین کتابخانه رسمی کشور که پایه اصلی کتابخانه ملی بود در یکی از اتاق های عمارت مسعودیه توسط انجمن معارف تأسیس شد.