معرفی دریاچه فامور (پریشان)

دریاچه فامور، که با نام پریشان نیز شناخته می شود، زمانی نگین آبی فیروزه ای استان فارس و یکی از بزرگ ترین تالاب های آب شیرین خاورمیانه بود که در شهرستان کازرون قرار داشت. اما امروز، این تالاب با بحران خشکی گسترده دست و پنجه نرم می کند و بخش های وسیعی از آن به بستری خشک و باتلاقی تبدیل شده است.

این مقاله به معرفی جامع و واقع بینانه دریاچه فامور (پریشان) می پردازد. ما در این مطلب به گذشته پرآب و زیست بوم غنی آن، دلایل اصلی خشکی، وضعیت فعلی تالاب و پیامدهای زیست محیطی آن اشاره خواهیم کرد. همچنین، راهنمایی برای بازدید مسئولانه از منطقه و معرفی جاذبه های گردشگری اطراف دریاچه که همچنان پتانسیل جذب گردشگر را دارند، ارائه می شود.

تاریخچه و موقعیت جغرافیایی دریاچه پریشان: از شکوه گذشته تا واقعیت امروز

دریاچه فامور یا پریشان، با تاریخچه ای دیرینه و موقعیت جغرافیایی منحصربه فرد، همواره یکی از مهم ترین اکوسیستم های آبی ایران به شمار می رفته است. این تالاب که در بخش جره و بالاده شهرستان کازرون در استان فارس قرار دارد، به دلیل نزدیکی به پل آبگینه و والاشهر، دسترسی نسبتاً آسانی داشته است. نام این دریاچه از کوه فامور که در شمال شرقی آن واقع شده، گرفته شده است. همچنین این تالاب با نام هایی چون مور، پریشان، شور، کازرون، یون، موز، توز، پریشم و فزشویه نیز شناخته می شود.

مشخصات جغرافیایی و ثبت بین المللی

دریاچه پریشان در مختصات جغرافیایی ۵۱ درجه و ۴۴ دقیقه تا ۵۱ درجه و ۵۱ دقیقه طول شرقی و ۲۹ درجه و ۳۲ دقیقه تا ۳۰ ثانیه عرض شمالی قرار دارد. مساحت این دریاچه بالغ بر ۴۳۰۰ هکتار بوده و ارتفاع آن از سطح آب های آزاد ۸۲۰ متر است. حوزه آبریز دریاچه ۲۶۶.۵ کیلومتر مربع وسعت دارد و در گذشته، بیشترین مساحت آن در فصل بهار، به ویژه در اردیبهشت ماه مشاهده می شد. شکل گیری این تالاب میلیون ها سال پیش در اثر عوامل تکتونیکی و تغییرات پوسته زمین صورت گرفته است.

دریاچه پریشان به دلیل اهمیت زیست محیطی بالا، در کنوانسیون رامسر به عنوان تالاب بین المللی به ثبت رسیده و به عنوان یک منطقه حفاظت شده شناخته می شود. این وضعیت حفاظت شده نشان دهنده ارزش بالای اکولوژیکی و تنوع زیستی این تالاب در سطح جهانی است. دور تا دور این دریاچه را کوه های اطراف احاطه کرده اند؛ فاصله دریاچه تا کوه از سمت شمال حدوداً ۴ تا ۵ کیلومتر و از سمت جنوب حدوداً ۵۰۰ متر است. روستاهای متعددی در اطراف دریاچه پریشان واقع شده اند که زندگی آن ها با وجود این تالاب گره خورده بود. از مهم ترین این روستاها می توان به مالکی (قلات نیلو، دهپاگاه، هلک، پریشان)، عرب فامور، سی سخت در شمال، قلعه نارنجی، جروق در شرق، نرگس زار در جنوب و شهرنجان در غرب اشاره کرد.

زیست بوم غنی و گذشته پرآب

دریاچه پریشان زمانی یک اکوسیستم آبی بسیار غنی و پایدار بود که میزبان گونه های متنوعی از آبزیان و پرندگان مهاجر و بومی به شمار می رفت. آب این تالاب با وجود شیرین بودن، قابل شرب نبوده است. در گذشته، دریاچه پریشان زیستگاه چهار گونه ماهی بومی به نام های ماهی زردک، ماهی سرخه، ماهی پرک و مارماهی آب شیرین بود. علاوه بر این، در سال ۱۳۶۸ چندین گونه ماهی وارداتی نظیر کپور، فیتوفالک و آمور نیز به دریاچه وارد شدند که تنها ماهی کپور معمولی توانست با شرایط تالاب سازگار شود و گونه های دیگر مشکلاتی را در اکوسیستم ایجاد کردند.

این تالاب همچنین پناهگاه مهمی برای پرندگان مهاجر از جمله لک لک، فلامینگو، درنا، پلیکان، گاوچرانک و دراج بود. نیزارها و پوشش گیاهی اطراف دریاچه، از جمله نی، گز، بادام کوهی، زالزالک، گون، و انواع مختلف جلبک ها، محیطی مناسب برای زندگی این پرندگان و سایر آبزیان فراهم می کرد. گونه های گیاهی غوطه ور مانند خانواده تیزک و Ceratophyllaceae نیز به طور کامل در آب قرار داشتند و تنها گل هایشان روی سطح آب دیده می شد. در گذشته های دور، حتی شیر ایرانی که اکنون تنها در پارک ملی جنگل گیر هند یافت می شود، در این منطقه و سایر نقاط ایران زندگی می کرد.

در دوران پرآبی، دریاچه پریشان پتانسیل های گردشگری فراوانی داشت. قایق سواری در آب های نیلگون، ماهیگیری، کمپینگ در حاشیه دریاچه و عکاسی از مناظر چشم نواز، از جمله تفریحاتی بود که گردشگران و طبیعت دوستان را به این منطقه جذب می کرد. این تالاب به دلیل موقعیت خاص خود، به عنوان یکی از بخش های «مثلث گردشگری» در غرب استان فارس، در کنار دشت ارژن و تنگ چوگان، شناخته می شد. نزدیکی این مناطق به یکدیگر، موجب تلاش هایی برای ثبت آن ها به عنوان ژئوپارک استان فارس نیز شده بود که ترکیبی از اقلیم های کوهستانی سرد و خشک کویری را ارائه می داد.

دریاچه پریشان زمانی نه تنها زیستگاهی غنی برای ماهیان و پرندگان مهاجر بود، بلکه به دلیل زیبایی خیره کننده اش، کانون توجه گردشگران و طبیعت دوستان به شمار می رفت و نقش حیاتی در اقتصاد و زندگی روستاییان اطراف ایفا می کرد.

بحران خشکی دریاچه فامور: ریشه ها و پیامدها

متأسفانه، شکوه گذشته دریاچه فامور (پریشان) امروز جای خود را به واقعیتی تلخ و نگران کننده داده است. این تالاب که زمانی قلب تپنده اکوسیستم غرب فارس بود، اکنون با بحران خشکی گسترده ای مواجه شده و بخش های زیادی از آن به کویر تبدیل شده است. درک وضعیت فعلی و علل آن، برای هر علاقه مند به محیط زیست و گردشگری مسئولانه ضروری است.

وضعیت اسفناک کنونی دریاچه پریشان

وضعیت فعلی دریاچه پریشان بسیار بحرانی و وخیم است. این دریاچه که تا پیش از این با آب های زلال و پرندگان مهاجرش شناخته می شد، از سال ۱۳۸۷ و ۱۳۸۸ به بعد، دوره ای از خشکی گسترده را تجربه کرده است. امروز، بیشتر بستر دریاچه خشک شده و تنها در برخی نواحی کم عمق، مقداری آب به صورت باتلاقی باقی مانده است. این واقعیت با بسیاری از تصاویر و توصیفات قدیمی که در فضای مجازی منتشر شده، تفاوت فاحشی دارد. هدف ما در این مقاله، ارائه تصویری دقیق و بی پرده از وضعیت موجود است تا بازدیدکنندگان و علاقه مندان به محیط زیست، با آگاهی کامل به منطقه سفر کنند.

خشکی دریاچه نه تنها منظره طبیعی آن را دگرگون کرده، بلکه تأثیرات عمیقی بر اکوسیستم منطقه و زندگی ساکنان محلی گذاشته است. نارضایتی های بسیاری در میان کاربران و جامعه محلی در مورد اطلاعات نادرست و تصاویر قدیمی منتشر شده توسط برخی منابع وجود دارد که انتظارات غیرواقعی ایجاد می کند.

عوامل اصلی خشکی دریاچه پریشان

خشکی دریاچه پریشان معلول ترکیبی پیچیده از عوامل طبیعی و انسانی است که در طول سالیان متمادی دست به دست هم داده اند:

1. کاهش شدید بارندگی و تغییرات اقلیمی: یکی از مهم ترین عوامل طبیعی، کاهش قابل توجه میزان بارندگی در حوضه آبریز دریاچه و افزایش دمای هوا است. تغییرات اقلیمی جهانی منجر به دوره های طولانی تر خشکسالی و افزایش تبخیر آب از سطح تالاب ها شده که دریاچه پریشان نیز از این قاعده مستثنی نبوده است.
2. حفر چاه های مجاز و غیرمجاز: این عامل را می توان مهم ترین و مؤثرترین عامل انسانی در خشکی دریاچه دانست. صدها چاه عمیق و نیمه عمیق، چه با مجوز و چه بدون مجوز، در اطراف دریاچه برای مصارف کشاورزی، صنعتی و حتی شهری حفر شده اند. این چاه ها با برداشت بی رویه از سفره های آب زیرزمینی که تغذیه کننده اصلی چشمه های دریاچه بودند، جریان آب ورودی به تالاب را به شدت کاهش داده اند. گسترش فعالیت های کشاورزی در منطقه بدون مدیریت صحیح منابع آب، فشار مضاعفی بر ذخایر آبی وارد کرده است.
3. نیروگاه سیکل ترکیبی کازرون: به عقیده بسیاری از محلیان و کارشناسان، فعالیت نیروگاه سیکل ترکیبی کازرون در نزدیکی دریاچه، به دو طریق بر خشکی آن تأثیرگذار بوده است. اولاً، این نیروگاه برای خنک سازی برج های خود از مقادیر زیادی آب های زیرزمینی استفاده می کند که به طور مستقیم بر منابع آب منطقه تأثیر می گذارد. ثانیاً، گرمای حاصل از فعالیت نیروگاه می تواند باعث افزایش نرخ تبخیر آب در مناطق اطراف، از جمله دریاچه، شود.
4. عملیات راه سازی و سوزاندن نیزارها: پروژه های راه سازی در نزدیکی دریاچه، منجر به تخریب بخشی از نیزارها و پوشش گیاهی محافظ اطراف تالاب شده است. همچنین، در برخی موارد نیزارها به دلیل عملیات راهسازی یا دلایل دیگر سوزانده شده اند. این آتش سوزی ها نه تنها پوشش گیاهی را از بین می برند، بلکه هزاران لاک پشت، پرنده مهاجر و دیگر موجودات زنده را نیز نابود کرده اند. نیزارها نقش مهمی در تصفیه آب، کاهش تبخیر و تثبیت خاک دارند که از بین رفتن آن ها، مشکلات اکولوژیکی تالاب را تشدید کرده است.
5. چرای بی رویه دام ها: چرای بیش از حد دام ها در بستر خشک شده دریاچه و اراضی اطراف، به تضعیف خاک، تخریب پوشش گیاهی و تسریع روند بیابانی شدن منطقه کمک کرده است. این عامل در کنار فرونشست زمین و فرسایش خاک، که از پیامدهای مستقیم خشکی هستند، وضعیت اکوسیستم را وخیم تر می کند.

پیامدهای زیست محیطی و اجتماعی خشکی

خشکی دریاچه پریشان، پیامدهای فاجعه بار و گسترده ای را به دنبال داشته است که تنها به از دست رفتن یک جاذبه طبیعی محدود نمی شود:

• نابودی زیستگاه جانوران و گیاهان: مهم ترین و جبران ناپذیرترین پیامد، از بین رفتن زیستگاه های طبیعی گونه های مختلف گیاهی و جانوری است. لاک پشت ها، ماهیان بومی، و پرندگان مهاجری که زمانی دریاچه را خانه خود می دانستند، یا تلف شده اند یا به مناطق دیگر کوچ کرده اند. این امر به از بین رفتن تنوع زیستی منطقه و برهم خوردن تعادل اکولوژیکی منجر شده است.
• تغییر اکوسیستم و گسترش حشرات: با خشک شدن آب، اکوسیستم تالابی به تدریج به اکوسیستم خشکی تبدیل شده است. گسترش حشراتی که در محیط های باتلاقی و خشک تکثیر می شوند، از دیگر مشکلات این تغییر است.
• تأثیر بر زندگی روستاییان و اقتصاد محلی: مردمان ۱۸ روستای اطراف دریاچه، که از طریق ماهیگیری، شکار پرندگان (در گذشته) و گردشگری امرار معاش می کردند، با خشکی دریاچه، منبع درآمد اصلی خود را از دست داده اند. این موضوع، مشکلات اقتصادی و اجتماعی عمیقی را برای جامعه محلی به وجود آورده است.
• افزایش غبار و مشکلات تنفسی: بستر خشک و بدون پوشش گیاهی دریاچه، به منبع عظیمی از ریزگردها و غبار تبدیل شده است. این پدیده نه تنها کیفیت هوا را کاهش می دهد، بلکه مشکلات تنفسی و بهداشتی را برای ساکنان محلی و مناطق اطراف به دنبال دارد.

راهنمای بازدید از منطقه پریشان: با رویکردی واقع بینانه

با وجود وضعیت فعلی دریاچه پریشان، این منطقه همچنان می تواند برای علاقه مندان به محیط زیست و تاریخ، مقصدی جذاب باشد. بازدید از دریاچه، هرچند با انتظارات متفاوتی نسبت به گذشته، فرصتی برای درک عمق بحران زیست محیطی و مشاهده جاذبه های تاریخی و طبیعی اطراف آن است که همچنان پابرجا هستند.

آیا بازدید از دریاچه پریشان همچنان امکان پذیر است؟

بله، بازدید از منطقه پریشان همچنان امکان پذیر است، اما باید با رویکردی واقع بینانه به این سفر نگریست. مسافران باید انتظار دیدن بستر خشک یا باتلاقی دریاچه را داشته باشند. در سالیان اخیر، تنها در بازه های زمانی بسیار محدود و پس از بارندگی های بسیار شدید زمستانی، ممکن است مقداری آب در بخش هایی از دریاچه جمع شود که آن هم با تابش آفتاب و گرمای هوا به سرعت تبخیر شده و به حالت باتلاقی برمی گردد. بنابراین، هدف اصلی از بازدید امروزه، بیشتر برای درک عمق فاجعه زیست محیطی و مشاهده پتانسیل های احیای احتمالی منطقه در صورت بارش های فراوان، و همچنین لذت بردن از جاذبه های طبیعی و تاریخی اطراف دریاچه است.

بهترین زمان بازدید از منطقه

با توجه به وضعیت فعلی دریاچه، بهترین زمان بازدید از منطقه پریشان، فصل بهار، به خصوص ماه اردیبهشت است. در این زمان، آب و هوای منطقه بسیار دلپذیر است و اگر میزان بارندگی های زمستانی بالا بوده باشد، شانس دیدن مقداری آب در بستر دریاچه (هرچند کم و باتلاقی) بیشتر است. بهار فرصتی برای مشاهده زیبایی های طبیعت اطراف و سرسبزی دشت هاست.

فصل های پاییز و زمستان نیز، در صورت وجود پرندگان باقی مانده یا مهاجرت های موقت به مناطق آبی کوچک، می تواند برای پرنده نگری جذاب باشد. اما باید توجه داشت که حجم مهاجرت پرندگان نسبت به گذشته کاهش چشمگیری داشته است.

مسیرهای دسترسی به دریاچه پریشان

دریاچه فامور (پریشان) در ۱۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر کازرون در استان فارس قرار دارد. دسترسی به این منطقه از شهرهای بزرگ اطراف به شرح زیر است:

• از شیراز: فاصله شیراز تا دریاچه پریشان حدود ۱۷۵ کیلومتر است و رانندگی حدود ۲ ساعت و ۳۵ دقیقه زمان می برد. برای رسیدن به آن، از سمت غرب شیراز وارد اتوبان شیراز – کازرون شوید و مسیر خود را ادامه دهید تا به ابتدای جاده پریشان برسید. فاصله کمی از این جاده فرعی تا دریاچه وجود دارد.
• از کازرون: برای دسترسی از کازرون، از خروجی شرقی شهر به سمت شیراز حرکت کنید. جاده فرعی دریاچه حدود ۱۰ کیلومتر در این بزرگراه قرار گرفته و مسیر آن تا دریاچه بسیار کوتاه و آسان است.

جاده شیراز-کازرون و مناطق اطراف دریاچه، امکانات رفاهی مانند پمپ بنزین، سرویس بهداشتی، نمازخانه و فوریت های پزشکی را در بر دارد.

جاذبه های گردشگری اطراف دریاچه فامور

حتی با خشکی دریاچه پریشان، منطقه کازرون و اطراف آن، هنوز هم دارای جاذبه های تاریخی و طبیعی بی نظیری است که ارزش بازدید دارند. این جاذبه ها می توانند مکمل سفر شما به این منطقه باشند:

1. شهر تاریخی بیشاپور و معبد آناهیتا: این شهر باستانی در حدود ۴۰ کیلومتری دریاچه پریشان و ۲۰ کیلومتری شمال غربی کازرون قرار دارد. بیشاپور یکی از مهم ترین شهرهای بازمانده از دوران ساسانی است که معماری و شهرسازی خاص آن، توجه هر بازدیدکننده ای را به خود جلب می کند. معبد آناهیتا، جایگاه نذورات، تالار تشریفات و ایوان موزاییک، از جمله مهم ترین آثار تاریخی این شهر هستند. همچنین، شش نقش برجسته باشکوه در کرانه رودخانه شاپور، داستان های دوران ساسانی را روایت می کنند.
2. تفرجگاه میان کتل (دشت برم): این تفرجگاه در حدود ۳۰ کیلومتری شرق کازرون و ۲۰ کیلومتری دریاچه پریشان واقع شده و به نام دشت برم نیز شناخته می شود. دشت برم با طبیعت بکر و زیبا، به ویژه در اوایل بهار که با شقایق های وحشی رنگارنگ می شود، مکانی دلنشین برای طبیعت گردی است. این منطقه همچنین محل زندگی گوزن زرد ایرانی، گونه ای نادر و در خطر انقراض، است. یک کاروانسرای تاریخی نیز در این تفرجگاه وجود دارد که به جذابیت آن می افزاید.
3. تنگ چوگان: این دره تاریخی، روبروی شهر باستانی بیشاپور قرار دارد. تنگ چوگان در گذشته محلی برای گشت وگذار پادشاهان ساسانی و بازی چوگان درباریان بوده که نام آن نیز از همین رو گرفته شده است. این منطقه نیز دارای نقش برجسته های تاریخی مهمی است که روایتگر صحنه های پیروزی و نبرد پادشاهان ساسانی هستند. طبیعت زیبا و رودخانه شاپور که از میان آن می گذرد، تنگ چوگان را به مکانی مناسب برای پیاده روی و لذت بردن از تاریخ و طبیعت تبدیل کرده است.
4. دشت ارژن: دشت ارژن در مسیر شیراز به کازرون قرار دارد و با فاصله حدود ۶۰ کیلومتری از دریاچه پریشان، بهشتی طبیعی و بکر به شمار می رود. این دشت در فصول بهار و تابستان با گل ها و گیاهان متنوع پوشیده شده و مناظری بی نظیر برای عکاسی فراهم می کند. علاوه بر طبیعت دل انگیز، آبشاری زیبا به نام آبشار چرونیز نیز در دشت ارژن قرار دارد که به جذابیت این منطقه می افزاید. پیاده روی و گشت وگذار در دشت ارژن، تجربه ای آرامش بخش و فراموش نشدنی را برای طبیعت دوستان رقم می زند.

تفریحات و امکانات رفاهی در منطقه کازرون

با وجود خشکی دریاچه پریشان، منطقه کازرون و اطراف آن همچنان پتانسیل های فراوانی برای تفریح و گذراندن اوقات فراغت دارد. رویکرد ما در این بخش، تاکید بر واقعیت های موجود و معرفی فعالیت هایی است که در حال حاضر امکان پذیر هستند.

فعالیت های پیشنهادی در منطقه پریشان

از آنجایی که تفریحاتی مانند قایق سواری و ماهیگیری در خود دریاچه پریشان (به دلیل خشکی) دیگر امکان پذیر نیست، می توان به فعالیت های جایگزین و مرتبط با طبیعت و تاریخ اطراف پرداخت:

• پیاده روی و طبیعت گردی: دشت ها و مناطق کوهپایه ای اطراف دریاچه و همچنین دشت ارژن و میان کتل، مسیرهای مناسبی برای پیاده روی و لذت بردن از طبیعت بکر منطقه، به ویژه در فصل بهار، هستند.
• عکاسی: مناظر طبیعی، به خصوص در فصل بهار با شکوفه ها و سرسبزی، و همچنین بستر خشک دریاچه که خود می تواند سوژه ای برای مستندسازی تغییرات زیست محیطی باشد، فرصت های بی نظیری برای عکاسی فراهم می کنند. آثار تاریخی بیشاپور و تنگ چوگان نیز برای علاقه مندان به عکاسی از بناهای باستانی، بسیار جذاب خواهند بود.
• بازدید از بازارهای محلی: در روستاهای اطراف، بازارهای محلی کوچکی وجود دارد که فرصتی برای آشنایی با فرهنگ منطقه و خرید سوغات یا محصولات کشاورزی محلی را فراهم می کند.
• کمپینگ: در صورت انتخاب محل مناسب و رعایت کامل اصول محیط زیستی، کمپینگ در مناطق مشخص شده و امن اطراف دریاچه یا دشت ها می تواند تجربه ای دلپذیر باشد.
• پرنده نگری: در صورت وجود آب های محدود و فصلی، و در فصول مهاجرت، همچنان ممکن است برخی گونه های پرندگان در منطقه حضور داشته باشند که برای پرنده نگران جذاب است.

اقامت در نزدیکی دریاچه پریشان

برای اقامت در این منطقه، گزینه های مختلفی وجود دارد:

• اقامتگاه های بوم گردی: در شهر کازرون و برخی روستاهای اطراف، اقامتگاه های بوم گردی با معماری محلی و فضایی دلنشین، گزینه ای مناسب برای تجربه فرهنگ و زندگی محلی هستند. این اقامتگاه ها معمولاً امکانات اولیه رفاهی را فراهم می کنند.
• هتل ها و مهمان پذیرها: در شهر کازرون، چندین هتل و مهمان پذیر با سطوح مختلف خدمات، برای اقامتی راحت تر در دسترس هستند.
• کمپینگ: برای علاقه مندان به طبیعت و تجربه شب مانی در دل طبیعت، امکان کمپینگ وجود دارد. در صورت تصمیم به کمپینگ، حتماً وسایل ضروری مانند چادر، کیسه خواب، ابزار پخت و پز، آب آشامیدنی کافی، و لباس گرم همراه داشته باشید. همچنین، رعایت مسائل ایمنی و پاکیزگی محیط زیست از اهمیت بالایی برخوردار است.

امکانات رفاهی و خدماتی

در شهر کازرون و در طول جاده شیراز-کازرون، امکانات رفاهی و خدماتی مختلفی برای مسافران فراهم شده است:

• رستوران ها و اغذیه فروشی ها: رستوران هایی مانند شاندیز ارژن، صوفی و ولیعصر در مسیر و در شهر کازرون، انواع غذاهای محلی و بین المللی را ارائه می دهند.
• خدمات جاده ای: پمپ بنزین، سرویس بهداشتی، نمازخانه، و باجه های خودپرداز در نقاط مختلف جاده شیراز-کازرون و در شهر کازرون قابل دسترسی هستند.
• فوریت های پزشکی و امداد خودرو: مراکز فوریت های پزشکی و پایگاه های امداد خودرو نیز در طول مسیر و در شهرها برای مواقع ضروری در دسترس قرار دارند.

پیش از سفر، توصیه می شود از وضعیت آب و هوا و امکانات دقیق منطقه اطلاع کسب کنید تا سفری راحت و خاطره انگیز داشته باشید. همچنین، همیشه در طول سفر، به حفظ محیط زیست و احترام به جوامع محلی توجه ویژه داشته باشید.

آینده دریاچه پریشان: امید به احیا و مسئولیت جمعی

وضعیت فعلی دریاچه فامور (پریشان) زنگ خطری جدی برای اکوسیستم های آبی ایران و نشانه ای از بحران فراگیر کمبود آب است. اما این پایان ماجرا نیست. امید به احیای این تالاب و بازگشت شکوه گذشته آن، نیازمند تلاش های گسترده و مسئولیت پذیری جمعی است.

در سالیان اخیر، گفت وگوها و برخی تلاش ها برای احیای تالاب پریشان آغاز شده است. این تلاش ها شامل طرح های مدیریت منابع آب، کنترل برداشت های غیرمجاز از آب های زیرزمینی و تغییر الگوهای کشاورزی در منطقه است. با این حال، احیای کامل یک اکوسیستم وسیع و پیچیده مانند دریاچه پریشان، مسیری طولانی و پرچالش است که نیازمند عزم ملی، همکاری بین بخشی و مشارکت فعال مردم است.

نقش ما به عنوان شهروندان و علاقه مندان به طبیعت در این میان بسیار حائز اهمیت است:

• افزایش آگاهی عمومی: اطلاع رسانی صحیح و شفاف در مورد وضعیت بحرانی تالاب ها و دلایل خشکی آن ها، می تواند به افزایش آگاهی عمومی و حساسیت جامعه نسبت به مسائل زیست محیطی کمک کند.
• بازدید مسئولانه: اگر قصد بازدید از منطقه را دارید، با رویکردی مسئولانه سفر کنید. به طبیعت باقی مانده آسیب نرسانید، از رها کردن زباله خودداری کنید و اصول حفاظت از محیط زیست را رعایت نمایید. بازدید شما می تواند نمادی از توجه و دغدغه نسبت به سرنوشت این تالاب باشد.
• مشارکت در بحث ها و راهکارها: پیگیری اخبار مربوط به احیای تالاب ها، شرکت در کمپین های آگاهی بخش و حمایت از طرح های علمی و عملی برای نجات این اکوسیستم ها، گام هایی مهم در جهت مسئولیت پذیری جمعی هستند.

احیای دریاچه پریشان نه تنها به معنای بازگرداندن آب به یک بستر خشک است، بلکه به معنای امید به بازگشت حیات به یک اکوسیستم مهم، و نمادی از توانایی انسان برای جبران اشتباهات گذشته و همزیستی پایدار با طبیعت است.

دریاچه فامور (پریشان) بیش از آنکه تنها یک جاذبه گردشگری باشد، یک هشدار زیست محیطی است. سرنوشت این تالاب و تالاب های مشابه در سراسر ایران، آینه ای از نحوه مدیریت منابع آبی و تعامل ما با طبیعت است. امیدواریم با تلاش های مشترک و آگاهی روزافزون، شاهد احیای تدریجی این نگین آبی و بازگشت زندگی به آن باشیم.

سوالات متداول

دریاچه فامور کجاست؟

دریاچه فامور، که با نام پریشان نیز شناخته می شود، در استان فارس، شهرستان کازرون، بخش جره و بالاده، در نزدیکی پل آبگینه و والاشهر واقع شده است.

دریاچه پریشان خشک شده است؟

بله، بخش های وسیعی از دریاچه پریشان از سال ۱۳۸۷ و ۱۳۸۸ به دلیل کاهش بارندگی و عوامل انسانی مانند حفر چاه های عمیق، خشک شده و در حال حاضر به بستری خشک و باتلاقی تبدیل شده است.

آیا می توان از دریاچه پریشان بازدید کرد؟

بله، امکان بازدید از منطقه پریشان وجود دارد، اما باید با این انتظار سفر کرد که دریاچه به طور گسترده خشک است و هدف بازدید بیشتر برای درک وضعیت زیست محیطی و دیدن جاذبه های اطراف منطقه است.

بهترین زمان بازدید از دریاچه فامور چه موقعی است؟

بهترین زمان بازدید از منطقه پریشان، فصل بهار، به ویژه ماه اردیبهشت، است که آب و هوای منطقه دلپذیر بوده و طبیعت اطراف سرسبز است. در این زمان ممکن است در صورت بارش های کافی زمستانی، مقدار کمی آب نیز در بستر دریاچه دیده شود.

جاهای دیدنی اطراف دریاچه پریشان کدامند؟

از مهم ترین جاهای دیدنی اطراف دریاچه پریشان می توان به شهر تاریخی بیشاپور و معبد آناهیتا، تفرجگاه میان کتل (دشت برم)، تنگ چوگان و دشت ارژن اشاره کرد که هر یک جاذبه های تاریخی و طبیعی منحصربه فردی دارند.

چگونه به دریاچه فامور برویم؟

برای رسیدن به دریاچه فامور از شیراز، باید از اتوبان شیراز-کازرون به سمت غرب حرکت کرد و پس از طی حدود ۱۷۵ کیلومتر، به جاده فرعی پریشان رسید. از کازرون نیز با طی ۱۵ کیلومتر به سمت جنوب شرقی، می توان به این تالاب دسترسی پیدا کرد.