پیش‌بینی نتیجه درمان ناباروری با طراحی سیستم تصمیم یار

شیرین دهقان، پژوهشگر و مجری این طرح در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری علم و فناوری اسخاج گفت: طراحی و ارزیابی سیستم تصمیم یار برای پیش‌بینی نتیجه درمان ناباروری زوجین برگرفته شده از یک طرح پایان نامه‌ای است. 

مسئول علم سنجی حوزه معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی شیراز افزود: در روش‌های درمان ناباروری (IVF) تخمک و اسپرم زوج نابارور استخراج و در محیط آزمایشگاهی تلقیح می‌شوند. سپس تخمک بارور شده (جنین یا رویان) به رحم زن انتقال داده می‌شود. این روش درمانی صد در صد نیست و در بیشتر مواقع زوجین با شکست مواجه می‌شوند.

وی اظهارکرد: همچنین این روش درمانی علاوه بر بار مالی زیاد برای زوجین و سیستم درمانی کشور، همراه با عوارضی برای مادر و جنین است. در بسیاری از موارد زوجین مجبور می‌شوند چند بار این روش درمانی را تکرار کنند. گاهی اوقات امکان دارد درمان آنها موفقیت آمیز هم نباشد بنابراین اگر راه اندازی چنین سیستمی که نتیجه درمان را پیش از عمل جراحی پیش بینی می‌کند  به زوج نابارور و پزشک کمک بزرگی می‌کند. در نهایت زوجین می‌توانند تصمیم قطعی برای استفاده یا استفاده نکردن از این روش درمانی داشته باشند.

وی بیان کرد: در طراحی این سیستم از روش یادگیری ماشین یا هوش مصنوعی استفاده کرده‌ایم. در این روش پیش از عمل یک سری داده مربوط به زوج نابارور_ فارغ از نتیجه مثبت یا منفی عمل_ جمع آوری شده و به دستگاه داده می‌شود. سیستم با توجه به تحلیل‌هایی که انجام داده است یک الگویی اجرا می‌کند. سپس هر زمان که زوج قصد امتحان روش درمانی را دارد این الگو را در اختیار آنها قرار می‌دهد.

وی خاطرنشان کرد: این الگو مجموعه دانشی از افراد متخصص است که بر اساس آن نتیجه درمان را پیش بینی و اعلام کند که موفقیت درمان زوج نابارور در این روش درمانی چه میزان است.

دهقان یادآورشد: در حال حاضر نسخه اولیه این طرح پیاده سازی شده است. ارزیابی‌های آن نیز توسط ۱۰ نفر از متخصصان درمان ناباروری انجام شده است. هرچند نظرات این متخصصان در این سیستم پیاده شده‌اند، اما هنوز این طرح به مرحله تجاری سازی نرسیده است.

این پژوهشگر گفت: تیم تحقیقاتی ما برای پیاده سازی این طرح با پاره‌ای از مشکلات همانند محدودیت دسترسی به سیستم‌های خارجی مواجه بود. این مشکل را توانستیم با بکارگیری روش‌های دیگر برطرف سازیم. یک سری برنامه نیز برای توسعه بیشتر رابط کاربری دقیق و بهتر داریم که اگر وارد این فاز شویم، موانع پیش رویمان کمتر خواهد شد.

وی افزود: همچنین در طراحی سیستم نیز دسترسی سختی به داده‌ها داشتیم. طبیعتا اگر مجموعه‌های اداری بزرگی در اختیار داشته باشیم و از مراکز مختلف داده‌های متفاوت بگیریم، دقت این سیستم افزایش پیدا خواهد کرد، اما متاسفانه به غیر از یک بیمارستان، مراکز درمانی همکاری زیادی با ما نداشتند و داده‌هایشان را در اختیارمان قرار ندادند که این امر در روند اجرای این طرح مشکلاتی را به وجود آورده است.

گفتنی است، این طرح با راهنمایی رضا ربیعی، دکترای رشته انفورماتیک پزشکی، عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی رشته انفورماتیک پزشکی و مشاوره حمید چوبینه، دکترای بیولوژی تولید مثل و عوض هئیت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، کیوان معقوفلی، دکترای مهندسی پزشکی و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد، مژده نظری، دانشجوی دکترای انفورماتیک پزشکی انجام شده است.