قوانین فعلی مهریه، بی‌عدالتی در حق مردان است/ بسیاری از وکلا تمایلی به پذیرش پرونده‌های مهریه ندارند

فرزانه فراهانی: مهریه به عنوان یکی از حقوق زنان، همواره یکی از مباحث مطرح در دادگاه‌ها بوده و این بحث، پرونده‌های حقوقی متعددی را طی سالهای اخیر به خود اختصاص داده است. طرح اصلاح قانون مهریه بر اساس ماده ۱۳۷ آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی از ابتدای اسخاج ماه کلید خورده است. طرح اصلاح قانون مهریه، دو موضوع “حبس‌زدایی و قضازدایی” را شامل می‌شود. یکی از موضوعاتی که به دنبال باز شدن دوباره اصلاح قوانین مربوط به مهریه در کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس و با هدف جلوگیری از تعیین مهریه‌های سنگین مطرح شده، تعیین «حق ثبت» برای مهریه‌هایی بالاتر از ۱۴ سکه است.

در این خصوص با الهام رحیمی‌فر، وکیل پایه یک دادگستری که وکالت یکی از پرونده‌های مهم سال گذشته یعنی پرونده مربوط به امیرحسین مقصودلو ملقب به امیر تتلو را بر عهده داشته است، گفت‌وگو کرده‌ایم.

مشروح این گفت‌وگو را اینجا بخوانید:

اساس تعیین مهریه و نفقه از کجا است؟
مهریه، نفقه و اجرت‌المثل جز امتیازات و حقوقی است که بعد از ازدواج به زنان تعلق می‌گیرد و این حقوق منشأ کاملا فقهی داشته و جنبه حمایتی نسبت به  زنان دارد. در حال حاضر و با توجه به شرایط جامعه ما و انهدام فرهنگی که با آن مواجه هستیم، با اعمال شدن برخی از حقوق و امتیازات فوق مثل مطالبه و  اخذ مهریه و نفقه در برخی از شرایط در خطر این قرار می‌گیریم که بر خلاف قانون اساسی، اعمال حقی را وسیله اضرار به غیر قرار دهیم و این مسئله‌ای بسیار مهم است.

درست است که مهریه بر اساس قانون حق زن است و به محض انعقاد عقدنکاح مالک تمام مهریه تعیین شده خواهد بود اما گاهی اوقات افراد از این موضوع سوءاستفاده می‌کنند. امروزه مثل گذشتگان رعایت شأن زن در تعیین مهریه لحاظ نمی‌شود و نه واقعیات موجود جامعه را در نظر می‌گیرند و همه خود را هم سطح می‌دانند.

با وجود مهریه‌های فعلی و قوانین موجود یک دیدگاه مادی صرف نسبت به مردان اعمال شده و به نحوی به ایجاد بی‌عدالتی منجر می‌شود؛ وقتی که قوانین مربوط به زن و نفقه وی در ایران مطرح شد اینگونه بود که زن هیچ وظیفه‌ای نسبت به تامین نفقه خود نداشت و وقتی چنین حمایتی برای زنان مطرح بود زنان هیچ مسئولیت کاری نداشتند اما در حال حاضر زنان هم با دنبال کردن هدف برابری با مردان، در اجتماع به کارهای مختلف اشتغال دارند. هر چند حق و امتیاز نفقه از جمله حقوق حمایتی خاص در حق زنان است لکن بنظر می‌رسد بهتر است بین زنان شاغل و خانه دار تفکیک قایل شویم و مردان را تحت هر شرایطی مکلف به پرداخت نفقه نکنیم که این تکلیف توام با اشتغال زنان عملا از مصادیق بی عدالتی است.

بحث مهریه و نفقه در دیگر کشورهایی که قوانین مثل ایران دارند، چگونه است؟

در بسیاری از کشورها زنان به اندازه‌ مردان جهت تأمین هزینه های زندگی تکلیف دارند و چیزی به عنوان نفقه و مهریه مطرح نیست. در گذشته مهریه‌ای که برای زن تعیین می‌شد یشتر باعث استحکام خانواده بود و امروز در موارد بسیاری برعکس است و بیشتر باعث از هم گسیخته شدن خانواده‌ها می‌شود و بسیاری از وکلا مدت‌های طولانی است که تمایلی به پذیرش پرونده‌های مربوط به خانواده و مهریه ندارند و به این نتیجه رسیده‌اند که پرونده‌های این چنینی با وجود مهریه‌های تعیین شده و نحوه برخورد برخی زنان با آن به سمت بی‌عدالتی رفته و یک ظلمی در حق قشری از جامعه می‌شود و این البته تنها مربوط به مشکلاتی که قوانین مربوط به مهریه دارند نیست و بیشتر به فرهنگ جامعه امروز ما که بر همه قالب شده مربوط است.

با دیدن برخی از زوجین در حال جدایی و یا آن‌ها که طلاق گرفته‌ و مردان که در حال پرداخت مهریه هستند، می‌بینم که زنان ما از ماهیت وجودی و شأن واقعی خودشان فاصله گرفته‌اند و این مسئله از آن جهت که بنیان خانواده را سست می‌کند به شدت خطرناک است و این وضعیت در شأن زنان نیست؛ لذا دون شأن زنان ماست که اینگونه رفتار کنند.

چه مواردی باید در اصلاح قوانین مهریه مورد نظر مجلس باشد؟
این روزها شنیده‌ایم که نمایندگان مجلس شورای اسلامی طرحی در خصوص اصلاح مهریه را در دست بررسی دارند و حتما باید به این مسئله هم توجه کنند و درست است که مهریه یک حق قانونی و شرعی است اما باید راهکارهایی را هم برای زوجینی که به مشکل می‌خورند در نظر گرفته شود که کسی از در تحقق این حق سوءاستفاده نکند. البته نباید فراموش کرد که مهریه حق شخصی افراد است و خیلی نمی‌توان ورود کرد اما با توجه به شرایط فرهنگی که به جامعه ما تحمیل شده است باید موارد بسیاری را برای اصلاح مورد توجه قرار بدهند.

سالهاست که «حقوق زن» در دستان بسیاری از افراد به عنوان ابزار قرار گرفته و گاهی برای دیده شدن از این ابزار نهایت سوءاستفاده را می‌برند؛ در حالیکه از ابتدا حقی از زنان در این‌باره  تضییع نشده بود که حالا کسی بخواهد در احقاق این حق تلاش کند. شأن زن در قرآن به گونه ای آمده که گاهی الگوی مردان و زنان قرار گرفته و در بسیاری آیات هم شأن نیز قرار گرفته‌اند.

ما زنان با جمله فریبنده “برابری زن با مرد” از شرایط قبلی خودمان که زنان شاغل نبودند و مسولیتی نداشتند و زندگی راحت‌تر و بی‌دغدغه‌تری داشتیم جدا شدیم و یک تکلیف و فشار مضاعفی را بر زنان تحمیل کردیم.

این وسط چه ظلمی به مردان شده است؟

وقتی که زنان مثل مردان در جامعه در حال کار و اشتغال هستند و اگر معتقدیم که زنان با مردان برابر هستند، آیا این از عدالت به دور نیست که تکلیف نفقه زنان بر عهده مردان است؟ پس اینگونه مردان از حقوق کمتری نسبت به زنان برخوردار هستند و وقتی حرف از برابری زنان و مردان زده می‌شود باید در همه زمینه‌ها لحاظ شود.

البته نباید فراموش کرد که مهریه حق شخصی افراد است و خیلی نمی‌توان ورود کرد اما با توجه به شرایط فرهنگی که به جامعه ما تحمیل شده است باید موارد بسیاری را برای اصلاح مورد توجه قرار بدهند.

مواردی را در دادگاه‌ها داریم که زن به دلیل ارتکاب جرمی مجرم شناخته شده است اما چون زن است، با وجود محکومیت از قاضی تقاضای تخفیف می‌شود و در اینجا اصلا به موضوع برابری زن و مرد که همواره از آن دم می‌زنند، توجه نمی‌شود و این عین یک ظلم آشکار در حق مردان است که نتوانند به صرف مرد بودن از ارفاقات قانونی استفاده کنند و با شدت هم با ایشان برخورد می‌شود.

چه باید کرد و پیشنهاد شما چیست؟

دغدغه بسیاری از ما وکلا این است که جهت برقراری عدالت و اجرای درست قوانین به مردم و دستگاه قضایی کمک کنیم و نمایندگان مجلس شورای اسلامی هم باید برای اصلاح قوانین مربوط مهریه ونفقه و… به طور کامل و جامع همه موارد را مورد توجه قرار بدهند.

در حال حاضر همه تکالیف بر عهده مردان و کلیه حقوق متعلق به زنان است که با عدالت در تضاد است و اگر بنابر اصلاح قوانین مربوط به مهریه است باید مردان را هم مدنظر قرار بدهد و قوانین عادلانه به تصویب برسند.

۴۷۴۷