طحان نظیف: دانشجویان حقوق یاریگر شورای نگهبان باشند/ دلایل رد صلاحت ها به اطلاع اشخاص می رسد

سخنگوی شورای نگهبان با بیان اینکه اساتید و دانشجویان حقوقی یاریگر شورای نگهبان باشند، گفت: در خصوص انتشار دلایل ردصلاحیت ها نیازمند مجوز قانونی هستیم. البته موارد را به خودشان اطلاع می دهیم چراکه حق خودشان است که بدانند.

به گزارش گروه سیاست خبرگزاری علم و فناوری اسخاج، هادی طحان نظیف عضو حقوقدان و سخنگوی شورای نگهبان در ادامه سفری که روز دوشنبه 24 اردیبهشت 1403 به شهر قم داشت، پس از حضور در نشست هم اندیشی مدیران و اساتید حوزه، راهی دانشگاه قم شد تا با دانشگاهیان نیز گفتگو کند.

وی که میهمان دانشکده های حقوق و الهیات و انجمن های علمی این دانشکده ها در دانشگاه قم بود، در نشستی با عنوان «بررسی تطابق شرع و قانون در پرتو نظریات و تفاسیر شورای نگهبان از قوانین» به بیان سخنانی پرداخت و سپس به سوالات دانشجویان پاسخ داد.

مهمترین وظایف شورای نگهبان چیست؟

سخنگوی شورای نگهبان با گرامیداشت دهه کرامت اظهار داشت: شورای نگهبان صلاحیت ها و وظایف خطیری مبتنی بر قانون اساسی برعهده دارد. هرکدام از وظایف این شورا مهم است که این وظایف عبارتند از نظارت بر انتخابات های ملی همچون ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی، مجلس خبرگان رهبری و همه پرسی، بررسی مصوبات مجلس شورای اسلامی طبق شرع و قانون اساسی، تفسیر اصول قانون اساسی و پاسخ به استعلامات فقهی دیوان عدالت اداری.

وی ادامه داد: مصوبات مجلس شورای اسلامی باید طبق شرع و قانون اساسی باشد و شورای نگهبان در این حیطه به بررسی مصوبات می پردازد. این شورا وارد حیطه کارشناسی مجلس شورای اسلامی نخواهد شد.

این استاد دانشگاه، اسلامی شدن قوانین را دغدغه و آرزوی دیرینه مردم ایران دانست و در همین رابطه به اصل تراز در قانون مشروطه اشاره کرد و گفت: با پیروزی انقلاب اسلامی، شورای نگهبان به منظور پاسداری از شرع و قانون اساسی تشکیل شد و چارچوب فعالیت های این نهاد حتی مهلت زمان بررسی مصوبات مجلس در شورا نیز در اصول قانون اساسی آمده است که نشان از اهمیت این نهاد عالی حقوقی است.

وی در رابطه با بررسی استعلامات فقهی دیوان عدالت اداری توسط فقهای شورای نگهبان گفت: طبق قانون اساسی هر یک از شهروندان می توانند نسبت به مصوبات غیرمجلس یعنی از مصوبات شورا های شهر تا مصوبات هیات وزیران اعلام شکایت کنند و آن را خلاف شرع و قانون اساسی بدانند. ادعای خلاف شرع بودن این مصوبات توسط فقهای شورای نگهبان بررسی می شود؛ این از وجوه قابل افتخار قانون اساسی است.

شورای نگهبان پاسدار حقوق مردم است

طحان نظیف شورای نگهبان را پاسدار حقوق مردم نیز معرفی و تاکید کرد: این نهاد پاسدار حقوق مردم است، چون شرع و قانون اساسی پاسدار حقوق مردم هستند.

وی در همین رابطه به مصوبه «تامین درآمد پایدار برای شهرداری ها و دهیاری ها» که چند سال بین مجلس و شورای نگهبان در رفت و آمد بود، اشاره کرد و گفت: مهمترین ایراد شورا به این مصوبه این بود که شهرداری ها و دهیاری ها نباید اجازه یابند هرگاه با کمبود بودجه و اعتبار مواجه شدند، دست در جیب مردم کنند.

این عضو حقوقدان شورای نگهبان به مصوبه «تشدید مجازات اسیدپاشی» هم اشاره و عنوان کرد: یکی از نکات شورای نگهبان نسبت به این مصوبه این بود که اگر فردی اقدام به اسیدپاشی کرد و فرد مقابل آسیب مادی ندید، اما دچار ترس و آسیب روحی شد وضعیت آن چه می شود.

سخنگوی شورای نگهبان در این بخش از صحبت هایش به اصل چهار قانون اساسی مبنی بر اینکه کلیه قوانین و مقررات مدنی ، جزایی ، مالی ، اقتصادی ، اداری ، فرهنگی ، نظامی ، سیاسی و غیر اینها باید بر اساس موازین اسلامی باشد، اشاره و ابراز گرد: این اصل بر همه اصول قانون اساسی و قوانین و مقررات دیگر حاکم است و تشخیص این امر بر عهده فقهای شورای نگهبان است .

وی درباره رابطه این اصل با اصل 56 قانون اساسی تصریح کرد: هرکدام از اصول قانون اساسی جایگاه خودشان دارند، اما اطلاق و عموم اصل 4 بر اطلاق و عموم سایر اصول قانون اساسی حاکم دارد. مرجع این اصل نیز فقهای شورای نگهبان معرفی شده است. از این رو بررسی ادعای خلاف شرع بودن مصوبات به این فقهای معظم ارجاع داده می شود.

فتوای معیار برای شورای نگهبان چیست؟

این عضو حقوقدان شورای نگهبان در بخش دوم این نشست که پرسش و پاسخ بود، همچون یک کلاس درس که البته اساتید حقوق آن دانشگاه نیز حضور داشتند و برخی به بیان نظراتشان پرداختند، به سوالات دانشجویان پاسخ داد.

وی در پاسخ به سوالی در رابطه با فتوای معیار برای شورای نگهبان اظهار کرد: دیدگاه ها درباره این موضوع متفاوت و مختلف است و هرکدام برای دیدگاه شان ادله ای دارند. من با برخی از فقهای فعلی و سابق شورای نگهبان همچون مرحوم آیت الله یزدی در این باره گفتگو داشته ام.

سخنگوی شورای نگهبان در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه آیا شورای نگهبان مصوبات را با شرع تطبیق می دهد یا فقه؟ بیان کرد: شریعت ساحات مختلفی دارد، اما آنچه مبنای عمل است، فقه می باشد. در این رابطه قراین و ادله ای هم وجود دارد مثلا در اصل 91 قانون اساسی از واژه فقها استفاده شده و مبنای عمل فقه است.

دانشجوی دیگری از رابطه اصول 36 و 167 قانون اساسی پرسید که طحان نظیف ابتدا به شوخی گفت سوالات امتحانی می پرسید و سپس جواب داد: مبنا اصل 36 است، اما ممکن است در برخی موارد خلا هایی وجود داشته باشد و نمی توان به این بهانه از صدور حکم سر باز زد لذا قاضی باید به سراغ فتوای معتبر برود تا بدون حکم باقی نماند که اصل 167 این موضوع را بیان می دارد.

در چه شرایطی می توان دلایل ردصلاحیت ها را منتشر کرد؟

همان دانشجو یک سوال درباره بررسی صلاحیت ها و اعلام دلایل ردصلاحیت ها پرسید که سخنگوی شورای نگهبان اظهار داشت: در خصوص انتشار دلایل ردصلاحیت ها نیازمند مجوز قانونی هستیم. البته موارد را به خودشان اطلاع می دهیم چراکه حق خودشان است که بدانند. در انتخابات اخیر 10 هزار ملاقات و تماس در موضوع بررسی صلاحیت ها صورت گرفت.

وی افزود: یکی از دلایل افزایش مهلت های رسیدگی در اصلاحیه قانون انتخابات مجلس، برای بررسی دقیق تر پرونده ها و اسناد و مدارک داوطلبان بود. در این مدت موارد با افراد در میان گذاشته شد و اگر دفاعیه ای داشتند، شنیده و اسناد و مدارک نیز دریافت شد.

این عضو حقوقدان شورای نگهبان البته این نکته را هم یادآور شد که در قانون جدید انتخابات مجلس این امکان فراهم شده که اگر داوطلبی اتهاماتی را متوجه شورای نگهبان ساخت و ادعا های خلاف واقع مطرح کرد، این شورا می تواند به دفاع از خود بپردازد.

ضرورت تقویت رابطه شورای نگهبان با دانشگاه ها

در این نشست طحان نظیف در خصوص برگزاری مسابقات شبیه سازی شورای نگهبان که توسط پژوهشکده شورای نگهبان در چند نوبت برای دانشجویان و حوزویان برگزار شده است، عنوان کرد: تا آنجایی که به خاطر دارم دانشجویانی از دانشگاه قم در این رویداد حضور داشتند و خوش درخشیدند.

همچنین حجت الاسلام والمسلمین شبیری زنجانی رییس دانشکده حقوق دانشگاه قم گفت: در سال های گذشته مصوبه ای با موضوع مالکیت صنعتی به شورای نگهبان ارسال شد. از پژوهشکده شورای نگهبان با من تماس گرفته و خواسته شد تا این مصوبه را با دقت مطالعه و نکات حقوقی خودم را برای آنها ارسال کنم. بسیاری از نکاتی که بنده برای آنها ارسال کردم در ابهامات و ایرادات شورا نسبت به آن مصوبه آمده بود. این اتفاق برای من بسیار خوشحال کننده و نویدبخش بود.

سخنگوی شورای نگهبان نیز بیان داشت: شورای نگهبان دارای دو بازوی مشورتی مهم در تهران و قم است. هیچ مصوبه ای به صحن شورا نمی آید، مگر اینکه در پژوهشکده و مجمع فقهی شورای نگهبان مورد بررسی قرار گرفته باشد. در پژوهشکده شورای نگهبان نظرات موافقان و مخالفان و تمامی ذی نفعان و طرف های درگیر یک مصوبه دریافت می شود.

طحان نظیف در همین راستا از اساتید و دانشجویان دانشکده حقوق دانشگاه قم خواست تا نظرات حقوقی خودشان را درباره مصوبات مختلف اعم از طرح و لایحه برای شورای نگهبان و پژوهشکده ارسال کنند و یاری گر این نهاد عالی حقوقی باشند.

در پایان این نشست، اساتید و دانشجویان با سخنگوی شورای نگهبان عکس یادگاری گرفتند و سپس دور وی حلقه زدند و به بیان برخی از سوالات، پیشنهادات و دیدگاه هایشان پرداختند.