هزینه اجرا گذاشتن مهریه در دفترخانه

اجرا گذاشتن مهریه از طریق دفترخانه یکی از روش های اصلی و کارآمد برای مطالبه قانونی حق مهریه است که هزینه های اولیه مشخصی دارد. این فرآیند معمولاً شامل هزینه هایی مانند حق الثبت، هزینه دادرسی (در صورت لزوم مراجعه به دادگاه)، و نیم عشر دولتی می شود که در این مقاله جزئیات آن به طور کامل بررسی خواهد شد.

مهریه به عنوان یکی از مهم ترین حقوق مالی زوجه در عقد نکاح، همواره دغدغه هایی را برای طرفین، چه در زمان مطالبه و چه در زمان پرداخت، ایجاد کرده است. در بسیاری از موارد، زنان برای استیفای حق خود، ناگزیر به طی مراحل قانونی و مراجعه به مراجع قضایی یا ثبتی می شوند. این مسیر حقوقی، مستلزم آگاهی دقیق از مراحل، مدارک لازم و مهم تر از همه، هزینه های مربوط به آن است. آشنایی کامل با این جزئیات، نه تنها به زوجه کمک می کند تا با آمادگی و اطمینان خاطر بیشتری اقدام کند، بلکه از سردرگمی ها و تحمیل هزینه های اضافی نیز جلوگیری خواهد کرد. این مقاله به صورت گام به گام و با تمرکز بر آخرین تغییرات و تعرفه های سال 1404، تمامی ابعاد مالی و قانونی مطالبه مهریه، به ویژه از طریق دفترخانه، را تشریح می کند تا به عنوان یک راهنمای جامع و معتبر در اختیار شما قرار گیرد.

مهریه چیست و مسیرهای مطالبه آن کدامند؟

مهریه، به مالی گفته می شود که هنگام عقد نکاح، بر ذمه زوج قرار می گیرد و زوج موظف به پرداخت آن به زوجه است. این حق مالی، شرعی و قانونی بوده و زن هر زمان که بخواهد، می تواند آن را از همسر خود مطالبه کند. ماهیت مهریه ممکن است به دو صورت «عندالمطالبه» یا «عندالاستطاعه» تعیین شود:

• عندالمطالبه: در این نوع مهریه، زن می تواند هر زمان که اراده کند، تمام یا بخشی از مهریه خود را از همسرش مطالبه کند و زوج نیز مکلف به پرداخت آن است.

• عندالاستطاعه: در این حالت، پرداخت مهریه منوط به توانایی مالی زوج است و زوجه تنها زمانی می تواند مهریه را مطالبه کند که ثابت شود زوج از استطاعت مالی لازم برای پرداخت مهریه برخوردار است. اثبات استطاعت مالی بر عهده زوجه خواهد بود.

برای مطالبه مهریه، دو مسیر اصلی قانونی وجود دارد که هر یک مراحل و هزینه های خاص خود را دارد:

1. مسیر اول: از طریق دفترخانه (اجرای ثبت)

   این مسیر، معمولاً اولین گام برای مطالبه مهریه است و برای سندهای رسمی ازدواج کاربرد دارد. زوجه با مراجعه به دفترخانه ثبت ازدواج خود و سپس اداره اجرای ثبت، می تواند برای دریافت مهریه اقدام کند. مزیت این روش، سرعت نسبی و هزینه کمتر در مراحل اولیه نسبت به دادگاه است.

2. مسیر دوم: از طریق دادگاه خانواده

   در صورتی که مهریه از طریق اجرای ثبت به طور کامل وصول نشود، یا در موارد خاص (مانند عدم ثبت سند ازدواج موقت)، زوجه می تواند مستقیماً به دادگاه خانواده مراجعه کند. این مسیر ممکن است زمان برتر و پرهزینه تر باشد، اما ابزارهای قانونی گسترده تری برای پیگیری مهریه، از جمله صدور حکم جلب در برخی شرایط، در اختیار دارد.

انتخاب هر یک از این مسیرها بستگی به شرایط پرونده، تمکن مالی زوج و تصمیم زوجه دارد. آگاهی از جزئیات هر دو مسیر، به زن کمک می کند تا بهترین راهکار را برای مطالبه حق خود برگزیند.

هزینه های اصلی مطالبه مهریه در سال 1404 (نگاهی کلی)

مطالبه مهریه، همانند هر فرآیند حقوقی دیگری، شامل هزینه های متعددی است که آگاهی از آن ها برای برنامه ریزی و تصمیم گیری آگاهانه ضروری است. این هزینه ها بسته به مسیری که زوجه برای مطالبه مهریه انتخاب می کند (دفترخانه یا دادگاه) و پیچیدگی پرونده، متفاوت خواهد بود. در ادامه، یک جدول مقایسه ای از هزینه های اصلی مربوط به مطالبه مهریه در مسیرهای مختلف ارائه شده است که بر اساس تعرفه های تخمینی سال 1404 تنظیم گردیده است:

ردیف	نوع هزینه	مسیر دفترخانه (اجرای ثبت)	مسیر دادگاه خانواده	توضیحات
1	هزینه صدور اجرائیه در دفترخانه	500,000 تا 1,000,000 تومان	–	مبلغ ثابت، ابتدای فرآیند از طریق دفترخانه پرداخت می شود.
2	هزینه نیم عشر دولتی (اجرای ثبت)	5% از مبلغ مهریه	–	این هزینه بر عهده زوج است، اما در صورت عدم وصول ممکن است زن موقتاً پرداخت کند.
3	هزینه ثبت دادخواست در دفاتر خدمات قضایی	–	63,000 تومان (حدوداً)	مبلغ ثابت برای ثبت اولیه دادخواست در دفاتر خدمات قضایی.
4	هزینه دادرسی در دادگاه	–	2.5% تا 5.5% ارزش خواسته	متغیر است و بر اساس مبلغ مهریه و مرحله رسیدگی در دادگاه تعیین می شود.
5	حق الوکاله وکیل	اختیاری	اختیاری	توافقی بین وکیل و موکل یا بر اساس تعرفه های رسمی کانون وکلا.
6	هزینه های جانبی	در صورت لزوم	در صورت لزوم	شامل کارشناسی، انتشار آگهی، ابلاغ اوراق قضایی و سایر موارد متغیر.

این جدول یک دید کلی از هزینه های محتمل ارائه می دهد. لازم به ذکر است که ارقام ذکر شده برای سال 1404 تخمینی بوده و ممکن است با تغییرات جزئی همراه باشد. همچنین، برخی از این هزینه ها در نهایت از زوج مطالبه و دریافت خواهد شد، اما زوجه ممکن است در ابتدا ملزم به پرداخت آن ها باشد.

مراحل و هزینه اجرا گذاشتن مهریه از طریق دفترخانه (اجرای ثبت)

اجرا گذاشتن مهریه از طریق دفترخانه، نخستین و در بسیاری از موارد، کارآمدترین راه برای مطالبه مهریه است. این فرآیند، که به آن «اجرای ثبت» نیز گفته می شود، از طریق مراجع ثبتی انجام می گیرد و دارای مراحل مشخصی است. آشنایی با این مراحل و هزینه های مربوط به هر گام، برای زوجه ای که قصد مطالبه مهریه دارد، حیاتی است.

گام اول: درخواست صدور اجرائیه از دفترخانه ثبت ازدواج

اولین قدم برای اجرا گذاشتن مهریه از طریق ثبت، مراجعه به همان دفترخانه ازدواجی است که سند نکاح در آن به ثبت رسیده است. زوجه باید با در دست داشتن مدارک لازم، درخواست صدور اجرائیه برای مهریه خود را مطرح کند.

• مدارک لازم:

  • اصل سند ازدواج
  • اصل شناسنامه زوجه
  • اصل کارت ملی زوجه

• هزینه صدور اجرائیه در دفترخانه: این هزینه یک مبلغ ثابت است که معمولاً در سال 1404 بین 500,000 تا 1,000,000 تومان تخمین زده می شود. این مبلغ بابت خدمات سردفتر برای تنظیم و صدور برگه اجرائیه دریافت می گردد. سردفتر پس از بررسی درخواست و مدارک، اقدام به صدور اجرائیه می کند و این اجرائیه به همراه سایر اسناد به اداره اجرای ثبت اسناد و املاک ارسال می شود.

• نقش سردفتر: سردفتر موظف است پس از صدور اجرائیه و ارسال آن به اداره ثبت، مراتب را از طریق پست سفارشی به آخرین آدرس ثبت شده از زوج اطلاع دهد. این ابلاغیه رسمی، آغازگر فرآیند اجرایی علیه زوج خواهد بود.

گام دوم: مراجعه به اداره اجرای ثبت اسناد و املاک و پیگیری توقیف اموال

پس از صدور اجرائیه از دفترخانه، زوجه (یا وکیل او) باید با در دست داشتن اجرائیه و فرم های مربوطه به اداره اجرای ثبت اسناد و املاک محل اقامت زوج یا محل وقوع اموال او مراجعه کند. در این مرحله، هدف اصلی، شناسایی و توقیف اموال زوج برای وصول مهریه است.

• مدارک لازم:

  • برگه اجرائیه صادر شده از دفترخانه
  • فرم های تکمیل شده مربوط به درخواست توقیف اموال (در صورت اطلاع از اموال زوج)
  • مدارک شناسایی زوجه

• هزینه اجرای ثبت (نیم عشر دولتی): این هزینه معادل 5% از مبلغ مهریه یا ارزش آن است. این نیم عشر در ابتدا از زوجه دریافت نمی شود و قانوناً بر عهده زوج است. اما اگر زوج از پرداخت خودداری کند، ممکن است زوجه ملزم به پرداخت آن باشد. در صورت وصول مهریه، این مبلغ نیز از اموال زوج کسر و به حساب دولت واریز می شود.

  توضیح کامل: نیم عشر دولتی در واقع حق الاجرای دولت است که بابت عملیات اجرایی دریافت می شود. این مبلغ در زمان شروع فرآیند از زوجه اخذ نمی شود. در صورت سازش، بخشش مهریه یا انصراف زوجه از ادامه عملیات اجرایی، این هزینه نیز از او دریافت نخواهد شد. اما در صورتی که اجرای ثبت موفق به وصول مهریه شود، نیم عشر دولتی از اموال توقیف شده زوج کسر و واریز می گردد.

نکته مهم: اگر زوج ظرف 10 روز پس از ابلاغ اجراییه از طریق ثبت مهریه را پرداخت کند، از پرداخت نیم عشر دولتی معاف خواهد شد و تنها هزینه های اندکی بابت صدور اجراییه پرداخت می شود. این مهلت 10 روزه، فرصتی برای زوج است تا بدون پرداخت هزینه اضافی، تعهد خود را ایفا کند.

• روند شناسایی و توقیف اموال زوج: اداره ثبت، با همکاری بانک ها و سایر مراجع ذی صلاح، اقدام به شناسایی و توقیف اموال زوج می کند. این اموال می تواند شامل حساب های بانکی، اموال منقول (مانند خودرو) و اموال غیرمنقول (مانند ملک) باشد. پس از شناسایی، اموال به اندازه مبلغ مهریه توقیف شده و از هرگونه نقل و انتقال آن جلوگیری می شود.

• مهلت 10 روزه برای پرداخت: پس از ابلاغ رسمی اجرائیه به زوج، او 10 روز فرصت دارد تا مهریه را پرداخت کند یا ترتیبات پرداخت آن را فراهم آورد. در صورت عدم پرداخت در این مهلت، عملیات اجرایی ادامه یافته و اموال توقیف شده برای وصول مهریه به مزایده گذاشته می شود یا به اشکال دیگر از محل آن ها مهریه پرداخت می گردد.

گام سوم: دریافت گواهی عدم امکان وصول از ثبت (در صورت عدم توفیق کامل)

در برخی موارد، ممکن است اداره اجرای ثبت نتواند تمام یا بخشی از مهریه را وصول کند. این اتفاق می تواند به دلایل مختلفی رخ دهد، از جمله عدم شناسایی اموال کافی از زوج یا عدم کفایت اموال توقیف شده برای پوشش کامل مبلغ مهریه. در چنین شرایطی، زوجه می تواند از اداره ثبت گواهی «عدم امکان وصول مهریه» را دریافت کند.

• اهمیت گواهی: این گواهی برای زوجه بسیار مهم است، زیرا به او اجازه می دهد تا با در دست داشتن این مدرک، مسیر قانونی خود را از طریق دادگاه خانواده ادامه دهد. بدون این گواهی، دادگاه ممکن است دعوای زوجه را به دلیل عدم رعایت سلسله مراتب قانونی رد کند.

• چرا ثبت نمی تواند مهریه را وصول کند؟

  • عدم شناسایی اموال قابل توقیف به نام زوج.
  • کفاف ندادن اموال شناسایی شده برای پرداخت کل مهریه.
  • مستثنیات دین بودن اموال زوج (مانند خانه مسکونی مورد نیاز، اثاثیه ضروری زندگی، و…).

دریافت این گواهی به معنای پایان مطالبه مهریه نیست، بلکه به معنای تغییر مرجع رسیدگی از ثبت به دادگاه است تا با ابزارهای قضایی و حقوقی گسترده تر، امکان پیگیری و وصول مهریه فراهم شود.

هزینه ها و مراحل تکمیلی در دادگاه خانواده (در صورت نیاز و ارجاع)

در صورتی که مسیر مطالبه مهریه از طریق دفترخانه (اجرای ثبت) به دلایل مختلفی مانند عدم شناسایی اموال زوج یا عدم کفایت آن، به نتیجه مطلوب نرسد، زوجه می تواند با در دست داشتن گواهی عدم امکان وصول از ثبت، اقدام به طرح دعوای مطالبه مهریه در دادگاه خانواده کند. این مسیر شامل هزینه های خاص خود است که با هزینه های ثبت تفاوت دارد.

هزینه ثبت دادخواست مطالبه مهریه در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

پیش از مراجعه به دادگاه، زوجه باید دادخواست خود را در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت کند.

• مبلغ دقیق: هزینه ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی در سال 1404، حدود 63,000 تومان است.

• هزینه بهای هر برگ دادخواست: علاوه بر مبلغ فوق، برای هر برگ از دادخواست (صفحات پیوستی) نیز مبلغی حدود 2,000 تومان دریافت می شود.

هزینه دادرسی مهریه در دادگاه

هزینه دادرسی، یکی از مهم ترین و گاهی اوقات پرهزینه ترین بخش های مطالبه مهریه از طریق دادگاه است که بر اساس ارزش خواسته (مبلغ مهریه) و مرحله رسیدگی متفاوت است. این هزینه ها در ابتدا توسط خواهان (زوجه) پرداخت می شود، اما در صورت پیروزی در دعوا، می توان آن را از خوانده (زوج) مطالبه کرد.

1. مرحله بدوی:

   • مهریه تا 200 میلیون ریال (معادل 20 میلیون تومان): 2.5% از ارزش خواسته (مبلغ مهریه).
   • مهریه بیش از 200 میلیون ریال (بیش از 20 میلیون تومان): 3.5% از ارزش خواسته.

2. مرحله واخواهی و تجدیدنظر: در صورتی که رأی دادگاه بدوی مورد اعتراض قرار گیرد، هزینه دادرسی در این مراحل معادل 4.5% از ارزش خواسته خواهد بود.

3. مرحله فرجام خواهی، اعاده دادرسی، اعتراض ثالث: در مراحل بالاتر و فرجام خواهی، این هزینه به 5.5% از ارزش خواسته افزایش می یابد. لازم به ذکر است که این نرخ تنها در صورتی اعمال می شود که مهریه وجه نقد باشد.

نحوه محاسبه ارزش مهریه: اگر مهریه به صورت سکه، طلا یا مال غیرنقدی باشد، در زمان طرح دعوا، ارزش آن بر اساس نرخ روز (قیمت سکه یا ارزش مال غیرنقدی) محاسبه و به وجه رایج تبدیل می شود و سپس هزینه دادرسی بر اساس این مبلغ محاسبه می گردد.

مطالبه تامین خواسته (توقیف اموال) از طریق دادگاه

یکی از اقدامات مهمی که زوجه می تواند هم زمان با طرح دعوای مهریه یا پیش از آن در دادگاه انجام دهد، تقاضای «تامین خواسته» است. تامین خواسته به معنای توقیف اموال زوج است تا از انتقال یا پنهان کردن آن ها توسط وی جلوگیری شود و حقوق زوجه حفظ گردد.

• لزوم و فواید آن: تامین خواسته، ابزاری قدرتمند برای تضمین وصول مهریه است. با توقیف اموال، زوج نمی تواند دارایی های خود را به نام دیگران منتقل کرده و از دسترس خارج سازد.

• هزینه های مرتبط: این مرحله ممکن است شامل هزینه هایی برای کارشناسی (در صورت نیاز به ارزیابی اموال)، ابلاغ و عملیات توقیف باشد.

• مهلت 20 روزه: پس از صدور قرار تامین خواسته، زوجه 20 روز مهلت دارد تا دادخواست اصلی مطالبه مهریه را به دادگاه تقدیم کند. در غیر این صورت، قرار تامین خواسته لغو شده و اموال توقیف شده آزاد خواهد شد.

مدت زمان رسیدگی در دادگاه

فرآیند رسیدگی به پرونده مهریه در دادگاه، به عوامل متعددی از جمله حجم کاری دادگاه ها، پیچیدگی پرونده، شناسایی اموال زوج، حضور یا عدم حضور طرفین و تعداد جلسات رسیدگی بستگی دارد. این روند می تواند از چند ماه تا چند سال به طول انجامد و به طور کلی طولانی تر از فرآیند اجرای ثبت است. در صورتی که زوج درخواست اعسار از پرداخت مهریه را مطرح کند، رسیدگی به پرونده مهریه می تواند طولانی تر شود.

هزینه های جانبی و متغیر در فرآیند مطالبه مهریه

علاوه بر هزینه های اصلی مربوط به صدور اجرائیه، ثبت دادخواست و دادرسی، در فرآیند مطالبه مهریه ممکن است هزینه های جانبی و متغیری نیز پیش بیاید که برآورد دقیق آن ها دشوار است و به هر پرونده خاص بستگی دارد. آگاهی از این هزینه ها می تواند به زوجه کمک کند تا با دید بازتری وارد این فرآیند شود.

حق الوکاله وکیل مهریه

یکی از مهم ترین هزینه های اختیاری اما بسیار تأثیرگذار، حق الوکاله وکیل است. اگرچه زوجه می تواند شخصاً برای مطالبه مهریه اقدام کند، اما به دلیل پیچیدگی های قانونی و مراحل اداری، گرفتن وکیل متخصص در امور خانواده می تواند بسیار مفید باشد.

• چرا باید وکیل گرفت؟ وکیل متخصص با تسلط بر قوانین و رویه های قضایی، می تواند شانس موفقیت پرونده را افزایش دهد، سرعت رسیدگی را بالا ببرد، از بروز اشتباهات حقوقی جلوگیری کند و بار روانی این فرآیند را از دوش موکل بردارد. او مسئولیت جمع آوری مدارک، تنظیم دادخواست ها، شرکت در جلسات دادگاه و پیگیری مراحل اجرایی را بر عهده می گیرد.

• نحوه تعیین حق الوکاله: حق الوکاله وکیل می تواند به صورت توافقی بین وکیل و موکل تعیین شود یا بر اساس تعرفه های مصوب کانون وکلای دادگستری محاسبه گردد. این مبلغ معمولاً به عوامل مختلفی مانند پیچیدگی پرونده، میزان مهریه، و مدت زمان تخمینی رسیدگی بستگی دارد.

سپردن پرونده مهریه به یک وکیل متخصص، می تواند به شکل چشمگیری شانس موفقیت شما را افزایش دهد و از اشتباهات پرهزینه قانونی جلوگیری کند، چرا که او با دانش و تجربه خود مسیر صحیح را به شما نشان خواهد داد.

• نکات مهم در انتخاب وکیل متخصص خانواده: در انتخاب وکیل، سابقه کاری، تخصص در امور خانواده، صداقت و شفافیت در بیان واقعیت های پرونده و هزینه ها از اهمیت بالایی برخوردار است.

هزینه کارشناسی

در صورتی که مهریه به صورت اموال غیرنقدی (مانند طلا، سکه با تعداد مشخص، یا املاک) تعیین شده باشد و نیاز به ارزیابی ارزش روز آن ها باشد، دادگاه یا اداره ثبت ممکن است دستور ارجاع امر به کارشناسی را صادر کند. هزینه کارشناسی بر عهده کسی است که تقاضای آن را کرده است یا توسط دادگاه تعیین می شود و معمولاً بر اساس تعرفه های مصوب کارشناسان رسمی دادگستری محاسبه می گردد.

هزینه انتشار آگهی

اگر آدرس زوج مجهول المکان باشد و امکان ابلاغ اوراق قضایی به وی از طریق عادی یا سفارشی وجود نداشته باشد، دادگاه دستور انتشار آگهی در روزنامه های کثیرالانتشار را صادر می کند. هزینه انتشار این آگهی بر عهده زوجه خواهد بود.

هزینه ابلاغ اوراق قضایی

در هر مرحله از فرآیند قضایی، برای ابلاغ اخطاریه ها، احضاریه ها و سایر اوراق قضایی به طرفین، هزینه ای دریافت می شود. این هزینه معمولاً ثابت و اندک است اما در طول فرآیند ممکن است چندین بار تکرار شود.

جمع بندی این هزینه های جانبی نشان می دهد که علاوه بر مبالغ اصلی، لازم است برای پوشش هزینه های غیرقابل پیش بینی نیز آمادگی مالی وجود داشته باشد.

معافیت ها و تسهیلات: کاهش بار مالی در مطالبه مهریه

قانون گذار برای حمایت از افرادی که توانایی مالی لازم برای پرداخت هزینه های دادرسی را ندارند، تدابیری اندیشیده است. این معافیت ها و تسهیلات می تواند بار مالی مطالبه مهریه را برای زوجه یا حتی زوج، در شرایط خاص، کاهش دهد.

دادخواست اعسار از هزینه دادرسی مهریه

یکی از مهم ترین تسهیلات قانونی، امکان طرح دادخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی است. «اعسار» به معنای عدم توانایی مالی فرد برای پرداخت هزینه های قانونی یا بدهی های خود است.

• چه کسی می تواند درخواست اعسار دهد؟ هم زوجه (خواهان) که توان پرداخت هزینه های دادرسی را ندارد و هم زوج (خوانده) که توان پرداخت مهریه را ندارد، می توانند درخواست اعسار دهند. درخواست اعسار از هزینه دادرسی برای زوجه، به او اجازه می دهد تا بدون پرداخت اولیه هزینه های گزاف دادرسی، پرونده خود را پیش ببرد.

• مدارک لازم: برای طرح دادخواست اعسار، معمولاً نیاز به معرفی دو شاهد معتبر است که عدم تمکن مالی متقاضی را تأیید کنند. همچنین، ارائه مستندات مالی مانند فیش حقوقی، صورت حساب بانکی، مدارک بدهی ها، و مستنداتی که نشان دهنده عدم وجود اموال کافی برای پرداخت است، ضروری خواهد بود.

• مراحل طرح دادخواست اعسار و تأثیر آن: دادخواست اعسار معمولاً به همراه دادخواست اصلی (مثلاً دادخواست مهریه) یا به صورت جداگانه تقدیم دادگاه می شود. دادگاه پس از بررسی مدارک و شهادت شهود، در صورت احراز اعسار، متقاضی را از پرداخت هزینه های دادرسی معاف می کند یا پرداخت آن ها را به زمان اجرای حکم یا تقسیط موکول می نماید. در مورد اعسار زوج از پرداخت مهریه، دادگاه می تواند مهریه را به صورت اقساطی (مثلاً هر چند ماه یک سکه) تعیین کند یا آن را عندالاستطاعه نماید.

معافیت از هزینه ها برای افراد تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی

بر اساس قانون حمایت از خانواده و سایر قوانین مرتبط، افرادی که تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) یا سازمان بهزیستی کشور قرار دارند، از پرداخت تمامی هزینه های دادرسی و سایر هزینه های قضایی (مانند حق الزحمه کارشناسی) معاف هستند. این معافیت دائمی بوده و نیاز به طرح دادخواست اعسار جداگانه نیست؛ بلکه با ارائه مدارک مربوط به تحت پوشش بودن، می توانند از این تسهیلات بهره مند شوند.

امکان مطالبه هزینه ها از زوج

در صورتی که زوجه در دعوای مطالبه مهریه پیروز شود و حکم به نفع او صادر گردد، وی می تواند تمامی هزینه هایی که برای پیگیری پرونده پرداخت کرده است (از جمله هزینه های دادرسی، حق الوکاله وکیل، کارشناسی و…) را تحت عنوان «خسارات دادرسی» از زوج مطالبه و دریافت کند. این امر باعث می شود که در نهایت بار مالی از دوش زوجه برداشته شود و زوج متعهد به جبران این هزینه ها باشد.

این تسهیلات و معافیت ها، با هدف دسترسی عادلانه به عدالت و جلوگیری از محرومیت افراد کم بضاعت از حقوق قانونی شان وضع شده اند و در فرآیند مطالبه مهریه نقش حمایتی مهمی ایفا می کنند.

نکات حقوقی مهم و تأثیر قانون جدید بر مهریه

در کنار آشنایی با هزینه ها و مراحل مطالبه مهریه، درک برخی نکات حقوقی کلیدی و تأثیر قوانین جدید، از اهمیت بالایی برخوردار است. این اطلاعات می تواند بر استراتژی حقوقی و نتیجه پرونده تأثیرگذار باشد.

قانون جدید مهریه و سقف 110 سکه

یکی از مهم ترین تغییرات در قوانین مربوط به مهریه، تعیین سقف برای مطالبه آن در زمان اعمال مجازات های مالی و حبس است. بر اساس بند (ب) ماده 113 قانون برنامه ششم توسعه:

• تفاوت بین مهریه تا 110 سکه و مازاد بر آن: قانون گذار برای مهریه تا سقف 110 سکه تمام بهار آزادی، ضمانت اجرای محکومیت مالی (از جمله حبس) را در نظر گرفته است. به این معنی که اگر زوج توانایی پرداخت این مقدار مهریه را داشته باشد اما از پرداخت آن خودداری کند، زوجه می تواند درخواست حکم جلب او را نیز مطرح کند.

• شرط تمکن مالی برای وصول مهریه مازاد بر 110 سکه: برای مطالبه مهریه مازاد بر 110 سکه، زوجه باید «تمکن مالی» زوج را اثبات کند. این به معنای آن است که صرف داشتن مهریه بیش از 110 سکه در سند ازدواج، به تنهایی موجب حق حبس یا اعمال فشار بر زوج نمی شود و زوجه برای وصول مابقی مهریه، باید دارایی ها و استطاعت مالی زوج را به اثبات برساند. بار اثبات این تمکن مالی بر عهده زوجه است.

بر اساس قانون جدید مهریه، وصول مهریه بیش از ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی، تنها در صورت اثبات تمکن مالی زوج امکان پذیر است و مسئولیت اثبات آن بر عهده زوجه خواهد بود.

این قانون با هدف جلوگیری از حبس افراد به دلیل مهریه های سنگین و غیرقابل پرداخت وضع شده است و رویکرد عدالت محورانه بیشتری دارد.

مهریه در عقد موقت (صیغه)

مطالبه مهریه در عقد موقت، تفاوت هایی با عقد دائم دارد که باید مورد توجه قرار گیرد:

• تفاوت روند و هزینه ها در صورت ثبت یا عدم ثبت سند ازدواج موقت: اگر عقد موقت در دفترخانه رسمی به ثبت رسیده باشد (که معمولاً در صورت بارداری یا توافق طرفین انجام می شود)، زوجه می تواند مانند عقد دائم، ابتدا از طریق اجرای ثبت برای مطالبه مهریه اقدام کند و مراحل و هزینه های آن مشابه خواهد بود.

• لزوم مراجعه مستقیم به دادگاه در صورت عدم ثبت سند: اما اگر عقد موقت به صورت رسمی به ثبت نرسیده باشد و تنها یک صیغه نامه عادی وجود داشته باشد، زوجه نمی تواند از طریق اجرای ثبت اقدام کند. در این صورت، باید مستقیماً به دادگاه خانواده مراجعه کرده و دعوای مطالبه مهریه را مطرح کند. در این شرایط، اثبات وجود رابطه زوجیت و تعلق مهریه نیز ممکن است نیازمند ارائه مدارک و شواهد بیشتری باشد.

اهمیت مشاوره حقوقی تخصصی

به دلیل پیچیدگی های قوانین خانواده، تغییرات مستمر در رویه های قضایی و مالی، و ماهیت حساس پرونده های مهریه، اکیداً توصیه می شود پیش از هر اقدامی، با یک وکیل متخصص خانواده مشورت شود. یک مشاور حقوقی مجرب می تواند با ارزیابی دقیق شرایط پرونده، تمکن مالی طرفین، نوع مهریه و سایر جوانب، بهترین و کم هزینه ترین مسیر را برای مطالبه مهریه به شما نشان دهد و از بروز اشتباهات احتمالی که می تواند زمان بر و پرهزینه باشد، جلوگیری کند.

عواقب عدم پرداخت مهریه برای زوج

عدم پرداخت مهریه توسط زوج، عواقب قانونی متعددی به دنبال دارد. علاوه بر توقیف اموال، در صورتی که مهریه تا سقف 110 سکه باشد و زوج توانایی پرداخت را داشته باشد اما از آن امتناع کند، می تواند منجر به صدور حکم جلب وی گردد. همچنین، در سامانه سجل محکومیت های مالی ثبت خواهد شد که این امر می تواند منجر به محدودیت هایی در دریافت تسهیلات بانکی، پروانه کسب و سایر فعالیت های اقتصادی شود.

با توجه به این نکات، مطالعه دقیق و مشورت با متخصصان حقوقی، گامی اساسی برای هر دو طرف در پرونده های مهریه است.

نتیجه گیری

مطالبه مهریه، فرآیندی قانونی و چند مرحله ای است که می تواند از مسیر دفترخانه (اجرای ثبت) آغاز و در صورت نیاز به دادگاه خانواده ختم شود. آگاهی از هزینه اجرا گذاشتن مهریه در دفترخانه و دادگاه، برای هر دو طرف، یعنی زوجه متقاضی مطالبه و زوج متعهد به پرداخت، ضروری است. هزینه ها شامل مبالغ ثابتی مانند صدور اجرائیه در دفترخانه و ثبت دادخواست در دفاتر خدمات قضایی، و مبالغ متغیری مانند نیم عشر دولتی و هزینه دادرسی می شود که بر اساس ارزش مهریه و مرحله رسیدگی تعیین می گردند. در کنار این موارد، هزینه های جانبی مانند حق الوکاله وکیل و کارشناسی نیز ممکن است به پرونده اضافه شود.

قانون گذار با پیش بینی امکان اعسار از پرداخت هزینه ها برای افراد کم توان مالی و همچنین معافیت های خاص برای افراد تحت پوشش نهادهای حمایتی، سعی در تسهیل دسترسی به عدالت داشته است. علاوه بر این، قانون جدید مهریه و محدودیت 110 سکه برای ضمانت اجرای مالی، نقش مهمی در نحوه مطالبه و وصول مهریه ایفا می کند. با توجه به این پیچیدگی ها، تأکید می شود که پیش از هرگونه اقدام، از مشاوره حقوقی تخصصی بهره مند شوید. این گام می تواند به شما کمک کند تا با انتخابی آگاهانه و برنامه ریزی دقیق، مسیر مطالبه مهریه را به بهترین و کم هزینه ترین شکل ممکن طی کنید و از بروز مشکلات و اتلاف وقت و هزینه جلوگیری شود. شناخت صحیح از هزینه اجرا گذاشتن مهریه در دفترخانه، اولین گام برای مدیریت مؤثر این فرآیند حقوقی است.