نمونه رای طلاق ترک انفاق

طلاق به دلیل ترک انفاق، یکی از مسیرهای حقوقی پیچیده برای زنانی است که از عدم پرداخت نفقه توسط همسر خود رنج می برند. در چنین شرایطی، درک دقیق از روند قانونی و آشنایی با نمونه رای طلاق ترک انفاق اهمیت فراوانی دارد. این رای ها، نه تنها نقشه راهی برای اثبات ادعا در دادگاه هستند، بلکه دیدگاه های قضایی و استدلالات مورد نیاز برای موفقیت در پرونده را نیز روشن می کنند.

نبود نفقه، فشار مالی و روانی بسیاری به زن وارد می کند که می تواند زندگی مشترک را غیرقابل تحمل سازد. قانون گذار برای حمایت از حقوق زن در چنین مواردی، امکان طلاق را پیش بینی کرده است. با این حال، اثبات ترک انفاق و دستیابی به حکم طلاق نیازمند رعایت دقیق مراحل قانونی و ارائه مستندات قوی است. آشنایی با جزئیات پرونده های واقعی و نحوه استدلال دادگاه ها در این خصوص، می تواند شانس موفقیت شما را در این مسیر دشوار تا حد زیادی افزایش دهد.

ترک انفاق چیست؟ (مفهوم و مبانی حقوقی)

برای درک نمونه رای طلاق ترک انفاق، ابتدا باید به مفهوم دقیق ترک انفاق و مبانی حقوقی آن پرداخت. در ازدواج دائم، مرد مکلف به پرداخت نفقه همسرش است. این تکلیف نه تنها یک وظیفه اخلاقی، بلکه یک مسئولیت قانونی است که در قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران تصریح شده است. نفقه، شامل تمامی نیازهای متعارف و متناسب با شأن زن است که برای ادامه زندگی لازم و ضروری است. این موارد می تواند بسیار گسترده باشد.

مواردی که نفقه شامل آن ها می شود:

• خوراک و پوشاک متناسب با عرف و شأن زن.
• مسکن مستقل و در شأن زوجه.
• اثاث منزل و لوازم ضروری زندگی.
• هزینه های درمانی و بهداشتی.
• خدمتکار (در صورتی که زن قبلاً خدمتکار داشته یا به دلیل بیماری و نقص عضو به آن نیاز داشته باشد).

مفهوم قانونی ترک انفاق زمانی مطرح می شود که مرد با وجود تمکن مالی، از پرداخت نفقه همسر خود خودداری کند. این خودداری باید عمدی باشد و به مدت مشخصی ادامه یابد تا بتواند مبنای طرح دعوی طلاق قرار گیرد. تفاوت ترک انفاق با صرف عدم پرداخت نفقه در این است که در ترک انفاق، مرد عامدانه و بدون دلیل موجه از پرداخت نفقه امتناع می کند، حتی اگر توانایی مالی داشته باشد. اما صرف عدم پرداخت ممکن است ناشی از ناتوانی مالی مرد باشد که در برخی شرایط، باز هم می تواند منجر به طلاق شود.

مطابق قانون مدنی، نفقه شامل تمامی نیازهای متعارف و متناسب با شأن زن است و عدم پرداخت آن توسط زوج، می تواند مبنای حقوقی طلاق قرار گیرد.

تفاوت ترک انفاق با عدم تمکین

یکی از نکات کلیدی در پرونده های ترک انفاق، موضوع تمکین زوجه است. قانون، پرداخت نفقه را مشروط به تمکین زن می داند. تمکین زوجه به دو دسته تقسیم می شود:

• تمکین عام: به معنای زندگی کردن زن با شوهر در منزل مشترک و اطاعت از وظایف زناشویی در چارچوب عرف و قانون.
• تمکین خاص: به معنای برقراری روابط زناشویی.

در صورتی که زن بدون دلیل موجه از تمکین خودداری کند (ناشزه باشد)، نفقه به او تعلق نمی گیرد. بنابراین، در دعوای طلاق به دلیل ترک انفاق، اثبات تمکین زن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. دادگاه ابتدا تمکین زن را بررسی می کند و در صورت احراز تمکین، به عدم پرداخت نفقه توسط مرد رسیدگی خواهد کرد.

مبنای قانونی طلاق به دلیل ترک انفاق

طلاق به دلیل ترک انفاق، در قانون مدنی ایران بر مبنای مواد مشخصی استوار است. درک این مواد، برای هر زنی که قصد دارد به این دلیل از همسر خود جدا شود، ضروری است.

ماده 1129 قانون مدنی: عدم امکان اجبار زوج به انفاق

این ماده یکی از مهم ترین مستندات قانونی برای طلاق به دلیل ترک انفاق است. ماده 1129 قانون مدنی بیان می کند: در صورت استنکاف شوهر از دادن نفقه و عدم امکان اجبار او به انفاق، زن می تواند به حاکم رجوع کند و حاکم شوهر را اجبار به انفاق می نماید. در صورتی که اجبار ممکن نباشد، زن می تواند برای طلاق به دادگاه مراجعه کند و دادگاه زوج را اجبار به طلاق می نماید.

توضیح تفصیلی: این ماده به وضوح نشان می دهد که ابتدا دادگاه تلاش می کند مرد را به پرداخت نفقه ملزم کند. این اجبار معمولاً با صدور حکم الزام به پرداخت نفقه و سپس اجرائیه صورت می گیرد. اما اگر با وجود صدور حکم و اجرائیه، باز هم مرد از پرداخت خودداری کند و هیچ اموالی هم برای توقیف و فروش جهت پرداخت نفقه در دسترس نباشد، یعنی اجبار ممکن نباشد، زن حق درخواست طلاق را خواهد داشت. این شرط عدم امکان اجبار بسیار حیاتی است و باید در دادگاه اثبات شود.

ماده 1130 قانون مدنی: عسر و حرج زوجه ناشی از ترک انفاق

ماده 1130 قانون مدنی یکی دیگر از بسترهای حقوقی برای طلاق است. این ماده می گوید: در صورتی که دوام زوجیت موجب عسر و حرج زوجه باشد، وی می تواند به دادگاه مراجعه و تقاضای طلاق کند. چنانچه عسر و حرج در محکمه ثابت شود، دادگاه می تواند زوج را اجبار به طلاق نماید و اگر اجبار میسر نباشد، به اذن حاکم شرع، طلاق واقع می شود.

توضیح تفصیلی: عسر و حرج به معنای دشواری و مشقتی است که ادامه زندگی مشترک را برای زن غیرقابل تحمل می سازد. ترک انفاق، به ویژه برای مدت طولانی، می تواند به وضوح مصداق بارز عسر و حرج باشد. زنی که از لحاظ مالی تأمین نمی شود، از نظر جسمی و روانی تحت فشار قرار می گیرد و این وضعیت می تواند سلامت و کرامت انسانی او را به خطر اندازد. در این شرایط، زن باید در دادگاه ثابت کند که عدم پرداخت نفقه، زندگی را برای او به حدی دشوار کرده که ادامه آن از توان وی خارج است.

نقش شروط ضمن عقد نکاح در این نوع طلاق

علاوه بر مواد قانونی ذکر شده، شروط ضمن عقد نکاح نیز می توانند مبنایی برای طلاق به دلیل ترک انفاق باشند. بند ۱ از شروط ۱۲ گانه مندرج در قباله نکاحیه که عموماً توسط زوجین امضاء می شود، به این موضوع اختصاص دارد: استنکاف شوهر از دادن نفقه زن به مدت شش ماه به هر عنوان و عدم امکان الزام او به تأدیه نفقه.

توضیح تفصیلی: در صورتی که زوج این شرط را امضا کرده باشد، با اثبات عدم پرداخت نفقه به مدت شش ماه و عدم امکان اجبار زوج به پرداخت، حق وکالت در طلاق به زن داده می شود. این یعنی زن می تواند به وکالت از مرد، خود را مطلقه کند. این بند، روند طلاق را برای زن آسان تر می کند، چرا که نیازی به اثبات عسر و حرج به صورت جداگانه نیست و صرفاً اثبات شرایط مندرج در شرط ضمن عقد کفایت می کند.

شرایط و ارکان اصلی اثبات ترک انفاق برای طلاق

اثبات ترک انفاق در دادگاه، فراتر از صرف ادعای عدم پرداخت نفقه است و نیازمند اثبات چند رکن اساسی است. دادگاه با دقت این شرایط را بررسی می کند تا از صحت ادعای زوجه اطمینان حاصل کند.

اثبات عدم پرداخت نفقه

اولین و بدیهی ترین شرط، اثبات اینکه زوج نفقه را پرداخت نکرده است. این عدم پرداخت باید برای یک مدت زمان مشخص (معمولاً حداقل شش ماه) صورت گرفته باشد. مستنداتی نظیر پرینت حساب بانکی زوجه (که عدم واریز را نشان دهد)، اظهارنامه رسمی که برای مطالبه نفقه به زوج ارسال شده و شهادت شهود آگاه از وضعیت زندگی زوجه می تواند در این زمینه کمک کننده باشد. گاهی نیز نظریه کارشناس رسمی دادگستری برای تعیین میزان نفقه و تأیید عدم پرداخت آن لازم می شود.

تمکین زوجه

همان طور که پیش تر گفته شد، پرداخت نفقه منوط به تمکین زوجه است. بنابراین، زن باید اثبات کند که در تمام مدت عدم پرداخت نفقه، از همسر خود تمکین عام و خاص داشته و بدون دلیل موجه، از انجام وظایف زناشویی خودداری نکرده است. اگر مرد ادعای عدم تمکین زن را داشته باشد، این موضوع در دادگاه بررسی شده و زن باید با شهادت شهود یا مدارک دیگر، تمکین خود را ثابت کند.

صدور حکم الزام به پرداخت نفقه و عدم اجرای آن

یکی از مهم ترین ارکان در طلاق ترک انفاق (به ویژه بر اساس ماده 1129 قانون مدنی و بند ۱ شروط ضمن عقد)، این است که زن ابتدا باید اقدام به مطالبه نفقه کرده باشد. این مراحل شامل:

1. تنظیم و ثبت دادخواست مطالبه نفقه معوقه و جاریه: زن باید از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی دادخواست خود را ثبت کند.
2. پیگیری صدور حکم قطعی نفقه: دادگاه پس از بررسی، حکم به پرداخت نفقه صادر می کند. این حکم باید قطعی شود، یعنی مهلت های اعتراض گذشته باشد.
3. دریافت اجرائیه و اثبات عدم اجرای آن: پس از قطعی شدن حکم، اجرائیه صادر می شود. زن باید ثابت کند که با وجود ابلاغ اجرائیه به مرد، او از اجرای حکم خودداری کرده و هیچ مالی از او برای توقیف و پرداخت نفقه پیدا نمی شود. گواهی از اجرای احکام مبنی بر عدم پرداخت نفقه، سند مهمی در این مرحله است.

ایجاد عسر و حرج

در صورتی که طلاق بر مبنای ماده 1130 قانون مدنی (عسر و حرج) مطرح شود، زن باید ثابت کند که ترک انفاق توسط زوج، برای او عسر و حرج ایجاد کرده است. این عسر و حرج می تواند شامل مشکلات مالی شدید، فشارهای روانی، عدم امکان تأمین نیازهای اولیه زندگی برای خود و فرزندان و به خطر افتادن سلامت جسمی و روانی او باشد. گزارش مددکار اجتماعی، شهادت شهود و حتی مدارک پزشکی می تواند در اثبات این امر مؤثر باشد. در واقع، زن باید نشان دهد که ادامه زندگی با این وضعیت برای او غیرقابل تحمل شده است.

مراحل گام به گام طرح دعوای طلاق به دلیل ترک انفاق

مسیر طلاق به دلیل ترک انفاق یک فرآیند حقوقی مرحله ای است که نیاز به پیگیری دقیق و مستندات کافی دارد.

1. گام 1: مشاوره حقوقی تخصصی با وکیل خانواده

   اولین و مهم ترین قدم، مشورت با وکیل متخصص در امور خانواده است. وکیل با بررسی وضعیت شما، بهترین راهکار حقوقی را پیشنهاد داده و در جمع آوری مدارک و تنظیم دادخواست ها راهنمایی می کند.

2. گام 2: جمع آوری مدارک و مستندات اولیه

   مدارکی مانند عقدنامه، شناسنامه، کارت ملی، و هرگونه سندی که عدم پرداخت نفقه را نشان دهد (مثلاً پرینت بانکی، اظهارنامه ارسالی به زوج) باید جمع آوری شود.

3. گام 3: تنظیم و ثبت دادخواست مطالبه نفقه معوقه و جاریه

   این دادخواست از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت می شود. در این مرحله، زن خواهان دریافت نفقه گذشته و همچنین نفقه حال می شود.

4. گام 4: پیگیری صدور حکم قطعی نفقه و دریافت اجرائیه

   پس از بررسی دادگاه و در صورت احراز حقانیت زوجه، حکم الزام زوج به پرداخت نفقه صادر می شود. این حکم باید قطعی شده و سپس برای اجرای آن، درخواست صدور اجرائیه صورت گیرد.

5. گام 5: اثبات عدم اجرای حکم نفقه و عدم امکان الزام زوج

   در این مرحله، باید به اجرای احکام مراجعه کرده و ثابت کنید که با وجود اجرائیه، زوج از پرداخت نفقه خودداری کرده و هیچ مالی از او برای توقیف و تأمین نفقه در دسترس نیست. گواهی عدم پرداخت نفقه از اجرای احکام برای این گام حیاتی است.

6. گام 6: تنظیم و ثبت دادخواست طلاق به دلیل ترک انفاق

   با استناد به ماده ۱۱۲۹ یا ۱۱۳۰ قانون مدنی (عسر و حرج) یا بند ۱ شروط ضمن عقد نکاح، دادخواست طلاق به دلیل ترک انفاق تنظیم و ثبت می شود.

7. گام 7: جلسات رسیدگی دادگاه، داوری و ارائه دفاعیات

   دادگاه جلسات رسیدگی را تشکیل می دهد و ممکن است طرفین را به داوری ارجاع دهد تا فرصتی برای صلح و سازش فراهم شود. زن و وکیل او باید در این جلسات، مدارک و دلایل خود را به طور کامل ارائه دهند.

8. گام 8: صدور گواهی عدم امکان سازش یا حکم طلاق

   پس از بررسی کامل و در صورت اثبات شرایط لازم، دادگاه گواهی عدم امکان سازش (برای طلاق رجعی) یا حکم طلاق (برای طلاق بائن) را صادر می کند.

9. گام 9: اجرای صیغه طلاق و ثبت آن

   پس از قطعیت حکم، زن می تواند با مراجعه به دفترخانه طلاق، صیغه طلاق را جاری و ثبت نماید.

مدارک و مستندات لازم برای اثبات ترک انفاق در دادگاه

جمع آوری مستندات قوی، سنگ بنای موفقیت در پرونده های طلاق به دلیل ترک انفاق است. بدون مدارک کافی، ادعای زوجه ممکن است در دادگاه مورد پذیرش قرار نگیرد.

• عقدنامه رسمی: سند رسمی ازدواج دائم که نشان دهنده علقه زوجیت است.
• دادنامه قطعی مطالبه نفقه و اجرائیه آن: همانطور که ذکر شد، این اسناد نشان می دهند که شما برای مطالبه نفقه اقدام کرده اید و حکم به نفع شما صادر شده است.
• گواهی عدم پرداخت نفقه از اجرای احکام: این گواهی اثبات می کند که با وجود صدور اجرائیه، زوج از پرداخت نفقه خودداری کرده و اموالی هم از او جهت تأمین نفقه به دست نیامده است.
• حکم کیفری ترک انفاق (در صورت وجود و محکومیت زوج): اگر قبلاً بابت ترک انفاق، علیه زوج شکایت کیفری کرده و او محکوم شده باشد، این حکم می تواند به عنوان دلیلی محکم در پرونده طلاق استفاده شود.
• شهادت شهود آگاه از وضعیت عدم پرداخت نفقه: افرادی که از نزدیک شاهد عدم پرداخت نفقه توسط زوج و دشواری های زندگی زوجه بوده اند، می توانند در دادگاه شهادت دهند. مشخصات کامل شهود باید ارائه شود.
• گزارش مددکار اجتماعی یا تحقیقات محلی (در صورت ارجاع دادگاه): در برخی موارد، دادگاه برای بررسی وضعیت زندگی زوجه و احراز عسر و حرج، دستور تحقیق محلی یا ارجاع به مددکار اجتماعی را صادر می کند. گزارش های آن ها می تواند مستند مهمی باشد.
• پرینت حساب بانکی زوجه و در صورت امکان زوج: برای اثبات عدم واریز نفقه به حساب زوجه و یا عدم تمکن مالی مرد (در صورت ادعا).
• اظهارنامه رسمی: در صورتی که زوجه قبلاً با ارسال اظهارنامه، نفقه خود را از زوج مطالبه کرده باشد، تصویر این اظهارنامه و رسید ابلاغ آن به زوج، دلیلی بر مطالبه نفقه است.
• نظریه کارشناس: در صورت لزوم برای تعیین میزان نفقه، کارشناس رسمی دادگستری تعیین می شود و نظریه او می تواند جزء مستندات پرونده قرار گیرد.

تحلیل یک نمونه رای طلاق به دلیل ترک انفاق

برای درک بهتر فرآیند قضایی و استدلال دادگاه ها، تحلیل یک نمونه رای طلاق ترک انفاق بسیار مفید است. در ادامه، یک پرونده فرضی (با الهام از پرونده های واقعی و ساده سازی شده) را به همراه تحلیل آن ارائه می دهیم تا با جزئیات بیشتر آشنا شوید.

معرفی پرونده (خلاصه وقایع)

خانم س.م. در تاریخ ۱۳۸۵/۰۴/۱۵ با آقای الف.ب. ازدواج دائم کرده و حاصل این ازدواج دو فرزند مشترک است. از سال ۱۳۹۸، آقای الف.ب. بدون دلیل موجه منزل مشترک را ترک کرده و هیچ گونه نفقه ای به همسر و فرزندانش پرداخت نکرده است. خانم س.م. پس از شش ماه از عدم پرداخت نفقه، از طریق ارسال اظهارنامه رسمی نفقه خود را مطالبه می کند. با عدم پاسخگویی زوج، ایشان دادخواست مطالبه نفقه معوقه و جاریه را مطرح کرده و در سال ۱۴۰۰، حکم قطعی الزام به پرداخت نفقه به نفع ایشان صادر می شود. پس از گذشت یک سال از صدور اجرائیه، و با وجود پیگیری های مکرر در اجرای احکام، هیچ مالی از زوج برای توقیف و پرداخت نفقه یافت نمی شود. در این شرایط، خانم س.م. با استناد به ماده ۱۱۲۹ قانون مدنی و شرط ضمن عقد مبنی بر عدم پرداخت نفقه به مدت شش ماه، دادخواست طلاق به دلیل ترک انفاق را مطرح می کند.

خواسته زوجه

صدور حکم طلاق به دلیل ترک انفاق و عدم امکان اجبار زوج به پرداخت نفقه، با استناد به ماده ۱۱۲۹ قانون مدنی و بند ۱ از شروط ضمن عقد نکاح.

دفاعیات زوج

آقای الف.ب. (زوج) با تأخیر و پس از اعلام مجهول المکان بودن، از طریق وکیل خود در پرونده حاضر شده و ادعا می کند که:

• زوجه از وی تمکین نکرده و منزل مشترک را ترک کرده است، بنابراین نفقه به وی تعلق نمی گیرد.
• وی توانایی مالی برای پرداخت نفقه را نداشته و به دلیل مشکلات اقتصادی قادر به تأمین آن نبوده است.
• پرینت حساب بانکی ارائه شده توسط وکیل زوج نشان می دهد که وی در مقاطعی مبالغ اندکی به کارت زوجه واریز کرده که به گفته او، بابت نفقه بوده است.

دلایل و مستندات ارائه شده توسط زوجه

وکیل خانم س.م. مدارک و مستندات زیر را به دادگاه ارائه می دهد:

• عقدنامه رسمی.
• دادنامه قطعی شماره ۰۰۱۷۹۲ مورخ ۱۴۰۰/۰۵/۲۰ صادره از شعبه ۲۰۰ دادگاه خانواده تهران مبنی بر محکومیت زوج به پرداخت نفقه معوقه و جاریه.
• اجرائیه شماره ۰۰۰۳۴۵ مورخ ۱۴۰۰/۰۷/۱۵ صادره از اجرای احکام.
• گواهی شماره ۱۴۰۱/۱۰۰/۲۵۰ مورخ ۱۴۰۱/۰۹/۱۰ از اجرای احکام مبنی بر عدم شناسایی مال از زوج جهت استیفای نفقه و عدم امکان اجبار او به پرداخت.
• شهادت سه شاهد (همسایه و دوستان نزدیک زوجه) مبنی بر تمکین زوجه و عدم پرداخت نفقه توسط زوج برای مدت طولانی و همچنین ترک منزل مشترک از سوی زوج.
• پرینت حساب بانکی زوجه که نشان دهنده عدم واریز منظم و کافی نفقه طی سالیان متمادی است.
• گزارش مددکار اجتماعی که پس از تحقیق و مصاحبه با زوجه، عسر و حرج ناشی از عدم تأمین مالی و فشارهای روحی وارده بر وی را تأیید کرده است.

روند رسیدگی دادگاه

دادگاه خانواده شعبه X پس از دریافت دادخواست، جلسات رسیدگی را تشکیل می دهد. در این جلسات، دفاعیات وکیل زوج و مستندات زوجه مورد بررسی قرار می گیرد. دادگاه به دلیل ادعای زوج مبنی بر عدم تمکین، قرار تحقیق از شهود را صادر می کند. همچنین طرفین را به داوری ارجاع می دهد، اما داوران به دلیل عدم همکاری زوج و اصرار زوجه بر طلاق، عدم امکان سازش را اعلام می کنند. دادگاه با توجه به گواهی عدم امکان اجبار از اجرای احکام، به عمق موضوع پی می برد.

استدلال دادگاه در صدور رای

دادگاه با بررسی دقیق مستندات و اظهارات طرفین، استدلال خود را بر نکات زیر بنا می نهد:

• احراز تمکین زوجه: شهادت شهود و گزارش مددکار اجتماعی به وضوح تمکین زوجه را تأیید کرده و ادعای زوج در خصوص عدم تمکین، فاقد دلیل اثباتی است.
• احراز عدم پرداخت نفقه و عدم امکان اجبار: دادنامه قطعی نفقه، اجرائیه و به ویژه گواهی اجرای احکام مبنی بر عدم شناسایی اموال و عدم امکان اجبار زوج به پرداخت نفقه، برای دادگاه محرز شده است. دادگاه مبالغ اندک واریزی توسط زوج را در مقایسه با میزان نفقه تعیین شده و مدت زمان عدم پرداخت، ناچیز و غیرمؤثر تشخیص می دهد.
• تحقق شرط ضمن عقد: با توجه به عدم پرداخت نفقه به مدت بیش از شش ماه و عدم امکان اجبار زوج به انفاق، بند ۱ از شروط ۱۲ گانه عقدنامه محقق شده است که حق وکالت در طلاق را به زوجه می دهد.
• احراز عسر و حرج: علاوه بر شرط ضمن عقد، گزارش مددکار اجتماعی و شواهد موجود، عسر و حرج شدید زوجه را به دلیل عدم تأمین مالی و مشکلات زندگی برای خود و فرزندان، تأیید می کند.
• عدم تمایل زوج به ادامه زندگی: عدم همکاری زوج در فرآیند داوری و عدم ارائه دلایل موجه برای ادامه زندگی مشترک نیز مزید بر علت شده است.

متن یک نمونه رای ساده شده و آموزشی

در ادامه، یک نمونه رای ساده شده را مشاهده می کنید که هدف آن، آموزشی و قابل فهم بودن برای مخاطب است:

شماره پرونده: ۱۲۳۴۵۶۷۸۹۰
تاریخ صدور: ۱۴۰۲/۰۳/۱۵
شماره دادنامه: ۰۰۹۸۷۶۵۴۳۲
شعبه: دادگاه خانواده شعبه X تهران

خواهان: خانم س.م.، فرزند: احمد، کد ملی: XXXXXXXXXX
خوانده: آقای الف.ب.، فرزند: محمد، کد ملی: YYYYYYYYYY
خواسته: صدور حکم طلاق به دلیل ترک انفاق

خلاصه گردش کار:
در این پرونده، خواهان (زوجه) دادخواستی به خواسته طلاق به دلیل ترک انفاق زوج، با استناد به ماده ۱۱۲۹ قانون مدنی و بند ۱ شروط ضمن عقد نکاح تقدیم نموده است. زوجه مدعی است که زوج به مدت بیش از چهار سال است که نفقه وی و فرزندان مشترک را پرداخت ننموده و با وجود صدور دادنامه قطعی مطالبه نفقه و اجرائیه مربوطه، امکان اجبار زوج به پرداخت فراهم نگردیده است. زوج نیز در دفاعیات خود، ادعای عدم تمکین زوجه و عدم توانایی مالی را مطرح نموده است.

دلایل و مستندات دادگاه:
۱.  عقدنامه رسمی: اصالت رابطه زوجیت.
۲.  دادنامه قطعی مطالبه نفقه (شماره ۰۰۱۷۹۲ مورخ ۱۴۰۰/۰۵/۲۰): اثبات محکومیت زوج به پرداخت نفقه.
۳.  گواهی اجرای احکام (شماره ۱۴۰۱/۱۰۰/۲۵۰ مورخ ۱۴۰۱/۰۹/۱۰): محرز شدن عدم امکان اجبار زوج به پرداخت نفقه و عدم شناسایی اموال.
۴.  شهادت شهود و گزارش مددکار اجتماعی: تأیید تمکین زوجه و وضعیت عسر و حرج ناشی از ترک انفاق.
۵.  نظریه داوران: اعلام عدم امکان سازش بین طرفین.

حکم دادگاه:
با عنایت به مجموع محتویات پرونده، دادگاه موارد زیر را احراز می نماید:
الف) علقه زوجیت بین طرفین به موجب عقدنامه رسمی شماره ۹۸۷۶ مورخ ۱۳۸۵/۰۴/۱۵ محرز است.
ب) تمکین کامل خواهان (زوجه) از خوانده (زوج) در طول مدت زندگی مشترک تا قبل از ترک منزل توسط زوج، با استناد به شهادت شهود و گزارش مددکار اجتماعی تأیید می گردد. ادعای زوج مبنی بر عدم تمکین زوجه فاقد دلیل اثباتی است.
ج) ترک انفاق زوج برای مدت بیش از شش ماه و صدور دادنامه قطعی مبنی بر محکومیت وی به پرداخت نفقه، محرز است.
د) با توجه به گواهی صادره از اجرای احکام، امکان اجبار زوج به انفاق فراهم نبوده و هیچ مالی از وی جهت استیفای نفقه شناسایی نگردیده است. این امر نشان دهنده تحقق شرط ضمن عقد نکاح (بند ۱ شروط دوازده گانه) و همچنین عدم توانایی زوجه برای ادامه زندگی در شرایط فعلی و ایجاد عسر و حرج برای وی می باشد.
لذا، دادگاه با استناد به ماده ۱۱۲۹ و ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی و شرط ضمن عقد نکاح، و با توجه به اینکه ادامه زندگی مشترک برای زوجه موجب عسر و حرج غیرقابل تحمل شده است، حکم به طلاق خلع (نوبت اول) صادر و اعلام می نماید. زوجه در قبال طلاق، تعداد ۱۰ سکه تمام بهار آزادی از مهریه خود را به زوج بذل می نماید و زوج نیز با وکالتی که از دادگاه دارد، قبول بذل می نماید. مهریه باقی مانده و نفقه معوقه طبق احکام صادره قبلی کماکان به قوت خود باقی است. حضانت فرزندان مشترک طبق توافق طرفین (یا رأی دادگاه) به عهده مادر بوده و ملاقات با پدر طبق برنامه هفتگی در روزهای جمعه صورت می پذیرد.
این رأی حضوری و ظرف ۲۰ روز پس از ابلاغ، قابل تجدیدنظرخواهی در دادگاه تجدیدنظر استان تهران و پس از آن قابل فرجام خواهی در دیوان عالی کشور است.

رئیس شعبه X دادگاه خانواده تهران

نکات کلیدی استخراج شده از این نمونه رای

از این نمونه رای می توان نکات حقوقی مهمی را برای پرونده های طلاق ترک انفاق استخراج کرد:

• اهمیت اثبات دقیق: صرف ادعا کافی نیست، بلکه هر مرحله از عدم پرداخت نفقه، تمکین، و عدم امکان اجبار باید با مدارک مستدل ثابت شود.
• نقش حیاتی گواهی اجرای احکام: گواهی مبنی بر عدم شناسایی اموال و عدم امکان اجبار زوج، از مهمترین دلایل برای صدور حکم طلاق است.
• تمکین زوجه: اثبات تمکین زوجه، شرط لازم برای مطالبه نفقه و طلاق به دلیل ترک انفاق است.
• عسر و حرج: در کنار مواد قانونی، اثبات عسر و حرج نیز می تواند مستند قوی برای دادگاه باشد، به خصوص در مواردی که شرایط دیگر به سختی اثبات شوند.
• شروط ضمن عقد: امضای شروط ضمن عقد، به ویژه بند مربوط به ترک انفاق، می تواند مسیر طلاق را برای زوجه تا حد زیادی هموار کند.

پیامدهای حقوقی دیگر ترک انفاق (غیر از طلاق)

ترک انفاق، علاوه بر اینکه می تواند منجر به طلاق شود، پیامدهای حقوقی دیگری نیز برای زوج به همراه دارد که آگاهی از آن ها اهمیت دارد.

مسئولیت کیفری ترک انفاق

عدم پرداخت نفقه توسط زوج، صرفاً یک تخلف حقوقی نیست، بلکه در قانون ایران جرم انگاری شده است. مطابق ماده ۵۳ قانون حمایت خانواده، هر کس با داشتن استطاعت مالی، نفقه زن خود را در صورت تمکین ندهد یا از تأدیه نفقه سایر اشخاص واجب النفقه خودداری کند، به حبس تعزیری درجه شش (۹۱ روز تا ۶ ماه) محکوم می شود. بنابراین، زن می تواند علاوه بر طرح دعوای حقوقی برای مطالبه نفقه و طلاق، شکایت کیفری نیز علیه زوج مطرح کند. وجود حکم کیفری محکومیت زوج به دلیل ترک انفاق، می تواند به عنوان یک دلیل قوی در پرونده طلاق مورد استناد قرار گیرد و اثبات ترک انفاق را تسهیل کند.

مسئولیت مدنی (الزام به پرداخت نفقه معوقه)

مسئولیت اصلی و مدنی ترک انفاق، الزام به پرداخت نفقه معوقه است. زن می تواند از طریق طرح دعوای حقوقی، نفقه گذشته خود را که زوج از پرداخت آن خودداری کرده است، مطالبه کند. این مطالبه محدود به زمان خاصی نیست و زن می تواند برای هر مدت زمانی که نفقه به وی پرداخت نشده است، دادخواست مطالبه نفقه معوقه را ارائه دهد. دادگاه پس از بررسی و کارشناسی، میزان نفقه معوقه را تعیین کرده و زوج را به پرداخت آن محکوم می کند. این حکم، یک دین ممتاز بر عهده زوج است و حتی در صورت طلاق یا فوت زوج، زن می تواند آن را از اموال وی مطالبه کند. در صورت عدم پرداخت، امکان توقیف اموال زوج و یا حتی جلب وی (در صورت وجود شرایط قانونی) نیز وجود دارد.

سوالات متداول در مورد طلاق ترک انفاق

آیا بدون داشتن حکم قطعی نفقه، می توان طلاق ترک انفاق گرفت؟

خیر، به طور کلی و بر اساس ماده ۱۱۲۹ قانون مدنی و همچنین بند ۱ از شروط ضمن عقد نکاح، برای طرح دعوای طلاق به دلیل ترک انفاق، ضروری است که زن ابتدا دادخواست مطالبه نفقه را مطرح کرده، حکم قطعی الزام به پرداخت نفقه را دریافت و سپس اثبات کند که با وجود صدور اجرائیه، امکان اجبار زوج به پرداخت فراهم نشده است. این مراحل برای دادگاه جهت احراز عدم امکان الزام زوج به انفاق حیاتی است. مگر اینکه زن بتواند به استناد ماده ۱۱۳۰ و اثبات عسر و حرج شدید ناشی از عدم پرداخت نفقه، بدون نیاز به حکم قطعی نفقه، طلاق خود را به اثبات برساند که این مسیر دشوارتر است.

اگر مرد ادعای عدم تمکین زن را داشته باشد، چه می شود؟

ادعای عدم تمکین از سوی مرد، یکی از رایج ترین دفاعیات در پرونده های ترک انفاق است. در این صورت، دادگاه ابتدا به موضوع تمکین زن رسیدگی می کند. زن باید اثبات کند که در تمام مدت عدم پرداخت نفقه، از همسر خود تمکین داشته و بدون دلیل موجه، از انجام وظایف زناشویی خودداری نکرده است. اگر زن نتواند تمکین خود را ثابت کند و مرد بتواند عدم تمکین او را اثبات نماید، نفقه به زن تعلق نمی گیرد و در نتیجه، دعوای طلاق به دلیل ترک انفاق نیز رد خواهد شد. نقش شهادت شهود، اظهارنامه تمکین و گزارش مددکار اجتماعی در این بخش بسیار مهم است.

مدت زمان معمول برای پرونده طلاق ترک انفاق چقدر است؟

مدت زمان رسیدگی به پرونده های طلاق ترک انفاق، بسته به پیچیدگی پرونده، تعداد جلسات رسیدگی، نیاز به کارشناسی، استعلامات مختلف، وکیل طرفین و حجم کاری دادگاه ها متفاوت است. به طور کلی، از زمان طرح دادخواست مطالبه نفقه تا صدور حکم طلاق و قطعیت آن، ممکن است بین ۱ تا ۳ سال یا حتی بیشتر طول بکشد. این فرآیند شامل چندین مرحله از جمله مطالبه نفقه، اجرای حکم نفقه، و سپس طرح دعوای طلاق است که هر یک زمان بر هستند.

آیا مهریه و حضانت فرزند در این نوع طلاق قابل مطالبه است؟

بله، مهریه و حضانت فرزند از حقوق جداگانه زن و فرزند هستند و در طلاق به دلیل ترک انفاق نیز قابل مطالبه می باشند. زن می تواند همزمان با دادخواست طلاق، مهریه خود را نیز مطالبه کند. در خصوص حضانت فرزند نیز، دادگاه بر اساس مصلحت کودک و پس از بررسی شرایط والدین، تصمیم گیری می کند. ترک انفاق مرد، می تواند نشانه ای از بی مسئولیتی او تلقی شود و در تصمیم گیری دادگاه در مورد حضانت مؤثر باشد، اما تصمیم نهایی با توجه به کلیه جوانب اتخاذ خواهد شد.

هزینه های دادرسی و وکیل در این پرونده ها چگونه است؟

هزینه های دادرسی شامل هزینه های ثبت دادخواست، ابطال تمبر، کارشناسی و… است که زن باید آن ها را پرداخت کند. این هزینه ها بر اساس تعرفه های قانونی تعیین می شوند. حق الوکاله وکیل نیز بر اساس توافق بین وکیل و موکل تعیین می شود که می تواند به صورت درصدی از مبلغ مهریه و نفقه و یا مبلغ مشخصی برای کل پرونده باشد. با توجه به پیچیدگی و طولانی بودن این نوع پرونده ها، معمولاً هزینه های حقوقی می تواند قابل توجه باشد. در صورت پیروزی در دعوا، بخشی از هزینه های دادرسی ممکن است از زوج مطالبه شود.

اگر زوج توانایی پرداخت نفقه را نداشته باشد، باز هم طلاق به دلیل ترک انفاق امکان پذیر است؟

بله، حتی اگر زوج توانایی مالی برای پرداخت نفقه را نداشته باشد، طلاق به دلیل ترک انفاق همچنان امکان پذیر است. در این حالت، دادگاه به جای تمرکز بر استنکاف (خودداری عمدی)، بر عدم امکان اجبار تمرکز می کند. یعنی اگر مرد توانایی مالی هم نداشته باشد و زن نتواند نفقه خود را تأمین کند، این وضعیت می تواند به عسر و حرج زن منجر شود. همچنین، بند ۱ شروط ضمن عقد نیز عدم امکان الزام او به تأدیه نفقه را شامل می شود که می تواند ناشی از عدم تمکن مالی مرد باشد. بنابراین، ناتوانی مالی مرد از پرداخت نفقه نیز می تواند مبنای طلاق قرار گیرد.

نتیجه گیری: گام های بعدی در مسیر طلاق ترک انفاق

طلاق به دلیل ترک انفاق، یک دعوای حقوقی سنگین و چالش برانگیز است که نیازمند دانش حقوقی عمیق، صبر و پیگیری مجدانه است. همان طور که در این مقاله و با بررسی نمونه رای طلاق ترک انفاق مشاهده شد، موفقیت در این مسیر منوط به اثبات دقیق هر یک از ارکان قانونی نظیر عدم پرداخت نفقه، تمکین زوجه، صدور حکم قطعی نفقه، و مهم تر از همه، عدم امکان اجبار زوج به انفاق است.

درک صحیح از ماده ۱۱۲۹ و ۱۱۳۰ قانون مدنی و همچنین شروط ضمن عقد نکاح، به شما کمک می کند تا با دیدی بازتر وارد این فرآیند شوید. اثبات عسر و حرج ناشی از ترک انفاق نیز می تواند مکمل و گاهی اوقات تنها راه رسیدن به حق طلاق باشد.

در مواجهه با پرونده های طلاق ترک انفاق، جمع آوری دقیق مستندات و پیگیری مجدانه از سوی زوجه، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

توصیه اکید می شود که در تمامی مراحل این دعوا، حتماً از مشاوره وکلای متخصص خانواده بهره مند شوید. یک وکیل مجرب می تواند شما را در جمع آوری مدارک، تنظیم صحیح دادخواست ها، ارائه دفاعیات قوی و پیشبرد پرونده به بهترین شکل ممکن یاری رساند. با آمادگی کامل و داشتن راهنمایی حقوقی مناسب، می توانید از حقوق خود به نحو احسن دفاع کرده و در نهایت به آرامش دست یابید.

مسیر طلاق ترک انفاق دشوار است، اما با آگاهی و پشتکار، می توان به نتیجه مطلوب دست یافت.