معرفی کلیسای ننه مریم ارومیه

اگر به دنبال کشف یکی از کهن ترین بناهای مذهبی جهان هستید کلیسای ننه مریم در ارومیه مقصدی است که نباید از دست بدهید. این کلیسا که به عنوان دومین کلیسای قدیمی جهان شناخته می شود تنها یک مکان مذهبی نیست؛ بلکه گنجینه ای از تاریخ معماری و فرهنگ منطقه آذربایجان غربی است. آشنایی با پیشینه ساختار و داستان های این بنای باشکوه سفر شما به ارومیه را عمق می بخشد و درک تازه ای از همزیستی فرهنگ ها به شما می دهد. این محتوا راهنمای جامع شما برای شناخت کلیسای ننه مریم از تاریخچه و معماری آن گرفته تا بهترین زمان و نحوه بازدید است.

کلیسای ننه مریم ارومیه که با نام های دیگری چون کلیسای شرق آشوری مارت مریم و حضرت مریم نیز شناخته می شود یکی از برجسته ترین جاذبه های تاریخی و مذهبی شهر ارومیه در شمال غرب ایران است. این بنا نه تنها برای مسیحیان منطقه بلکه برای گردشگران و علاقه مندان به تاریخ و معماری اهمیت ویژه ای دارد. قدمت بسیار طولانی آن این کلیسا را در جایگاه دومین کلیسای قدیمی جهان پس از کلیسای بیت لحم قرار داده است.

معماری ساده اما پرمعنای کلیسای ننه مریم آن را از بسیاری از کلیساهای دیگر متمایز می کند. این سادگی فضایی سرشار از معنویت ایجاد کرده که بازدیدکنندگان را به تأمل در تاریخ و ایمان دعوت می کند. کلیسا در طول قرون متمادی شاهد رویدادهای تاریخی فراوانی بوده و همچنان به عنوان نمادی از پایداری جامعه مسیحی در ارومیه پابرجاست.

نام های مختلف کلیسای ننه مریم

کلیسای تاریخی ارومیه در طول تاریخ و در میان مردم محلی و منابع مختلف با نام های گوناگونی خوانده شده است. رایج ترین نام آن در میان عموم «کلیسای ننه مریم» است که برگرفته از نام حضرت مریم مادر عیسی مسیح است.

نام های رسمی تر و تاریخی این بنا شامل «کلیسای شرق آشوری» است که به شاخه مسیحیتی که این کلیسا به آن تعلق دارد اشاره دارد. همچنین نام «کلیسای مارت مریم» و «کلیسای حضرت مریم» نیز برای این مکان مقدس به کار برده می شود که همگی به تکریم جایگاه مریم مقدس در مسیحیت باز می گردند.

تاریخچه کلیسای ننه مریم ارومیه

تاریخچه کلیسای ننه مریم ارومیه در هاله ای از روایت ها و شواهد تاریخی قرار دارد که قدمت آن را به دوران پیش از مسیحیت و سپس قرون اولیه میلادی می رساند. نویسندگان و مورخان آشوری و مسیحی بر این باورند که بنای اولیه این کلیسا پیش از پذیرش دین مسیحیت در منطقه یک آتشکده زرتشتی بوده است. این نظریه ارتباط عمیق این بنا را با تاریخ کهن ایران نشان می دهد.

باور بر این است که این آتشکده پس از گرویدن ساکنان منطقه به مسیحیت به کلیسا تبدیل شده است. این تغییر کاربری نمادی از تحولات مذهبی و فرهنگی در منطقه در دوران باستان است و بر اهمیت تاریخی این مکان می افزاید. بررسی های معماری نیز شواهدی از تأثیرات دوره های مختلف تاریخی در ساختار بنا ارائه می دهد.

داستان ساخت کلیسای ننه مریم

داستان ساخت کلیسای ننه مریم با روایت های مختلفی آمیخته است. یکی از مشهورترین این روایت ها که توسط برخی نویسندگان مسیحی و آشوری نقل شده به دوران تولد حضرت مسیح باز می گردد. طبق این داستان سه موبد زرتشتی با مشاهده ستاره ای درخشان مسیر حرکت آن را دنبال کرده و به اورشلیم می رسند.

این موبدان پس از دیدار با نوزاد مقدس و پذیرش دین مسیحیت به ارومیه باز می گردند و آتشکده ای که پیشتر در این مکان قرار داشته را به کلیسا تبدیل می کنند. این روایت پیوندی میان باورهای کهن زرتشتی و ظهور مسیحیت در ایران برقرار می کند و قدمت این کلیسا را به سال های اولیه میلادی می رساند.

مرمت و بازسازی کلیسای ننه مریم در طول تاریخ

کلیسای ننه مریم در طول تاریخ پرفراز و نشیب خود بارها مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است که نشان دهنده اهمیت و پایداری آن است. اولین بازسازی مهم این بنا طبق برخی روایات به سال ۶۴۲ میلادی باز می گردد که به دستور یکی از شاهزادگان چینی انجام شد. این نشان دهنده ارتباطات فرهنگی گسترده منطقه در آن دوران است.

تغییرات اساسی تر در معماری کلیسا در اواخر قرن نوزدهم میلادی صورت گرفت که احتمالاً پس از ورود برخی گروه های مذهبی از روسیه انجام شده است. آخرین مرمت های مؤثر بر شکل کنونی بنا در سال های ۱۳۴۲ و ۱۳۴۳ شمسی (دهه ۱۹۶۰ میلادی) انجام شد که شامل افزودن برج های ناقوس در کنار ساختمان اصلی است.

بازدیدکنندگان معروف

کلیسای ننه مریم در طول تاریخ شاهد حضور و ارتباط با شخصیت های برجسته ای بوده است. اگرچه اطلاعات دقیقی از بازدیدکنندگان معروف به معنای امروزی در دست نیست اما بخش هایی از کلیسا محل تدفین شخصیت های مهم مذهبی و حتی سیاسی بوده است.

در دهلیزهای ورودی کلیسا سنگ قبرهایی وجود دارد که متعلق به تعدادی از مبلغان کلیسای ارتدوکس روسیه و همچنین سه نفر از رهبران این کشور است که در گذشته در این مکان دفن شده اند. این موضوع نشان دهنده اهمیت کلیسا به عنوان یک مرکز مذهبی و تاریخی در ارتباط با جوامع مسیحی دیگر کشورها بوده است.

کلیسای ننه مریم در آثار ادبی و تاریخی

نام کلیسای ننه مریم و تاریخچه آن در آثار ادبی و تاریخی مختلفی بازتاب یافته است. همانطور که پیشتر اشاره شد برخی از نویسندگان آشوری و مسیحی در نوشته های خود به پیشینه این بنا به عنوان یک آتشکده زرتشتی و سپس تبدیل آن به کلیسا اشاره کرده اند.

این روایت ها که در متون تاریخی و مذهبی این جوامع یافت می شود نه تنها قدمت کلیسا را تأیید می کند بلکه به درک ما از تحولات مذهبی و همزیستی فرهنگ ها در منطقه کمک می کند. این اشارات تاریخی کلیسای ننه مریم را به عنصری مهم در مطالعات تاریخ مسیحیت در ایران تبدیل کرده است.

معماری کلیسای ننه مریم ارومیه

معماری کلیسای ننه مریم ارومیه یکی از ویژگی های منحصربه فرد آن است که آن را از بسیاری از کلیساهای دیگر در جهان متمایز می کند. سبک معماری این بنا تأثیرات عمیقی از دوره های ساسانی و اشکانی پذیرفته است به ویژه در استفاده از قرینه سازی که در آتشکده های آن دوران مرسوم بوده است.

یکی از نکات قابل توجه در معماری داخلی کلیسا سادگی بیش از حد آن است. برخلاف بسیاری از کلیساهای پر زرق و برق در اینجا خبری از تزئینات چشمگیر نقاشی های دیواری متعدد یا مجسمه های فراوان نیست. این سادگی مطابق با اعتقاد آشوریان اولیه به پرهیز از آراستن بیش از حد مکان های مقدس است و فضایی معنوی و خالص ایجاد کرده است.

نکات جالب در مورد معماری کلیسای ننه مریم

معماری کلیسای ننه مریم نکات جالبی دارد که توجه بازدیدکنندگان را به خود جلب می کند. یکی از این نکات ارتفاع کوتاه درب ورودی و سقف کلیسا است که باعث می شود افراد هنگام ورود سر خود را خم کنند؛ عملی که می تواند نمادی از فروتنی در برابر مکان مقدس باشد.

نکته دیگر نبود نیمکت و صندلی برای نشستن و عبادت در سالن اصلی نیایش است. کف کلیسا با فرش های دستباف ایرانی پوشیده شده و تنها در انتهای سالن چند صندلی برای افراد مسن یا بیمار قرار داده شده است. همچنین دیوارهای کلیسا فاقد تصاویر بزرگ یا تابلوهای متعدد از قدیسان مسیحی است که این نیز به سادگی و خلوص فضای کلیسا می افزاید.

بخش های مختلف کلیسای ننه مریم

کلیسای ننه مریم از بخش های مختلفی تشکیل شده که هر کدام کاربری و اهمیت خاص خود را دارند. ساختمان اصلی کلیسا شامل ورودی دهلیزها محراب دالان ها اتاق های پیرامون و سالن نیایش است. علاوه بر این صحنی در اطراف کلیسا وجود دارد و ساختمان های کوچکتری نیز در محوطه کلیسا قرار دارند.

این بخش ها به گونه ای طراحی شده اند که نیازهای مذهبی و آیینی جامعه مسیحی را برآورده سازند. سادگی و پیوستگی فضاها تجربه ای متفاوت از یک مکان مقدس را برای بازدیدکنندگان فراهم می کند و امکان درک بهتر تاریخ و سنت های مذهبی را می دهد.

صحن کلیسا

صحن کلیسای ننه مریم محوطه ای است که ساختمان اصلی کلیسا در آن قرار گرفته است. این صحن از طریق دو در ورودی به کوچه ای در ضلع غربی و خیابان قدس دسترسی دارد. صحن کلیسا فضایی باز و آرامش بخش است که بازدیدکنندگان پیش از ورود به ساختمان اصلی از آن عبور می کنند.

این محوطه می تواند محلی برای تجمع برگزاری برخی مراسم مذهبی در فضای باز یا صرفاً مکانی برای قدم زدن و تماشای نمای بیرونی کلیسا باشد. وجود صحن در اطراف کلیسا مانند بسیاری از بناهای تاریخی و مذهبی به کلیسا هویت و حریم مشخصی بخشیده است.

دهلیزها و مقبره ها

پس از عبور از درب ورودی کلیسای ننه مریم وارد دهلیزهایی در سمت راست و چپ می شوید. این دهلیزها در گذشته کاربری خاصی داشته اند و به عنوان محل دفن روحانیون و شخصیت های مهم مسیحی مورد استفاده قرار می گرفته اند. وجود سنگ قبرها در این بخش گواهی بر این تاریخچه است.

روی برخی از این سنگ قبرها متن هایی به خطوط باستانی حک شده که اطلاعات ارزشمندی درباره هویت مدفون شدگان و تاریخ کلیسا ارائه می دهند. دفن شخصیت های مهم در این دهلیزها اهمیت این فضا را نه تنها به عنوان یک راهرو بلکه به عنوان بخشی مقدس و تاریخی کلیسا برجسته می کند.

ورودی کلیسا

ورودی اصلی کلیسای ننه مریم یکی از ویژگی های معماری قابل توجه آن است. درب ورودی کلیسا نسبتاً کوتاه است و سقف بلافاصله پس از ورود نیز ارتفاع کمی دارد. این طراحی باعث می شود که بازدیدکنندگان هنگام عبور از ورودی ناخودآگاه سر خود را خم کنند.

ورودی کلیسا به دو بخش یا دالان در سمت راست و چپ تقسیم می شود که همان دهلیزهایی هستند که به عنوان محل دفن مورد استفاده قرار می گرفته اند. این ساختار ورودی تجربه ای خاص و تأثیرگذار را برای کسانی که قصد ورود به فضای مقدس کلیسا را دارند ایجاد می کند.

محراب و دالان ها

محراب مقدس ترین بخش کلیسا و محل انجام اصلی ترین مراسم مذهبی است. در کلیسای ننه مریم محراب فضایی ساده اما پرمعنویت دارد. در نزدیکی محراب دالان ها و فضاهای کوچکتری وجود دارند که هر کدام کاربری خاصی در آیین های کلیسا داشته اند.

در یکی از این دالان ها و روی دیوار سمت راست اجاقی دیواری دیده می شود. این اجاق در گذشته برای پخت نان مقدس که در مراسم عشای ربانی استفاده می شد به کار می رفته است. همچنین در نزدیکی این اجاق حوض کوچک سنگی در دیوار تعبیه شده که برای غسل تعمید کودکان مورد استفاده قرار می گرفته است.

سالن نیایش

سالن اصلی نیایش کلیسای ننه مریم فضایی است که مراسم اصلی عبادت و نیایش در آن برگزار می شود. این سالن بر خلاف بسیاری از کلیساهای دیگر فاقد نیمکت های ردیفی برای نشستن است. کف سالن با فرش های دستباف ایرانی پوشیده شده است که فضایی گرم و سنتی ایجاد می کند.

افراد در این سالن معمولاً روی زمین و روی فرش ها می نشینند یا می ایستند. تنها در قسمت انتهایی سالن چند صندلی برای استفاده افراد مسن یا کسانی که نیاز به نشستن دارند قرار داده شده است. سادگی دیوارها و عدم وجود تصاویر بزرگ قدیسان بر تمرکز بر معنویت و نیایش می افزاید.

تدفین در کلیسای ننه مریم

یکی از جنبه های تاریخی و مذهبی مهم کلیسای ننه مریم استفاده از بخش هایی از آن به عنوان محل دفن است. همانطور که پیشتر اشاره شد دهلیزهای ورودی کلیسا در گذشته به مقبره اختصاص داشته اند. این موضوع نشان دهنده اهمیت این کلیسا به عنوان مکانی مقدس برای خاکسپاری شخصیت های برجسته جامعه مسیحی بوده است.

وجود سنگ قبرهای روحانیون مسیحی مبلغان مذهبی و حتی رهبران سیاسی مرتبط با کلیسا در این مکان تاریخچه غنی و نقش محوری کلیسا را در زندگی اجتماعی و مذهبی این جوامع در طول قرون متمادی تأیید می کند و بر قداست و احترام این بنا می افزاید.

بهترین زمان بازدید از کلیسای ننه مریم

ارومیه شهری کوهستانی است و زمستان های سرد و پربرفی دارد. بنابراین بهترین زمان برای بازدید از کلیسای ننه مریم از نظر آب و هوایی فصل بهار و تابستان است. در این فصول هوا معتدل و دلپذیر است و امکان گشت و گذار در شهر و بازدید از جاذبه ها راحت تر است.

اگرچه بازدید در فصل زمستان و تماشای کلیسا در پوشش برف نیز می تواند تجربه ای زیبا و متفاوت باشد اما برای عموم گردشگران بهار و تابستان مناسب تر است. همچنین برای تجربه آرامش بیشتر و دوری از شلوغی بهتر است در روزهای غیرتعطیل و خارج از ایام نوروز برای بازدید برنامه ریزی کنید.

هزینه و ساعت بازدید از کلیسای ننه مریم

بازدید از کلیسای ننه مریم ارومیه برای تمامی گردشگران اعم از داخلی و خارجی رایگان است و نیازی به پرداخت ورودی نیست. این موضوع دسترسی به این اثر تاریخی و مذهبی ارزشمند را برای همگان آسان کرده است.

کلیسای ننه مریم در طول روز باز و قابل بازدید است. ساعات بازدید معمولاً از ۹ صبح تا ۷ عصر تعیین شده است. با این حال لازم است توجه داشته باشید که این کلیسا در روزهای تعطیل رسمی و برخی مناسبت های خاص مذهبی ممکن است بسته باشد. مدت زمان تقریبی مورد نیاز برای بازدید کامل از کلیسا و آشنایی با بخش های مختلف آن حدود یک ساعت است.

آدرس کلیسای ننه مریم و نحوه دسترسی به آن

کلیسای ننه مریم در شهر ارومیه خیابان امام خمینی خیابان خیام جنوبی و در پشت کلیسای آنجلیک واقع شده است. دسترسی به این کلیسا با استفاده از وسایل نقلیه عمومی مانند تاکسی یا خودروی شخصی به راحتی امکان پذیر است.

اگر با خودروی شخصی سفر می کنید می توانید از مسیرهای مختلفی به مرکز شهر ارومیه و سپس خیابان امام خمینی دسترسی پیدا کنید. برای مثال از اتوبان باهنر یا اتوبان خاتم الانبیا می توانید به سمت مرکز شهر حرکت کرده و با دنبال کردن تابلوها یا استفاده از مسیریاب خود را به خیابان خیام جنوبی و سپس کلیسای ننه مریم برسانید. این کلیسا در منطقه ای شناخته شده قرار دارد و پیدا کردن آن دشوار نیست.

کلیسای ننه مریم کجاست؟

کلیسای ننه مریم در شهر ارومیه خیابان امام خمینی خیابان خیام جنوبی پشت کلیسای آنجلیک واقع شده است.

بهترین زمان بازدید از کلیسای ننه مریم چه وقت است؟

بهترین زمان بازدید از نظر آب و هوا فصل بهار و تابستان است. برای دوری از شلوغی بهتر است در روزهای غیرتعطیل مراجعه کنید.

هزینه ورودی کلیسای ننه مریم چقدر است؟

بازدید از کلیسای ننه مریم برای کلیه گردشگران داخلی و خارجی رایگان است و نیازی به پرداخت ورودی ندارد.

ساعت کار کلیسای ننه مریم چه ساعتی است؟

کلیسای ننه مریم معمولاً هر روز از ساعت ۹ صبح تا ۷ عصر برای بازدید باز است اما در روزهای تعطیل رسمی بسته است.

کلیسای ننه مریم چه دیدنی هایی دارد؟

این کلیسا دارای معماری ساده و تاریخی دهلیزهای محل تدفین محراب اجاق پخت نان مقدس حوض غسل تعمید و سالن نیایش با کف پوشیده از فرش است.

مهم ترین ویژگی کلیسای ننه مریم چیست؟

مهم ترین ویژگی آن قدمت بسیار طولانی آن است که آن را پس از کلیسای بیت لحم دومین کلیسای قدیمی جهان می سازد.

تاریخچه کلیسای ننه مریم چیست؟

تاریخچه آن به دوران پیش از مسیحیت بازمی گردد؛ باور بر این است که بنای اولیه آن آتشکده ای بوده که پس از گرویدن مردم به مسیحیت به کلیسا تبدیل شده است.

معماری کلیسای ننه مریم چگونه است؟

معماری آن ساده و متأثر از سبک های ساسانی و اشکانی است با سقف کوتاه درب ورودی کوچک و عدم وجود تزئینات و نیمکت های فراوان.

نام های مختلف کلیسای ننه مریم کدامند؟

این کلیسا با نام های کلیسای شرق آشوری مارت مریم حضرت مریم و ننه مریم شناخته می شود.

چگونه می توان به کلیسای ننه مریم رفت؟

می توانید با تاکسی یا خودروی شخصی به خیابان امام خمینی و سپس خیابان خیام جنوبی در مرکز شهر ارومیه بروید و کلیسا را پیدا کنید.

آیا کلیسای ننه مریم جزو آثار ملی ایران است؟

بله کلیسای ننه مریم ارومیه به دلیل قدمت و اهمیت تاریخی و فرهنگی خود در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.