معرفی موزه بنزین خانه آبادان

شهر آبادان نامی گره خورده با صنعت نفت و تاریخی پر فراز و نشیب است. این شهر جنوبی ایران با اقلیم خاص و مردمان خونگرمش جاذبه های منحصربه فردی را در دل خود جای داده که موزه بنزین خانه آبادان یکی از برجسته ترین آن هاست. این موزه که در واقع یک پمپ بنزین قدیمی و تاریخی است شما را به سفری در زمان می برد و روایتی جذاب از چگونگی توزیع سوخت در دهه های گذشته را ارائه می دهد. اگر به تاریخ صنعت نفت ایران معماری قدیمی یا صرفاً کشف مکان های دیدنی خاص علاقه مند هستید این محتوا راهنمای جامعی برای آشنایی با این گنجینه تاریخی خواهد بود.

موزه بنزین خانه آبادان که گاهی با نام موزه نفت آبادان نیز شناخته می شود در قلب شهر آبادان قرار گرفته است. این مجموعه تاریخی در استان خوزستان شهر آبادان خیابان شهید منتظری واقع شده و دسترسی به آن نسبتاً آسان است. موقعیت مکانی آن در نزدیکی پارک شهرداری و روبه روی شورای اسلامی شهر آن را به یک نقطه قابل دسترس برای بازدیدکنندگان تبدیل کرده است. همجواری این موزه با یک جایگاه پمپ بنزین جدید نیز یکی از ویژگی های جالب توجه آن محسوب می شود که تضاد میان گذشته و حال را به نمایش می گذارد.

این مکان ابتدا در سال ۱۳۰۶ خورشیدی (معادل ۱۹۲۷ میلادی) توسط شرکت بریتیش پترولیوم در آبادان احداث شد. هدف اولیه از ساخت این جایگاه توزیع و فروش نفت سفید بود که به صورت حلب های پرشده به دست مصرف کنندگان می رسید. با گذشت زمان و افزایش تعداد خودروها این جایگاه کاربری خود را تغییر داد و به پمپ بنزین تبدیل شد تا نیاز وسایل نقلیه به سوخت بنزین را نیز تامین کند. این جایگاه در زمان خود نقش مهمی در تامین سوخت منطقه ایفا می کرد از جمله سوخت مورد نیاز هواپیماها. قدمت نزدیک به ۹۰ سال این بنا آن را به یکی از شاهدان زنده تاریخ صنعت نفت در ایران تبدیل کرده است.

ایده تبدیل این پمپ بنزین قدیمی به موزه در اواخر سال ۱۳۹۲ خورشیدی با موافقت وزیر نفت وقت مطرح شد. این اقدام در راستای پروژه بزرگتر راه اندازی موزه های صنعت نفت در نقاط مختلف کشور به ویژه در مناطق نفت خیز جنوب صورت گرفت. جایگاه پمپ بنزین آبادان به دلیل قدمت و اهمیت تاریخی خود در اولویت راه اندازی موزه های صنعت نفت قرار گرفت. پس از آغاز فاز مطالعاتی و پژوهشی و همچنین شناسایی و گردآوری اشیا و اسناد مرتبط با پخش فرآورده های نفتی در سراسر کشور کار عمرانی و اجرایی موزه در دی ماه ۱۳۹۴ آغاز شد.

پس از ماه ها تلاش شبانه روزی برای بازسازی و آماده سازی بنا و چیدمان اشیا موزه بنزین خانه آبادان سرانجام در تاریخ ۲۸ بهمن ماه ۱۳۹۵ به بهره برداری رسید و در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسید. این موزه با مساحت ۱۸۵۶ متر مربع فضای مناسبی را برای نمایش تاریخچه توزیع سوخت فراهم کرده است. تبدیل یک پمپ بنزین فعال به یک مرکز فرهنگی و تاریخی نمونه ای موفق از حفظ میراث صنعتی و به نمایش گذاشتن آن برای عموم مردم است و تجربه ای غرورآمیز از پیشینه صنعت نفت در ایران را به بازدیدکنندگان ارائه می دهد.

موزه بنزین خانه آبادان از چندین بخش اصلی شامل یک ساختمان مرکزی و دو ساختمان جانبی به علاوه محوطه بیرونی و سرسراهای داخلی تشکیل شده است. این بخش ها به گونه ای طراحی شده اند که سیر تحول توزیع سوخت و زندگی مرتبط با آن را به بازدیدکنندگان نشان دهند. در محوطه بیرونی انواع دستگاه های پمپ بنزین قدیمی به نمایش درآمده اند که تاریخچه استفاده از این دستگاه ها در کشور را روایت می کنند. همچنین نمونه ای از یک پمپ بنزین و خودروی قدیمی در حال سوخت گیری بازسازی شده است. ساختمان های جانبی نیز به نمایش مستندات و ارائه امکانات رفاهی اختصاص دارند.

ساختمان شماره یک بنای اصلی و قدیمی ترین بخش موزه است که به دلیل معماری شش ضلعی خود متمایز می شود و قدمت آن به نزدیک ۹۰ سال پیش بازمی گردد. این ساختمان ابتدا تنها بنای موجود در جایگاه سوخت بود. بازسازی این بنای آسیب دیده با چالش هایی همراه بود از جمله یافتن آجرهای مشابه آجرهای بغدادی زمان ساخت. نمونه درها پنجره ها و چراغ های قدیمی نیز به همین روش از انبارها و خرابه های قدیمی آبادان پیدا و مورد استفاده قرار گرفتند. ساختمان شماره یک از دو سالن کوچک تشکیل شده که در آن ها اشیای خاص مرتبط با پمپ بنزین مانند تلمبه ها کیل ها پیمانه ها حلب های ۲۰ لیتری و ابزار مرتبط به نمایش درآمده اند.

تصاویری از جایگاه های قدیمی بنزین و توزیع کنندگان سوخت که حتی با استفاده از حیواناتی مانند قاطر و شتر نفت را به نقاط دوردست می بردند در این ساختمان دیده می شود. همچنین ۱۲ عدد نازل بنزین قدیمی به صورت دوار از سقف آویخته شده اند که سیر تکامل این دستگاه ها را از ابتدا تا امروز نمایش می دهند. یک نقاشی دیواری بزرگ نیز که بر اساس تصاویر تاریخی توزیع نفت و بنزین ترسیم شده زیبایی خاصی به این ساختمان بخشیده است.

ساختمان شماره دو در ضلع شمال غربی موزه واقع شده و حدود ۶۰ سال قدمت دارد. این ساختمان در گذشته به عنوان واحد پخش فرآورده های نفتی مورد استفاده قرار می گرفت و پس از انتقال این واحد کاربری های دیگری مانند اتاق بدن سازی و محل تعمیر دستگاه ها را تجربه کرد و نهایتاً به دلیل فرسودگی به انبار تبدیل شد. در فرآیند تبدیل به موزه این ساختمان نیز بازسازی شد. ساختمان شماره دو از چهار سرسرا تشکیل شده است که هر یک به نمایش بخش خاصی از تاریخچه صنعت نفت و توزیع فرآورده ها می پردازند.

ساختمان شماره سه در ضلع شمال شرقی موزه قرار دارد و به عنوان چای خانه برای استراحت بازدیدکنندگان در نظر گرفته شده است. محوطه بیرونی موزه نیز بخش مهمی از فضای آن را تشکیل می دهد. این محوطه وسیع با گیاهان و درختان بومی تزئین شده است. در این فضای باز مجموعه ای از دستگاه های پمپ بنزین به ترتیب سال ساخت و بر اساس روند تکامل در کنار هم چیده شده اند. قدیمی ترین دستگاه یک پمپ دستی شیشه ای مدرج ساخت سال ۱۹۲۵ میلادی متعلق به شرکت انگلیسی ساتم است. در مجموع حدود ۱۲ دستگاه پمپ بنزین در این محوطه به نمایش درآمده که ساخت شرکت های مختلفی از جمله انگلیسی آمریکایی ژاپنی آلمانی استرالیایی و هندوستانی هستند.

علاوه بر پمپ ها دو مخزن پرچی بزرگ نیز در محوطه میانی بین ساختمان های شماره یک و دو قرار دارند. این مخازن در گذشته برای نگهداری نفت سفید استفاده می شدند و به دلیل نبود فناوری جوش در آن زمان اتصالات آن ها با پرچ انجام شده است. راهروی باریکی در این محوطه به محل استقرار سه دستگاه تانکر سوخت قدیمی هدایت می کند؛ یک تانکر حمل گازوئیل مارک لیلاند ساخت انگلستان یک تانکر لیلاند برای حمل سوخت هواپیما و یک ماشین آتش نشانی آمریکایی مارک دوژ. تصاویری از مراحل انتقال سوخت و انواع نفت کش ها نیز بر دیوارهای محوطه نصب شده اند که اطلاعات جامعی در خصوص نحوه توزیع نفت ارائه می دهند. ساختمان های سرویس بهداشتی و نمازخانه نیز در همین محوطه قرار دارند.

سرسراهای موزه بنزین خانه آبادان که در ساختمان شماره دو قرار گرفته اند هر یک به موضوع خاصی اختصاص دارند و جزئیات بیشتری از تاریخچه توزیع سوخت و زندگی مرتبط با آن را به نمایش می گذارند. سرسرای اول به عنوان بخش ورودی به معرفی لوازم نفت سوز خانگی و صنعتی مانند انواع لامپا گردسوز فانوس دستگاه خوراک پزی و اجاق فتیله ای می پردازد. نمونه هایی از اسکناس ها و تمبرهای مرتبط با صنعت نفت نیز در این بخش دیده می شوند. چراغ های تلمبه ای نفت سوز مانند پریموس و همچنین اجاق های فتیله ای با تعداد فتیله های قابل تنظیم برای آشپزی نیز در این سرسرا معرفی شده اند.

سرسرای دوم به نمایش انواع بخاری های نفتی نمونه هایی از ظرف های قدیمی روغن موتور و دیگر فرآورده های نفتی عرضه شده در جایگاه ها اختصاص دارد. بخش مهمی از این سرسرا به آگهی ها و تبلیغات نفتی قدیمی در روزنامه ها مربوط می شود که دیدن تصاویر جملات و اشعار به کار رفته در آن ها بسیار جالب توجه است. اصل کالابرگ های سوخت که در دوران جنگ تحمیلی و پس از آن مورد استفاده قرار می گرفتند نیز در این سرسرا به نمایش درآمده اند. سرسرای سوم بیشتر نقش یک کارگاه آموزشی را ایفا می کند و به معرفی و نمایش اجزای داخلی دستگاه های پمپ بنزین (دسپنسرها) می پردازد.

در این سرسرا کلیشه های حک آرم بر روی حلب های توزیع فرآورده های نفتی و انواع دستگاه های ایمنی و خاموش کننده آتش نیز عرضه شده است. علاقه مندان به ویژه دانش آموزان می توانند با کلیه اجزای داخلی دستگاه پمپ بنزین از نزدیک آشنا شوند و نحوه عملکرد آن ها را درک کنند. در اصطلاح صنعتی به دستگاه هایی که به پمپ بنزین معروف هستند دسپنسر گفته می شود و وظیفه آن ها مکش فرآورده های نفتی از مخازن و پمپ کردن آن ها به داخل خودروها است. سرسرای چهارم به عنوان فروشگاه موزه در نظر گرفته شده و محصولات فرهنگی و هنری مرتبط با موزه و صنعت نفت را برای فروش عرضه می کند.

در موزه بنزین خانه آبادان اشیای دیدنی متنوعی وجود دارند که هر یک بخشی از تاریخ صنعت نفت و زندگی روزمره مردم در گذشته را روایت می کنند. از جمله این اشیا می توان به انواع پمپ های بنزین قدیمی دستی و مکانیکی با طراحی ها و سال ساخت متفاوت نازل های سوخت با سیر تکاملی آن ها انواع پیمانه ها و کیل های فلزی و شیشه ای برای اندازه گیری سوخت حلب های ۲۰ لیتری فلزی مخصوص حمل و توزیع نفت و ابزار و تجهیزات مرتبط با جایگاه های سوخت اشاره کرد. همچنین نمونه هایی از چراغ های نفتی خانگی و صنعتی مانند لامپا گردسوز فانوس و چراغ تلمبه ای پریموس به نمایش گذاشته شده اند.

اجاق های فتیله ای نفت سوز که برای آشپزی استفاده می شدند بخاری های نفتی قدیمی و نمونه هایی از ظرف های روغن موتور از دیگر اشیای دیدنی هستند. مجموعه ای غنی از اسناد و مستندات تاریخی شامل روزنامه ها آگهی های تبلیغاتی قدیمی مرتبط با نفت کالابرگ های سوخت دوران جنگ اسکناس ها و تمبرهای منقش به تصاویر تاسیسات نفتی نیز در موزه نگهداری می شوند. علاوه بر این تصاویری از کارگران و فرآیندهای پخش فرآورده های نفتی یک دستگاه خودروی قدیمی اپل مدل ۱۹۵۳ تانکرهای سوخت رسان تاریخی و یک ماشین آتش نشانی قدیمی نیز در این موزه قابل مشاهده هستند.

اطلاعات دقیق در مورد ساعات بازدید موزه بنزین خانه آبادان ممکن است در طول سال یا در ایام خاص تغییر کند. به طور کلی موزه ها در ایران ساعات بازدید مشخصی دارند که معمولاً در طول روز و در بیشتر ایام هفته فعال هستند. با این حال برای اطمینان از زمان دقیق بازدید در تاریخ مورد نظر خود توصیه می شود پیش از مراجعه اطلاعات به روزرسانی شده را از منابع رسمی موزه یا وب سایت های معتبر گردشگری که ساعات کاری را اعلام می کنند بررسی نمایید. مدت زمان پیشنهادی برای بازدید کامل از این موزه معمولاً بین یک تا دو ساعت تخمین زده می شود.

بازدید از موزه بنزین خانه آبادان تجربه ای جذاب و آموزنده است که شما را با بخش مهمی از تاریخ صنعتی و اجتماعی ایران آشنا می کند. قدم زدن در محوطه و ساختمان های قدیمی دیدن پمپ های بنزین و اشیای مرتبط با توزیع سوخت در دهه های گذشته و مطالعه اسناد و تصاویر تاریخی درک عمیق تری از نقش صنعت نفت در زندگی مردم و تحولات این صنعت به شما می دهد. این موزه فضایی دلنشین و نوستالژیک دارد که برای علاقه مندان به تاریخ مهندسی و حتی عکاسی (با رعایت قوانین موزه) بسیار جذاب خواهد بود. تجربه بازدیدکنندگان اغلب حاکی از حس غرور و آشنایی با گذشته پربار صنعت نفت است.

شهر آبادان به عنوان یک شهر توریستی دارای گزینه های مختلفی برای اقامت بازدیدکنندگان است. اقامتگاه های نزدیک موزه بنزین خانه آبادان شامل هتل ها مهمان پذیرها و اقامتگاه های بوم گردی می شوند که در نقاط مختلف شهر و با سطوح قیمتی متفاوت پراکنده اند. با توجه به اینکه موزه در مرکز شهر واقع شده دسترسی به انواع اقامتگاه ها از این مکان نسبتاً آسان است. توصیه می شود پیش از سفر با توجه به بودجه و ترجیحات خود اقدام به رزرو اقامتگاه نمایید تا از این بابت آسودگی خاطر داشته باشید.

علاوه بر موزه بنزین خانه شهر آبادان جاذبه های دیدنی دیگری نیز دارد که بازدید از آن ها می تواند سفر شما را کامل کند. از جمله این جاذبه ها می توان به پالایشگاه آبادان به عنوان یکی از بزرگترین و قدیمی ترین پالایشگاه های منطقه رودخانه اروند با چشم اندازهای زیبا و امکان قایق سواری و مساجد تاریخی مانند مسجد رنگونی ها اشاره کرد. همچنین بازارهای آبادان از جمله بازار ته لنجی ها با کالاهای متنوع و فضای پرجنب وجوش خود تجربه ای منحصربه فرد از فرهنگ بومی منطقه ارائه می دهند. موزه های دیگر مرتبط با صنعت نفت در آبادان نیز در دست راه اندازی یا فعال هستند که می توانند مورد توجه علاقه مندان قرار گیرند.

نگاهی تصویری به موزه بنزین خانه آبادان تنوع و جذابیت بصری این مجموعه را به خوبی نشان می دهد. معماری خاص ساختمان اصلی شش ضلعی پمپ های بنزین قدیمی با طراحی های متفاوت و رنگارنگ که در محوطه چیده شده اند حلب های فلزی قدیمی و اشیای چیده شده در ویترین ها مانند چراغ های نفتی و ابزارآلات همگی عناصری هستند که در عکس ها خودنمایی می کنند. تصاویر تاریخی از جایگاه های سوخت و کارگران نیز در بخش های مختلف موزه نصب شده اند. همچنین خودروی اپل قدیمی تانکرهای سوخت رسان و ماشین آتش نشانی در محوطه بیرونی سوژه های جذابی برای عکاسی ایجاد می کنند و فضای نوستالژیک موزه را به تصویر می کشند.

چگونه به موزه بنزین خانه آبادان برویم؟

این موزه در مرکز شهر آبادان خیابان شهید منتظری جنب پمپ بنزین و روبه روی شورای اسلامی شهر قرار دارد. دسترسی به آن با خودروی شخصی یا تاکسی از نقاط مختلف شهر به راحتی امکان پذیر است.

قیمت بلیط ورودی موزه بنزین خانه آبادان چقدر است؟

هزینه ورودی موزه ها ممکن است متغیر باشد. برای اطلاع از قیمت دقیق و به روز بلیط ورودی موزه بنزین خانه آبادان بهتر است با مدیریت موزه تماس گرفته یا اطلاعات را از وب سایت های رسمی یا محلی معتبر بررسی کنید.

هدف از تاسیس موزه بنزین خانه آبادان چه بوده است؟

هدف اصلی حفظ و نمایش تاریخچه صنعت نفت ایران به ویژه فرآیندهای توزیع سوخت در دهه های گذشته است. این موزه بخشی از پروژه بزرگتر راه اندازی موزه های صنعت نفت در سراسر کشور محسوب می شود.

آیا امکان عکاسی در موزه بنزین خانه آبادان فراهم است؟

معمولاً عکاسی برای استفاده شخصی در موزه ها مجاز است اما ممکن است قوانین خاصی مانند ممنوعیت استفاده از فلاش وجود داشته باشد. برای اطمینان کامل بهتر است پیش از عکاسی با مسئولین موزه هماهنگ کنید.

چه امکاناتی در نزدیکی موزه بنزین خانه آبادان وجود دارد؟

موزه در مرکز شهر آبادان واقع شده است بنابراین امکانات مختلفی نظیر رستوران ها کافه ها فروشگاه ها پارک (پارک شهرداری) و ایستگاه های حمل و نقل عمومی در نزدیکی آن قابل دسترسی هستند.