محله‌ای محروم در قلب اصفهان/«همت‌آباد» به حال خود رها شده است

به گزارش اسخاج اصفهان، «همت‌آباد»، محله‌ای که در دل منطقه ۶ شهرداری اصفهان قرار دارد، بافتی قدیمی، فرسوده و محروم است که سال‌ ها از ابتدایی‌ ترین امکانات شهری محروم بوده و در سایه خیابان‌ های لوکس و مرفه‌ نشین مجاور خود، به حاشیه رانده شده است. در حالی که برخی مناطق این شهر به دلیل توسعه و پروژه‌ های عمرانی عظیم چهره‌ ای مدرن و زیبا به خود گرفته‌ اند، همت‌آباد همچنان در گذشته متوقف مانده است.

بافت ریزدانه، کوچه‌های تنگ و خانه‌های کوچک و ناایمن، نشانه‌های روشنی از مشکلات جدی این محله هستند؛ مشکلاتی که نه تنها ایمنی و سلامت ساکنان را به خطر انداخته، بلکه کیفیت زندگی آن‌ها را به شدت کاهش داده است. این در حالی است که مرکز بازآفرینی شهری منطقه که روزنه امیدی برای بهبود شرایط این محله بود، مدتی است تعطیل شده و روند بازسازی محله متوقف شده است.

 محله‌ای در مجاورت لوکس‌ترین مناطق اصفهان

آنچه وضعیت همت‌آباد را بیشتر برجسته می‌کند، نزدیکی این محله به برخی از لوکس‌ترین و مرفه‌نشین‌ترین مناطق شهر اصفهان است. تنها دو قدم پایین‌تر از خیابان آپادانا، یکی از خیابان‌های مشهور و برخوردار اصفهان، همت‌آباد قرار دارد. همچنین، منطقه مرفه‌نشین فرایبورگ، که یکی از محلات مدرن و لوکس منطقه ۶ به شمار می‌آید، در فاصله‌ای بسیار کم از این محله واقع شده است. در حالی که این مناطق با امکانات رفاهی و شهری پیشرفته تجهیز شده‌اند و ساکنان آن‌ها از مزایای فضاهای سبز و خیابان‌های عریض بهره‌مند هستند، همت‌آباد، با وجود قرار گرفتن در قلب این منطقه لوکس، کاملاً به حال خود رها شده است. 

این تضاد آشکار بین همت‌آباد و محلات مجاورش، نه تنها نشان‌دهنده نابرابری‌های شهری در اصفهان است، بلکه بیانگر بی‌توجهی جدی به ساکنان این محله قدیمی است. آپادانا و فرایبورگ به‌خوبی از فضای سبز، امکانات تفریحی، و زیرساخت‌های پیشرفته برخوردارند، اما همت‌آباد حتی از ابتدایی‌ترین امکانات شهری مانند فضای سبز نیز محروم است.

یکی از بزرگترین چالش‌های همت‌آباد، بافت ریزدانه آن است. این محله با خانه‌های کوچک و پراکنده خود، به شدت نیازمند تجمیع واحدها و نوسازی است. تجمیع واحدهای کوچک و تبدیل آن‌ها به مجتمع‌های مسکونی بزرگ‌تر، می‌تواند راهکاری موثر برای مقابله با مشکلات فعلی این محله باشد

همت‌آباد محله‌ای با هویت تاریخی و مذهبی است که بیش از ۲۴۲ شهید انقلاب و دفاع مقدس از دل خود بیرون داده و زمین‌های خود را برای ایجاد گلستان شهدا، به‌عنوان یکی از مکان‌های مقدس و تاریخی اصفهان، هدیه کرده است. این محله با وجود چنین تاریخچه پرباری، هنوز از ابتدایی‌ترین امکانات محروم است. در حالی که ساکنان آن نقش بی‌بدیلی در ایثار و فداکاری برای وطن ایفا کرده‌اند، امروز در خانه‌های کوچک و فرسوده‌ای زندگی می‌کنند که یادآور دوران پهلوی است. خانه‌هایی که به دلیل بافت ریزدانه و قدیمی، نه تنها فضای کافی برای سکونت مناسب را فراهم نمی‌کنند، بلکه ناامنی‌های بسیاری را نیز به همراه دارند.

یکی از بزرگترین چالش‌های همت‌آباد، بافت ریزدانه آن است. این محله با خانه‌های کوچک و پراکنده خود، به شدت نیازمند تجمیع واحدها و نوسازی است. تجمیع واحدهای کوچک و تبدیل آن‌ها به مجتمع‌های مسکونی بزرگ‌تر، می‌تواند راهکاری موثر برای مقابله با مشکلات فعلی این محله باشد. با این حال، تاکنون تنها یک واحد تجمیع در این محله انجام شده و این پروژه نیز به دلیل نبود حمایت کافی از سوی مسئولان شهری متوقف شده است.

ناصر ملکی، استاد شهرسازی دانشگاه، در گفت‌وگو با اسخاج درباره اهمیت بازآفرینی همت‌آباد می‌گوید: بازآفرینی شهری در محله‌هایی مانند همت‌آباد نه تنها به بهبود بافت فرسوده کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به ایجاد زیرساخت‌های جدید و مدرن منجر شود. تجمیع واحدهای مسکونی کوچک و تبدیل آن‌ها به مجتمع‌های استاندارد، اولین گام برای بهبود این محله است. در بسیاری از شهرهای دنیا، بازآفرینی بافت‌های ریزدانه و فرسوده به نتایج بسیار مثبتی منجر شده است. اما متأسفانه در همت‌آباد، تاکنون تنها یک واحد تجمیع صورت گرفته و آن هم بدون حمایت کافی ادامه نیافته است.

 تعطیلی مرکز بازآفرینی؛ ضربه‌ای سنگین به روند نوسازی

یکی دیگر از مشکلات بزرگ این محله، تعطیلی مرکز بازآفرینی شهری منطقه است. این مرکز، که زمانی به‌عنوان نقطه امیدی برای ساکنان همت‌آباد در نظر گرفته می‌شد، اکنون تعطیل شده و هیچ اقدام جدیدی برای بهبود شرایط محله در حال انجام نیست. این در حالی است که محله‌های مجاور همت‌آباد، از جمله خیابان‌های مرفه‌نشین منطقه ۶، شاهد پروژه‌های عظیم و توسعه‌های شهری هستند. سالن اجلاس بین‌المللی اصفهان، یکی از پروژه‌های کلان در این منطقه است که با سرعت در حال ساخت است، در حالی که همت‌آباد، در چند صد متری آن، همچنان با مشکلات قدیمی و فرسودگی دست‌وپنجه نرم می‌کند.

فرزندان ما هیچ جایی برای بازی و تفریح ندارند. وقتی می‌بینیم محله‌های مجاور ما، که چند صد متر بیشتر با ما فاصله ندارند، پر از پارک‌ها و فضاهای سبز است، احساس تحقیر و نابرابری می‌کنیم. ما هم مثل بقیه مردم اصفهان حق داریم از این امکانات برخوردار باشیم، اما سال‌هاست که کسی به ما توجهی نمی‌کند

ملکی در این باره می‌افزاید: تعطیلی مرکز بازآفرینی این محله، ضربه‌ای بزرگ به روند نوسازی و توسعه آن وارد کرده است. در حالی که شهرهای پیشرفته دنیا با استفاده از مراکز بازآفرینی شهری و حمایت‌های مالی دولتی، محله‌های قدیمی و فرسوده را به محیط‌هایی مدرن و قابل‌زیست تبدیل می‌کنند، در همت‌آباد نه تنها بازآفرینی انجام نشده، بلکه تنها مرکز مرتبط نیز تعطیل شده است.

نبود فضای سبز؛ محرومیتی مضاعف

یکی دیگر از مشکلات عمده همت‌آباد، نبود فضای سبز است. این محله، برخلاف بسیاری از محلات دیگر اصفهان، هیچ‌گونه فضای سبزی ندارد. نبود این فضای حیاتی، تأثیرات منفی عمیقی بر سلامت جسمی و روانی ساکنان گذاشته است. در حالی که بسیاری از محلات مرفه‌نشین منطقه ۶ با پارک‌ها و فضاهای سبز وسیع و مجهز شده‌اند، همت‌آباد حتی از ابتدایی‌ترین امکانات تفریحی و فضای سبز نیز بی‌بهره است.

علی حسینی، یکی از ساکنان همت‌آباد، در این باره می‌گوید: فرزندان ما هیچ جایی برای بازی و تفریح ندارند. وقتی می‌بینیم محله‌های مجاور ما، که چند صد متر بیشتر با ما فاصله ندارند، پر از پارک‌ها و فضاهای سبز است، احساس تحقیر و نابرابری می‌کنیم. ما هم مثل بقیه مردم اصفهان حق داریم از این امکانات برخوردار باشیم، اما سال‌هاست که کسی به ما توجهی نمی‌کند.

تجربه‌های جهانی؛ الگویی برای بازآفرینی همت‌آباد

بازآفرینی بافت‌های فرسوده و ریزدانه در بسیاری از شهرهای دنیا با موفقیت انجام شده است. شهرهایی مانند بارسلونا، توکیو و حتی استانبول، با بهره‌گیری از طرح‌های نوین بازآفرینی، محله‌های قدیمی خود را به محیط‌هایی مدرن، امن و قابل‌زیست تبدیل کرده‌اند. در این شهرها، با استفاده از ترکیب واحدهای کوچک و تبدیل آن‌ها به مجتمع‌های مسکونی بزرگ‌تر، همراه با ایجاد فضای سبز و امکانات عمومی، بافت‌های قدیمی و فرسوده به‌طور کامل بازسازی شده‌اند.

در این مدل‌های موفق، بازآفرینی نه تنها باعث بهبود کیفیت زندگی ساکنان شده، بلکه ارزش املاک در این محلات نیز به‌طور قابل توجهی افزایش یافته است. در اصفهان و به‌ویژه همت‌آباد، اجرای چنین طرح‌هایی می‌تواند به بهبود وضعیت اقتصادی منطقه و جذب سرمایه‌گذاری‌های جدید منجر شود. با این حال، به نظر می‌رسد که تاکنون هیچ برنامه جامع و عملی برای بازآفرینی این محله از سوی مسئولان شهری تدوین نشده است.

بازآفرینی همت‌آباد نه تنها یک ضرورت برای بهبود وضعیت شهری اصفهان است، بلکه فرصتی برای تحقق عدالت اجتماعی و پایان دادن به نابرابری‌هایی است که سال‌هاست ساکنان این محله با آن روبرو هستند. همت‌آباد به‌عنوان محله‌ای که بخشی از هویت و تاریخ اصفهان را شکل داده است، سزاوار توجه ویژه‌ای از سوی مسئولان شهری است. ساکنان این محله که در گذشته، در راه انقلاب و دفاع مقدس جانفشانی کرده‌اند و زمین‌های خود را برای گلستان شهدا اهدا نموده‌اند، حق دارند در محله‌ای زندگی کنند که در خور شأن و جایگاه آن‌ها باشد. 

در حالی که محله‌های مجاور همت‌آباد مانند آپادانا و فرایبورگ، به عنوان مناطقی برخوردار با امکانات رفاهی، فضای سبز و زیرساخت‌های مدرن شناخته می‌شوند، همت‌آباد همچنان در محرومیت و فراموشی به سر می‌برد. این شکاف عظیم در توزیع امکانات، نشان‌دهنده نابرابری‌های عمیق اجتماعی است که بازآفرینی این منطقه می‌تواند به کاهش آن کمک کند.

فریاد یک محله برای نجات از فرسودگی و محرومیت

وضعیت فعلی همت‌آباد فریاد یک محله برای نجات از فرسودگی و محرومیت است. با توجه به تعطیلی مرکز بازآفرینی شهری و متوقف شدن طرح‌های توسعه‌ای، ساکنان این محله احساس می‌کنند که نه تنها از سوی مسئولان شهری فراموش شده‌اند، بلکه در مقابل همسایگان مرفه‌نشین خود، هر روز بیشتر مورد تحقیر و نابرابری قرار می‌گیرند.

اکنون زمان آن رسیده است که مسئولان شهری و نهادهای ذیربط با جدیت بیشتری به مسأله بازآفرینی همت‌آباد ورود کنند و با اتخاذ تصمیمات عملی و علمی، این محله را به جایگاه شایسته خود بازگردانند. استفاده از الگوهای موفق جهانی در زمینه بازآفرینی شهری، همراه با تأمین بودجه لازم و ایجاد فضاهای سبز و مجتمع‌های مسکونی مدرن، می‌تواند این محله را از وضعیت کنونی نجات دهد. 

همت‌آباد با داشتن هویتی غنی و تاریخی، و با توجه به جانفشانی‌های ساکنانش به ویژه در دوران دفاع مقدس و به عنوان یکی از محله‌های پرافتخار شاهد استان اصفهان، سزاوار بهترین‌هاست و بازآفرینی آن نه تنها یک نیاز شهری، بلکه یک حق مسلم برای شهروندانی است که سال‌هاست در انتظار توجهی شایسته به محله خود هستند.

46