زنگ خطر وضعیت علمی ایران/ایجاد فضای بین المللی عامل موفقیت رییس جمهور دولت جدید

دولت و آینده (4)؛

استاد تمام دانشکده برق و مهندسی کامپیوتر دانشگاه تربیت مدرس، توسعه و رشد پارک های علم و فناوری را در گروی برقراری ارتباطات و قراداد ها و تبادل اطلاعات، سرمایه، رفت و آمد ها و حضور متقابل پارک های علم و فناوری در ایران و خارج دانست.

وحید احمدی، استاد تمام دانشکده برق و مهندسی کامپیوتر دانشگاه تربیت مدرس، معاون پیشین وزیر علوم در گفت وگویی با خبرنگار خبرگزاری علم و فناوری اسخاج گفت: در دنیای امروز،  همه کشور ها به بحث علم و فناوری، دانشگاه و حضور نخبگان علمی و تخصص های دانشگاهی در حوزه های فناوری، مدیریتی، اقتصادی و علوم اجتماعی تاکید دارند و این مباحث در این کشور ها عملیاتی شده است.

 رییس اسبق مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور گفت: در واقع هر کشوری که مبنای رویکردش توجه به مسیله توسعه ساختار های دانشگاهی و تقویت ارتباط بدنه مدیریت علمی کشور با دانشگاه ها باشد، نرخ رشد و تاثیرگذاری آن در حوزه های مختلف در رفع نیاز های مردم و حضورشان در دنیای بین المللی کاملا مشهود خواهد بود.

وی افزود: اکنون کشور های خلیج فارس و همسایه ایران مانند ترکیه در حوزه های مختلف به تقویت ساختار دانشگاه و تقویت نظام دانشگاهی، تقویت ارتباط با دانشگاه و استفاده از نظام دانشگاهی برای توسعه جامعه توجه کرده اند به همین دلیل شاهد تغییرات چشمگیر این کشور ها طی سال های اخیر هستیم.

وی با بیان اینکا استفاده از نظام دانشگاهی برای توسعه جامعه مهم است، گفت: خود نیرو های دانشگاهی در بدنه مدیرتی کشور نیز می تواند نقش موثری داشته باشد. این اولین نکته ای است که باید به آن توجه داشته باشیم.

احمدی با تاکی بر اینکه اگر بنا داریم در حوزه رقابت بین المللی فعال و اثرگذار باشیم_ که خیلی هم در برنامه های توسعه مان روی نرخ رشد و رتبه علمی مان تاکید شده است_نیازمندیم که دانشگاه ها را اولویت قرار دهیم، افزود: متاسفانه شاهد چنین مسیله ای نه در این دولت و نه در برخی از دولت های پیشین هستیم.

زنگ خطر وضعیت علمی ایران به صدا در آمد

وی اظهارکرد: با وجود اینکه ایران وضعیت علمی نسبتا خوبی دارد، اما در دنیای رقابتی در حال از دست دادن این صحنه و شاهد مهاجرت نخبگان، شرکت های فناور، نوآور و سرمایه گذاران است. چنین فضایی زنگ خطر بزرگی را برای کشور به صدا درآورده است که نشان از بی توجهی دولت ها نسبت به اولویت قرار ندادن دانشگاه ها، تقویت نظام دانشگاهی، تقویت جایگاه اساتید، دانشجویان و محققان دارد که باعث شده در صحنه رقابت جهانی عقب بمانیم.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: اگر این مسیر ادامه پیدا کند باید منتظر عواقب بدتری برای مجموعه ای باشیم که پیش از این خیلی قابلیت و ظرفیت و توانمندی داشت. ایران در مقاطعی حتی در عرصه بین المللی حضور چشمگیری داشت، اما اکنون شاهد چنین مسیله ای نیستیم. 

تقویت ارتباطات بین المللی عامل موفقیت رییس جمهور بعدی

احمدی گفت: امروز ارتباط دانشگاه های ایران با جوامع بین المللی و مراکز دانشگاهی و بین المللی از اهمیت زیادی برخوردار است. شعار توسعه علمی به جز توجه به ارتباطات بین المللی محقق نمی شود. هر استادی باید بتواند برای ارایه کنفرانس و فرصت مطالعاتی به خارج از کشور سفر کند.

وی با بیان اینکه اکنون اساتید دانشگاه ایران نمی توانند به مسافرت خارجی بروند، ادامه داد: همچنین دانشگاه های ایران باید کنفرانس های بین المللی برگزار کنند و از اساتید مختلف دنیا دعوت به عمل آورند. از سوی دیگر منابع علمی و مجله های کشور باید به روز باشد. 

این سیاستمدار افزود: در حال حاضر همه دانشگاه ها بدهی یا عدم ارتباط برای تامین منابع علمی شان دارند. مجله ها به هیچ وجه به روز نیستند. اغلب دانشگاه ها در خرید منابع علمی ناتوان هستند. اساتید دانشگاه ها قادر به رفتن به کنفرانس های بین المللی و فرصت های مطالعاتی نیستند؛ همچنین اساتید دانشگاه های دیگر نیز برای ارایه کنفرانس به طور مرتب به داخل کشور نمی آیند.

وی گفت: آمار های کنونی مان رکود شدید علمی ایران را نشان می دهد. این آمار ها صرفا مربوط به مقاله های علمی نیست. ارتباطات اساتید ایران برای رفتن به خارج و قرارداد های بین المللی شان نیز شامل این موارد می شود.

استاد تمام دانشکده برق و مهندسی کامپیوتر دانشگاه تربیت مدرس بیان کرد: اکنون کشور هایی حوزه خلیج فارس و ترکیه که رقیب ما در این زمینه هستند به مباحث مانند ارتباطات بین المللی اهمیت داده اند. در حال حاضر حضور دانشگاه های کشور های عربی در مجامع و قرارداد های بین المللی گسترده و چشمگیر شده است.

استاد دانشگاه تربیت مدرس خاطر نشان کرد: توجه به این مسیله باعث شده رنکینگ دانشگاه های این کشور ها بالاتر برود. در مقابل رنکینگ دانشگاه های ایران مرتب در حال کاهش است. طبق آمار های اخیر، رنکینگ دانشگاه هایمان 100 _ 200 مرتبه افت پیدا کرده است.

وی تصریح کرد: علت اصلی افت رنکینگ دانشگاه های ایران مربوط به نداشتن منابع مالی دانشگاه هاست. اکنون آزمایشگاه های ایران به روز نیستند. ارتباطات بین المللی ضعیفی دارند. همچنین ارتباط دانشگاه ها با صنعت کم است؛ این مسیله بستگی به این دارد که چقدر موضوع و ضرورت دانشگاه با صنعت مرتبط است. در حال حاضر خود صنعت هم دچار معضل است. در رقابت های بین المللی حضور ندارد. تمایلی هم به سرمایه گذاری برای کار تحقیقاتی ندارد.

رییس جمهور بعدی باید به فکر باز کردن فضای بین الملی کشور باشد

وی خاطرنشان کرد: یکی از مهمترین عواملی که می تواند موفقیت رییس جمهور بعدی را رقم بزند، باز کردن فضای بین المللی است. باز شدن این فضا باعث می شود تحریم ها و ارتباطات بسته و ایزوله کنونی دانشگاه ها از میان برود.

معاون پیشین وزیر علوم با تاکید بر اینکا تحریم ها باعث شده اند مقالات اساتید ایرانی به صورت جدی چاپ نشود، قراردادی منعقد نکنند، عنوان کرد: در تحقیقات و مجامع بین المللی حضور اثرگذاری نداشته باشند. اگر این مسایل را درست کنیم خود به خود صنعت مان رونق می گیرد. مسایل دانشگاه ها و اقتصادی مان بهبود پیدا می کند بنابراین برقراری ارتباطات بین المللی مهمترین عامل است.

به گفته وحید احمدی هرچند اکنون با بعضی از کشور های همسایه مان ارتباط برقرار کرده ایم. این مسیله خوب و تاثیرگذار است، اما نقش اساسی در توسعه علمی کشور ندارد باید ارتباطات کشور گسترش پیدا کند.

پارک های علم و فناوری ایران نقش آفرینی زیادی در عرصه بین المللی ندارند 

احمدی در پاسخ به این سوال که رییس جمهور آینده چقدر باید به بحث افزایش تعداد پارک های علم و فناوری و شرکت های دانش بنیان توجه داشته باشد به اسخاج گفت: پارک های علم و فناوری قطعا می توانند نقش اساسی در ایجاد اشتغال و توسعه سطح علمی و صنعت دانش بنیان داشته باشند. برای تحقق این مهم نیز باید سرمایه گذاری اساسی شود.

تقویت ارتباطات بین المللی نیز در این مسیله بسیار اهمیت دارد، زیرا پارک های علم و فناوری نیاز دارند با شرکت های بین المللی دیگر از لحاظ تامین مواد اولیه و دستگاه ها و تجهیزات مورد نیازشان ارتباط برقرار کنند و توجه حوزه های بین المللی را نسبت به برند های ایرانی جلب کنند. این امر به رشد شرکت های دانش بنیان و توسعه پارک های علم و فناوری منجر می شود. پارک های علم و فناوری کشور های دیگر به این دلیل رشد پیدا کرده اند که شرکت های بزرگ بین المللی در آنها حضور دارند. 

وی عنوان کرد: رشد پارک های علم و فناوری خوب است. من هم هیچ مخالفتی ندارد. مطمین هستم افراد متبحر زیادی هم می توانند دستاورد خوبی بدست آورند، اما توسعه ای که همراه با جهش و نقش اساسی داشته باشد را نمی توانیم شاهد باشیم.

وی گفت: توسعه و رشد این پارک ها در گروی برقراری ارتباطات و قراداد ها و تبادل اطلاعات، سرمایه، رفت و آمد ها و حضور در هر دو پارک (ایرانی و خارجی) دارد. به عنوان مثال پارک های علم و فناوری در پارک های علم و فناوری در اروپا و پارک های علم و فناوری اروپا در ایران حضور داشته باشند. طی سال های 92 تا 96 به این مسیله توجه شده بود. یک مقدار فضای این تعاملات باز بود.

احمدی گفت: کشور های اروپایی نیز از این قضیه استقبال می کردند، اما متاسفانه به مرور زمان وقتی تحریم ها جدی شد، اکنون مشاهده می کنیم که پارک های علم و فناوری ایران نقش آفرینی چندانی در عرصه بین المللی ندارند. قطعا اگر در داخل کشور هم فضایی برای پارک های علم و فناوری باز و تقویت شوند، می توانند به توسعه اشتغال، سرمایه گذاری، اثرگذاری و رفع نیاز های صنعتی کشور کمک شایانی داشته باشند.