استرداد درخواست یعنی چی

استرداد درخواست در معنای حقوقی و قضایی آن، به فرایند پس گرفتن و انصراف از یک دادخواست یا دعوا توسط خواهان گفته می شود. این عمل به خواهان این امکان را می دهد که با توجه به شرایط جدید یا دلایل خاص، از ادامه پیگیری دعوای حقوقی خود در دادگاه صرف نظر کند. درک دقیق ابعاد حقوقی استرداد و تفاوت های آن در مراحل مختلف دادرسی، برای هر فردی که با یک پرونده قضایی سروکار دارد، حیاتی است، چرا که پیامدهای متفاوتی برای آینده دعوا خواهد داشت.

در نظام حقوقی ایران، استرداد یک مفهوم کاربردی و مهم است که در قوانین آیین دادرسی مدنی به تفصیل به آن پرداخته شده است. این امکان به خواهان داده می شود تا در صورت تغییر شرایط یا تشخیص مصلحت، از ادامه دادرسی منصرف شود. این تصمیم می تواند از نظر حقوقی، مالی و زمانی، تأثیرات قابل توجهی بر خواهان و خوانده داشته باشد. بنابراین، شناخت دقیق انواع استرداد، شرایط و آثار هر یک، نه تنها برای حقوق دانان، بلکه برای عموم افرادی که به نوعی با محاکم قضایی سروکار دارند، ضروری است.

مفهوم پایه استرداد درخواست (دادخواست) در نظام حقوقی

برای درک دقیق استرداد، ابتدا باید مفهوم «دادخواست» را روشن کنیم. در قوانین آیین دادرسی مدنی، دادخواست سندی رسمی است که برای شروع یک دعوای حقوقی و تقاضای رسیدگی از مراجع قضایی تقدیم می شود. طبق ماده 2 قانون آیین دادرسی مدنی، هیچ دادگاهی نمی تواند به دعوایی رسیدگی کند، مگر اینکه شخص ذی نفع یا نماینده قانونی او، رسیدگی به دعوا را بر اساس قانون درخواست کرده باشد. ماده 48 همین قانون نیز تصریح می کند که شروع رسیدگی در دادگاه مستلزم تقدیم دادخواست است. بنابراین، دادخواست کلید ورود به فرایند دادرسی حقوقی و طرح ادعاست.

حال با درک مفهوم دادخواست، می توان به تعریف استرداد دادخواست پرداخت. استرداد دادخواست به معنای پس گرفتن دادخواستی است که قبلاً توسط خواهان به دادگاه ارائه شده است. خواهان (فردی که دادخواست را تنظیم و تقدیم کرده) ممکن است به دلایل متعددی تصمیم به پس گرفتن آن بگیرد. این دلایل می تواند شامل دستیابی به توافق خارج از دادگاه، کشف مدارک جدیدی که نیاز به بازنگری در دعوا دارد، یا حتی اشتباه در تنظیم دادخواست باشد. هدف اصلی استرداد، متوقف کردن روند رسیدگی قضایی به یک دعوای خاص است. این عمل نشان دهنده اراده خواهان برای عدم پیگیری آن دادخواست در مقطع زمانی حاضر است.

استرداد دادخواست، نه تنها به خواهان اجازه می دهد تا از ادامه دعوا منصرف شود، بلکه برای سیستم قضایی نیز از انباشت پرونده های غیرضروری جلوگیری می کند. این نهاد حقوقی، انعطاف پذیری لازم را در فرایند دادرسی فراهم می آورد تا طرفین بتوانند در طول مسیر، با توجه به تحولات پرونده یا تغییر در مصالح خود، تصمیمات مقتضی را اتخاذ کنند. نکته مهم آن است که این اقدام باید با رعایت تشریفات و مهلت های قانونی انجام شود تا آثار حقوقی مطلوب را به دنبال داشته باشد.

تفاوت استرداد دادخواست و استرداد دعوا: یک تمایز کلیدی

یکی از ظریف ترین و مهم ترین نکات در مبحث استرداد، تفاوت میان استرداد دادخواست و استرداد دعوا است. این دو اصطلاح گرچه در ظاهر مشابه به نظر می رسند، اما از نظر زمان انجام و آثار حقوقی مترتب بر آن ها، با یکدیگر متفاوتند و عدم درک صحیح این تمایز می تواند پیامدهای جدی برای خواهان داشته باشد. تفاوت اصلی در مرحله ای از دادرسی است که این استرداد انجام می شود.

استرداد دادخواست: این نوع استرداد، همان طور که از نامش پیداست، مربوط به خودِ سند دادخواست است و معمولاً در مراحل اولیه دادرسی، یعنی پیش از تشکیل اولین جلسه رسیدگی یا اولین اظهار خواهان در آن جلسه، اتفاق می افتد. در این مرحله، هنوز دادگاه وارد ماهیت و محتوای دعوا نشده است. خواهان در این بازه زمانی، به راحتی و بدون نیاز به موافقت خوانده یا دادگاه، می تواند دادخواست خود را مسترد کند. اثر حقوقی این عمل، صدور «قرار ابطال دادخواست» است که به خواهان اجازه می دهد تا در صورت تمایل، مجدداً با همان موضوع دعوا، دادخواست جدیدی مطرح کند؛ به عبارت دیگر، این قرار اعتبار امر مختومه را ندارد و مانع طرح مجدد دعوا نمی شود.

استرداد دعوا: این اصطلاح برای زمانی به کار می رود که دادرسی آغاز شده و دادگاه وارد رسیدگی ماهوی به دعوا گردیده است، یعنی پس از تشکیل اولین جلسه رسیدگی و اظهارات طرفین. استرداد دعوا تا زمانی که دادرسی خاتمه نیافته باشد، امکان پذیر است. در این حالت، خواهان از ادامه پیگیری دعوای خود صرف نظر می کند و دیگر تنها دادخواست نیست که مسترد می شود، بلکه کل دعوا و آنچه در آن مطرح شده بود، از جریان رسیدگی خارج می گردد. آثار حقوقی استرداد دعوا بسته به زمان و شرایط آن، متفاوت است که در بخش های بعدی به تفصیل به آن می پردازیم. این تمایز حیاتی است، زیرا همان طور که خواهیم دید، نوع قراری که صادر می شود (ابطال دادخواست، رد دعوا یا سقوط دعوا)، به طور مستقیم بر امکان طرح مجدد همان دعوا تأثیر می گذارد.

این تمایز دقیقاً به این دلیل اهمیت دارد که هر مرحله از دادرسی، حقوق و تعهدات خاص خود را ایجاد می کند. در مراحل اولیه، پیش از آنکه خوانده درگیر دفاعیات ماهوی شود، استرداد دادخواست ساده تر و با تبعات کمتر است. اما با پیشرفت دادرسی و ورود به ماهیت، استرداد دعوا نیازمند توجه بیشتری به حقوق خوانده و تشریفات قانونی پیچیده تر است. از این رو، هر خواهان باید با آگاهی کامل از مرحله ای که در آن قرار دارد، اقدام به استرداد کند.

ماده ۱۰۷ قانون آیین دادرسی مدنی: ستون فقرات استرداد

ماده ۱۰۷ قانون آیین دادرسی مدنی، محور اصلی و مبنای قانونی استرداد دادخواست و دعوا در نظام حقوقی ایران است. این ماده به صورت جامع، مراحل و آثار مختلف استرداد را تبیین می کند و به خواهان این اختیار را می دهد که در شرایط معین، از دعوای خود صرف نظر کند. بر اساس این ماده، استرداد در سه وضعیت متفاوت و با آثار حقوقی مجزا صورت می پذیرد که شناخت دقیق آن ها برای هر خواهان ضروری است.

استرداد دادخواست تا اولین جلسه دادرسی (قبل از شروع رسیدگی ماهوی)

بند «الف» ماده ۱۰۷ قانون آیین دادرسی مدنی مقرر می دارد: «خواهان می تواند تا اولین جلسه دادرسی، دادخواست خود را مسترد کند. در این صورت دادگاه قرار ابطال دادخواست صادر می نماید.» این مرحله، ساده ترین نوع استرداد است و کمترین محدودیت ها را دارد. خواهان می تواند از لحظه تقدیم دادخواست تا قبل از شروع اولین جلسه رسیدگی یا اولین اظهار شفاهی در آن جلسه، با تقدیم لایحه یا اعلام شفاهی در صورت جلسه، دادخواست خود را پس بگیرد.

شرایط و مهلت دقیق این استرداد، محدود به بازه زمانی قبل از اولین جلسه است. اگر در اولین جلسه دادرسی، خواهان قبل از هرگونه اظهار ماهوی یا دفاع، اعلام کند که قصد استرداد دادخواست را دارد، باز هم در حکم همین بند است. اثر حقوقی این عمل، صدور «قرار ابطال دادخواست» است. مهم ترین پیامد این قرار آن است که خواهان این امکان را دارد که در آینده، مجدداً با همان موضوع، همان دعوا را در دادگاه طرح کند و این قرار، مانعی برای طرح مجدد دعوا نیست و اعتبار امر مختومه را ندارد. از نظر مسئولیت ها نیز، این نوع استرداد معمولاً کمترین تبعات را برای خواهان دارد و هیچ تأثیری بر حقوق خوانده نمی گذارد، جز اینکه هزینه های دادرسی پرداختی توسط خواهان، مسترد نمی شود.

استرداد دعوا پس از اولین جلسه و مادامی که دادرسی تمام نشده

بند «ب» ماده ۱۰۷ قانون آیین دادرسی مدنی بیان می دارد: «خواهان می تواند مادامی که دادرسی تمام نشده دعوای خود را استرداد کند. در این صورت دادگاه قرار رد دعوا صادر می نماید.» این مرحله از استرداد، پس از تشکیل اولین جلسه دادرسی و شروع رسیدگی ماهوی به دعوا آغاز می شود و تا زمانی که دادگاه به اصطلاح «ختم دادرسی» را اعلام نکرده و رأی نهایی را صادر نکرده باشد، ادامه دارد. در این بازه زمانی، خواهان می تواند با تقدیم لایحه یا اعلام شفاهی در جلسات دادرسی، از ادامه دعوای خود صرف نظر کند.

اثر حقوقی این نوع استرداد، صدور «قرار رد دعوا» است. قرار رد دعوا نیز مانند قرار ابطال دادخواست، دارای اعتبار امر مختومه نیست و به این معنی است که خواهان می تواند مجدداً با همان موضوع، دادخواستی جدید مطرح کند. اما تفاوت عمده آن با بند الف، در مسئولیت خواهان در قبال خسارات خوانده است. اگر خوانده در پاسخ به دعوای اولیه، متحمل هزینه ها و خساراتی شده باشد، می تواند در این مرحله تقاضای جبران آن را از دادگاه بنماید. دادگاه با بررسی این درخواست، ممکن است خواهان را به پرداخت خسارات وارده به خوانده محکوم کند.

استرداد دعوا پس از ختم مذاکرات اصحاب دعوا

بند «ج» ماده ۱۰۷ قانون آیین دادرسی مدنی، سخت گیرانه ترین نوع استرداد را بیان می کند: «استرداد دعوا پس از ختم مذاکرات اصحاب دعوا در موردی ممکن است که یا خوانده راضی باشد و یا خواهان از دعوای خود به کلی صرف نظر کند. در این صورت دادگاه قرار سقوط دعوا صادر خواهد کرد.» مفهوم «ختم مذاکرات اصحاب دعوا» به زمانی اشاره دارد که طرفین دعوا اظهارات و دفاعیات خود را به پایان رسانده اند و پرونده آماده صدور رأی است، اما هنوز رأیی صادر نشده است.

در این مرحله، استرداد دعوا به دو شرط ممکن است: اول، رضایت صریح خوانده. اگر خوانده با استرداد موافقت کند، دادگاه «قرار رد دعوا» صادر می کند و امکان طرح مجدد دعوا برای خواهان وجود خواهد داشت. دوم، اگر خواهان به طور کلی از دعوای خود صرف نظر کند. در این حالت، حتی اگر خوانده رضایت نداشته باشد، خواهان می تواند از دعوای خود انصراف دهد. اما اثر حقوقی این نوع صرف نظر کردن، صدور «قرار سقوط دعوا» است. مهم ترین و قاطع ترین پیامد قرار سقوط دعوا، این است که خواهان دیگر به هیچ عنوان نمی تواند با همان موضوع و بین همان اشخاص، مجدداً دعوای جدیدی مطرح کند. این قرار، اعتبار امر مختومه را دارد و پرونده را برای همیشه خاتمه می دهد. به همین دلیل، تصمیم گیری برای استرداد در این مرحله بسیار حساس است و نیازمند مشاوره حقوقی دقیق است.

اهمیت ماده ۱۰۷ قانون آیین دادرسی مدنی در این است که چارچوب قانونی روشنی را برای خواهان فراهم می کند تا با آگاهی از پیامدهای حقوقی هر تصمیم، اقدام به استرداد دادخواست یا دعوای خود کند و از حقوق خود به بهترین شکل دفاع نماید.

شرایط و مراحل عملی استرداد دادخواست و دعوا

استرداد دادخواست یا دعوا، هرچند یک حق برای خواهان محسوب می شود، اما مستلزم رعایت شرایط و مراحل قانونی مشخصی است تا از نظر دادگاه معتبر شناخته شده و آثار حقوقی مورد نظر را به دنبال داشته باشد. شناخت این جزئیات، به خواهان کمک می کند تا بدون مواجهه با مشکلات احتمالی، اقدام صحیح را انجام دهد.

چه کسی می تواند استرداد کند؟

حق استرداد در وهله اول متعلق به خودِ خواهان است. علاوه بر خواهان اصلی، وکیل او نیز می تواند اقدام به استرداد کند، به شرطی که این اختیار به صورت صریح در وکالت نامه او ذکر شده باشد. ماده 35 قانون آیین دادرسی مدنی بر لزوم تصریح این اختیار در وکالت نامه تأکید دارد. این بدان معناست که وکیلی با وکالت نامه عام و بدون اشاره به اختیار استرداد، نمی تواند دادخواست یا دعوا را مسترد کند. همچنین، قائم مقام قانونی خواهان (مانند ورثه) یا نماینده قانونی او (مانند ولی یا قیم) نیز در صورت لزوم می توانند این اقدام را انجام دهند.

نحوه ابراز اراده برای استرداد

اراده خواهان برای استرداد دادخواست یا دعوا می تواند به دو صورت ابراز شود:

1. کتبی: متداول ترین روش، تقدیم یک لایحه به دادگاه است. در این لایحه باید به صراحت، موضوع استرداد، شماره پرونده، شعبه رسیدگی کننده و درخواست خواهان مبنی بر استرداد ذکر شود. لایحه استرداد باید از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت و به مرجع صالح ارسال گردد.
2. شفاهی: خواهان یا وکیل او می تواند در جلسه دادرسی، به صورت شفاهی اراده خود مبنی بر استرداد را اعلام کند. در این صورت، اظهارات او در صورت جلسه دادگاه قید می شود. البته این روش بیشتر برای استرداد دادخواست در اولین جلسه رسیدگی (قبل از هرگونه اظهار دیگر) یا استرداد دعوا در طول دادرسی کاربرد دارد.

مرجع صالح برای تقدیم لایحه استرداد

لایحه استرداد باید به دادگاهی که در حال رسیدگی به پرونده است، تقدیم شود. این دادگاه می تواند دادگاه بدوی (دادگاه نخستین)، دادگاه تجدیدنظر یا حتی دیوان عالی کشور (در مرحله فرجام خواهی) باشد. یعنی اگر پرونده در مرحله تجدیدنظر است، لایحه باید به دادگاه تجدیدنظر ارائه شود، نه دادگاه بدوی.

آیا استرداد بخشی از خواسته امکان پذیر است؟

بله، خواهان این امکان را دارد که تنها بخشی از خواسته خود را مسترد کند و از پیگیری مابقی آن صرف نظر نکند. برای مثال، اگر خواهان علاوه بر مطالبه وجه، درخواست خسارت تأخیر تأدیه نیز کرده باشد، می تواند تنها درخواست خسارت تأخیر تأدیه را مسترد نماید. در این حالت، دادگاه به استرداد همان بخش از خواسته ترتیب اثر می دهد و رسیدگی به بقیه خواسته را ادامه می دهد. این امر نیز با تقدیم لایحه مشخص یا اعلام شفاهی در دادگاه انجام می شود و خواهان باید به صورت دقیق مشخص کند که کدام بخش از خواسته را مسترد می کند.

نقش سامانه ثنا و دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

امروزه، تمامی اقدامات حقوقی از جمله تقدیم دادخواست، لوایح و درخواست ها، از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و سامانه ثنا انجام می شود. لایحه استرداد نیز از این قاعده مستثنی نیست و باید از طریق این دفاتر ثبت و به مرجع قضایی مربوطه ارسال گردد. این فرایند الکترونیکی، دقت و سرعت بیشتری به ثبت درخواست ها بخشیده است و امکان پیگیری وضعیت لایحه را برای خواهان فراهم می کند.

رعایت این شرایط و مراحل، تضمین کننده آن است که استرداد دادخواست یا دعوا به درستی انجام شده و آثار حقوقی مدنظر خواهان را به دنبال داشته باشد. هرگونه سهل انگاری در رعایت این نکات می تواند منجر به عدم پذیرش استرداد یا بروز مشکلات حقوقی پیچیده تر شود.

آثار و پیامدهای حقوقی استرداد: نکاتی که باید بدانید

استرداد دادخواست یا دعوا، تصمیم مهمی است که پیامدهای حقوقی متعددی دارد. این پیامدها بسته به مرحله ای که استرداد در آن صورت می گیرد و نوع قراری که دادگاه صادر می کند، می تواند بسیار متفاوت باشد. آگاهی از این آثار، برای خواهان ضروری است تا با چشم باز و آگاهانه دست به چنین اقدامی بزند.

عدم استرداد هزینه دادرسی

یکی از مهمترین پیامدهای مالی استرداد، عدم بازگشت هزینه های دادرسی است. خواهان پس از تقدیم دادخواست، موظف به پرداخت هزینه دادرسی است. چه دادخواست مسترد شود و قرار ابطال دادخواست صادر گردد، چه دعوا مسترد شود و قرار رد یا سقوط دعوا صادر شود، هزینه های دادرسی که قبلاً پرداخت شده است، به خواهان مسترد نخواهد شد. این قاعده برای جلوگیری از طرح دعاوی بی مورد و سپس استرداد آنها است.

امکان طرح مجدد دعوا

امکان یا عدم امکان طرح مجدد دعوا، اصلی ترین تفاوت بین انواع قرارهای صادره پس از استرداد است:

• اگر دادگاه «قرار ابطال دادخواست» صادر کند (در صورت استرداد دادخواست تا اولین جلسه دادرسی)، خواهان می تواند مجدداً با همان موضوع، همان دعوا را مطرح کند. این قرار اعتبار امر مختومه را ندارد.
• اگر دادگاه «قرار رد دعوا» صادر کند (در صورت استرداد دعوا پس از اولین جلسه و قبل از ختم دادرسی، یا پس از ختم مذاکرات با رضایت خوانده)، خواهان باز هم می تواند مجدداً دعوای خود را مطرح نماید. این قرار نیز اعتبار امر مختومه ندارد.
• اما اگر دادگاه «قرار سقوط دعوا» صادر کند (در صورت استرداد دعوا پس از ختم مذاکرات و صرف نظر کلی خواهان از دعوا)، خواهان به هیچ عنوان نمی تواند مجدداً همان دعوا را با همان موضوع و بین همان اشخاص در دادگاه مطرح کند. این قرار دارای اعتبار امر مختومه است.

مسئولیت خسارات خوانده

در صورتی که خواهان پس از اولین جلسه دادرسی و در طول رسیدگی ماهوی (مرحله صدور قرار رد دعوا) اقدام به استرداد دعوا کند، ممکن است خوانده متحمل خساراتی شده باشد. در این شرایط، خوانده می تواند ضمن لایحه ای به دادگاه، تقاضای جبران خسارات وارده را بنماید. دادگاه با بررسی این درخواست و احراز ورود خسارت، ممکن است خواهان را مکلف به پرداخت خسارت به خوانده کند. این خسارات می تواند شامل هزینه های ایاب و ذهاب، حق الوکاله وکیل، و سایر هزینه های اثبات دعوا باشد.

تفاوت با دعاوی کیفری

مفهوم استرداد در دعاوی حقوقی با گذشت شاکی در امور کیفری متفاوت است. در دعاوی کیفری، به ویژه در جرایم قابل گذشت، گذشت شاکی منجر به مختومه شدن پرونده و توقف تعقیب متهم می شود. اما در امور حقوقی، استرداد فرآیندی کاملاً متفاوت است و تابع قواعد آیین دادرسی مدنی است. در دعاوی کیفری، «ترک تعقیب» نیز پیش بینی شده که امکان رسیدگی مجدد را فراهم می کند، اما با استرداد دعوا در حقوق متفاوت است.

استرداد در مراحل مختلف دادرسی (تجدیدنظر، فرجام)

امکان استرداد فقط به مرحله بدوی محدود نمی شود و در مراحل بالاتر دادرسی نیز قابلیت اجرا دارد:

استرداد دادخواست تجدیدنظر

مطابق ماده 363 قانون آیین دادرسی مدنی، هر یک از طرفین دعوا می توانند دادخواست تجدیدنظر خود را مسترد کنند. در این صورت، مرجع تجدیدنظر «قرار ابطال دادخواست تجدیدنظر» را صادر می کند. این قرار به معنای عدم رسیدگی به تجدیدنظرخواهی است و رأی دادگاه بدوی در صورت عدم تجدیدنظرخواهی از سوی طرف دیگر یا گذشت مهلت آن، قطعیت می یابد.

استرداد دادخواست فرجام خواهی

ماده 415 قانون آیین دادرسی مدنی به صورت ضمنی به استرداد دادخواست فرجام خواهی اشاره دارد. اگر فرجام خواه دادخواست فرجامی خود را مسترد کند یا دادخواست او رد شود، حق درخواست فرجام تبعی ساقط می شود و اگر درخواست فرجام تبعی شده باشد، بلااثر می گردد. در این مرحله نیز، خواهان می تواند از پیگیری فرجام خواهی خود منصرف شود. اثر آن، غالباً اعاده وضعیت به قبل از فرجام خواهی و قطعی شدن رأی مرحله تجدیدنظر است.

به طور خلاصه، تصمیم به استرداد یک تصمیم چندوجهی است که نیازمند درک عمیق از قوانین و پیامدهای حقوقی آن است. مشورت با یک وکیل متخصص، پیش از هرگونه اقدام، می تواند از بروز مشکلات و ضررهای احتمالی جلوگیری کند و به خواهان کمک کند تا بهترین تصمیم را بر اساس شرایط خاص پرونده خود اتخاذ نماید.

شرایط کلی و مراحل عملی استرداد دادخواست/دعوا

اقدام به استرداد دادخواست یا دعوا، فراتر از یک اعلام اراده ساده است و مستلزم رعایت تشریفات و مراحل قانونی است. این دقت در انجام مراحل، تضمین کننده اعتبار قانونی استرداد و حصول نتایج حقوقی مورد نظر خواهان است. در این بخش، به جزئیات عملیاتی استرداد در محاکم قضایی می پردازیم.

چه کسی می تواند استرداد کند؟

حق استرداد به طور ذاتی برای خواهان دعوا محفوظ است. اما علاوه بر شخص خواهان، نمایندگان قانونی او نیز می توانند این اقدام را انجام دهند. وکیل دادگستری خواهان، در صورتی که اختیار استرداد دادخواست یا دعوا به صراحت در وکالت نامه او ذکر شده باشد، می تواند اقدام به این کار کند. این تصریح در وکالت نامه، شرطی لازم برای اعتبار قانونی استرداد توسط وکیل است. در غیر این صورت، وکیل بدون اذن صریح خواهان، حق استرداد را ندارد. همچنین، قیم یا ولی قهری برای صغار و محجورین، و مدیر تصفیه برای شرکت های ورشکسته، می توانند به نمایندگی از موکل یا موکلین خود، دعوا را مسترد کنند.

نحوه ابراز اراده (کتبی با لایحه، شفاهی در صورت جلسه دادگاه)

اراده خواهان برای استرداد باید به دادگاه اعلام شود. این اعلام به دو شیوه اصلی امکان پذیر است:

1. به صورت کتبی: متداول ترین و مطمئن ترین روش، تقدیم لایحه استرداد به دادگاه است. در این لایحه باید مشخصات کامل خواهان و خوانده، شماره پرونده، شعبه رسیدگی کننده، و به صراحت درخواست استرداد دادخواست یا دعوا به همراه استناد به ماده 107 قانون آیین دادرسی مدنی ذکر شود. لایحه باید توسط خواهان یا وکیل او امضا شده باشد.
2. به صورت شفاهی: خواهان یا وکیل او می تواند در جلسه رسمی دادرسی، اراده خود مبنی بر استرداد را به صورت شفاهی به دادگاه اعلام کند. این اظهارات در صورت جلسه دادگاه ثبت می شود و به منزله درخواست استرداد خواهد بود. این روش بیشتر در مواردی کاربرد دارد که استرداد در اولین جلسه دادرسی (قبل از شروع به دفاع) یا در حین رسیدگی به دعوا مطرح می شود.

لزوم تقدیم لایحه استرداد به مرجع صالح (دادگاه بدوی، تجدیدنظر، فرجام)

درخواستی که برای استرداد مطرح می شود، باید به مرجع قضایی که در حال رسیدگی به پرونده است، ارسال شود. اگر پرونده در مرحله نخستین رسیدگی (دادگاه بدوی) باشد، لایحه باید به همان دادگاه تقدیم گردد. چنانچه پرونده در مرحله تجدیدنظر یا فرجام خواهی باشد، مرجع صالح برای دریافت و رسیدگی به درخواست استرداد، به ترتیب دادگاه تجدیدنظر یا دیوان عالی کشور خواهد بود. ارسال لایحه به مرجع اشتباه، ممکن است باعث تأخیر در روند استرداد یا حتی عدم پذیرش آن شود.

آیا استرداد بخشی از خواسته امکان پذیر است؟

قانون این امکان را به خواهان می دهد که تنها قسمتی از خواسته خود را مسترد کند. به عنوان مثال، در دعوایی که خواهان همزمان مطالبه اصل دین و خسارت تأخیر تأدیه را درخواست کرده است، می تواند از مطالبه خسارت تأخیر تأدیه صرف نظر کرده و تنها نسبت به اصل دین دعوا را ادامه دهد. برای استرداد بخشی از خواسته، خواهان باید در لایحه خود یا به صورت شفاهی در دادگاه، به وضوح مشخص کند که کدام بخش یا بخش هایی از خواسته خود را مسترد می نماید. دادگاه نیز در خصوص همان بخش از خواسته، قرار مقتضی (ابطال، رد یا سقوط) را صادر خواهد کرد.

نقش سامانه ثنا و دفاتر خدمات الکترونیک قضایی در ثبت لایحه استرداد

در عصر حاضر، تمامی امور قضایی از جمله تقدیم لوایح و درخواست ها، از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و سامانه ثنا صورت می گیرد. بنابراین، خواهان یا وکیل او باید لایحه استرداد را ابتدا در یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت و سپس از طریق سامانه ثنا به مرجع قضایی مربوطه ارسال کند. این سیستم الکترونیکی، روند ثبت و پیگیری لوایح را سرعت بخشیده و امکان رصد وضعیت درخواست را برای طرفین فراهم می کند. همچنین، اطمینان از صحت اطلاعات و مدارک بارگذاری شده در سامانه، برای جلوگیری از بروز اشکالات بعدی، اهمیت ویژه ای دارد.

با رعایت این شرایط و مراحل، خواهان می تواند به طور مؤثر و قانونی، از حق خود برای استرداد دادخواست یا دعوا استفاده کند و از بروز پیامدهای ناخواسته حقوقی جلوگیری نماید. توصیه اکید می شود که پیش از هرگونه اقدام، با وکیل متخصص مشورت شود.

نمونه لایحه استرداد دادخواست/دعوا

تنظیم یک لایحه حقوقی صحیح و جامع، از اهمیت بالایی برخوردار است. لایحه استرداد دادخواست یا دعوا نیز از این قاعده مستثنی نیست و باید با رعایت اصول نگارشی و حقوقی، به صورت شفاف و مستدل تهیه شود تا دادگاه بتواند به سرعت و دقت به آن رسیدگی کند. در ادامه، یک نمونه کلی از لایحه استرداد ارائه می شود که می تواند بر اساس شرایط خاص هر پرونده، تکمیل و مورد استفاده قرار گیرد.

نمونه لایحه استرداد دادخواست (پیش از اولین جلسه)

بسمه تعالی

ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه عمومی حقوقی [نام شهرستان]

با سلام و احترام،
اینجانب [نام و نام خانوادگی خواهان]، فرزند [نام پدر]، به شماره ملی [شماره ملی]، خواهان پرونده به شماره کلاسه [شماره کلاسه پرونده] و شماره بایگانی [شماره بایگانی پرونده]، موضوع دعوای [موضوع دعوا، مثال: مطالبه وجه]، مطروحه در آن شعبه محترم، به استحضار می رساند:

نظر به اینکه تاریخ اولین جلسه رسیدگی به پرونده مذکور، هنوز فرا نرسیده است، اینجانب به استناد بند الف ماده 107 قانون آیین دادرسی مدنی، بدین وسیله اراده خود را مبنی بر استرداد کامل دادخواست تقدیمی اعلام می دارم.

لذا از محضر عالی درخواست صدور قرار ابطال دادخواست را دارم.

با تشکر و احترام
[نام و نام خانوادگی خواهان]
[تاریخ]
[امضاء]

نمونه لایحه استرداد دعوا (پس از اولین جلسه و قبل از ختم دادرسی)

بسمه تعالی

ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه عمومی حقوقی [نام شهرستان]

با سلام و احترام،
اینجانب [نام و نام خانوادگی خواهان]، فرزند [نام پدر]، به شماره ملی [شماره ملی]، خواهان پرونده به شماره کلاسه [شماره کلاسه پرونده] و شماره بایگانی [شماره بایگانی پرونده]، موضوع دعوای [موضوع دعوا، مثال: الزام به تنظیم سند رسمی]، مطروحه در آن شعبه محترم، به استحضار می رساند:

با عنایت به [ذکر دلیل استرداد، مثال: حصول توافق با خوانده خارج از دادگاه / تغییر شرایط و مصلحت اینجانب برای ادامه دعوا]، اینجانب به استناد بند ب ماده 107 قانون آیین دادرسی مدنی، بدین وسیله اراده خود را مبنی بر استرداد کامل دعوای مذکور اعلام می دارم.

لذا از محضر عالی درخواست صدور قرار رد دعوا را دارم.

با تشکر و احترام
[نام و نام خانوادگی خواهان]
[تاریخ]
[امضاء]

نکات مهم در تنظیم لایحه استرداد:

• دقت در اطلاعات: تمامی مشخصات پرونده (شماره کلاسه، شماره بایگانی، شعبه) و مشخصات طرفین باید به درستی و بدون غلط املایی درج شود.
• شفافیت در درخواست: به وضوح مشخص شود که درخواست استرداد دادخواست است یا دعوا و به کدام بند از ماده 107 قانون آیین دادرسی مدنی استناد می شود.
• ذکر دلیل (اختیاری): گرچه ذکر دلیل برای استرداد الزامی نیست، اما می تواند به دادگاه در فهم بهتر موضوع و تسریع در تصمیم گیری کمک کند.
• استرداد بخشی از خواسته: اگر تنها بخشی از خواسته مسترد می شود، باید به صورت دقیق و تفکیک شده مشخص گردد.
• امضاء: لایحه حتماً باید توسط خواهان یا وکیل او امضا شده باشد.
• تقدیم الکترونیکی: لایحه باید از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به دادگاه ارسال شود.

توصیه می شود که پیش از نهایی کردن لایحه استرداد، حتماً با یک وکیل متخصص مشورت نمایید تا از صحیح بودن محتوا و تطابق آن با شرایط حقوقی پرونده خود اطمینان حاصل کنید. این امر از بروز اشتباهات احتمالی و پیامدهای ناخواسته حقوقی جلوگیری خواهد کرد.

نتیجه گیری

استرداد درخواست در قالب استرداد دادخواست یا استرداد دعوا، یکی از نهادهای کلیدی و مؤثر در نظام حقوقی ایران است که به خواهان امکان انعطاف پذیری در پیگیری دعاوی را می دهد. در این مقاله تلاش شد تا با زبانی ساده و در عین حال دقیق، به مفهوم «استرداد درخواست یعنی چی» پرداخته شود و ابعاد مختلف آن شامل تفاوت های استرداد دادخواست و استرداد دعوا، مبنای قانونی آن در ماده ۱۰۷ قانون آیین دادرسی مدنی، شرایط و مراحل عملی، و همچنین آثار حقوقی مترتب بر هر یک از انواع استرداد، تشریح گردد.

درک این تفاوت ها و پیامدهای حقوقی، به ویژه تمایز میان «قرار ابطال دادخواست»، «قرار رد دعوا» و «قرار سقوط دعوا»، از اهمیت حیاتی برخوردار است. این تمایزات نه تنها بر امکان طرح مجدد دعوا تأثیر می گذارد، بلکه می تواند مسئولیت های مالی و حقوقی متفاوتی برای خواهان ایجاد کند. هر خواهان باید با آگاهی کامل از مرحله ای که دعوای او در آن قرار دارد و آثار حقوقی هر تصمیم، اقدام به استرداد نماید.

با توجه به پیچیدگی های حقوقی و نیاز به رعایت دقیق تشریفات قانونی، همواره توصیه می شود که پیش از هرگونه اقدام برای استرداد دادخواست یا دعوا، با یک وکیل متخصص و مجرب در این زمینه مشورت شود. یک وکیل می تواند با ارائه مشاوره حقوقی دقیق و متناسب با شرایط خاص پرونده شما، بهترین راهکار را پیشنهاد داده و از بروز اشتباهات و پیامدهای ناخواسته جلوگیری نماید. این گام هوشمندانه، ضامن حفظ حقوق شما و پیشبرد موفقیت آمیز روند قضایی خواهد بود.