ارزش افزوده‌ فناوری در صنعت؛ دولت چهاردهم و تدوین کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای

اقتصاد و دولت آینده/۳۱

نغمه مبرقعی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری علم و فناوری اسخاج، با بیان اینکه استفاده از علم و فناروی در مسئله تغییر اقلیم اهمیت زیادی دارد، گفت: تغییر اقلیم در اثر انتشار بیش از حد گاز‌های گلخانه‌ای و ورود آنها به جو ایجاد شده است. ما برای کنترل این موضوع دو رویکرد خاص داریم که در دنیا به سازگاری و کاهش موسوم است. در هر دو موارد فناوری می‌تواند نقش داشته باشد.

وی ادامه داد: استفاده از رویکرد کاهش یعنی ما کاری کنیم که میزان انتشار گاز‌های گلخانه‌ای کم شود؛ میزان انتشار کمتر به این معناست که ما از سوخت بهتر استفاده کنیم، بهره‌وری را افزایش دهیم یا آنچه که منتشر شده و در حال انتشار به جو است را جذب کنیم، قبل از اینکه وارد جو شود. همه اینها وابسته به فناوری و تکنولوژی است. ما می‌توانیم با استفاده از فناوری‌های نوین مانع انتشار و ورود گاز‌هایی که غالبا کربن‌دی‌اکسید است، به جو می‌شود.

در زمینه کاهش و سازگاری، فناوری اهمیت دارد

عضو شورای عالی محیط زیست توضیح داد: سازگاری هم به این معناست که ما مردم را با کم‌آبی و تغییر اقلیم سازگار کنیم. سازگاری با تغییر اقلیم می‌تواند تغییر الگوی کشت باشد، یا تغییر نوع پوشش مردم؛ اینکه لباس‌هایی بپوشند که خنک‌تر باشد که برای این کار می‌توان از الیاف خاصی استفاده کرد. همچنین می‌تواند منازل و ساختمان‌هایی باشد که تبادل حرارت در آنها محدودتر باشد و به کاهش استفاده از سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی برای دمای بهینه کمک کند؛ بنابراین این دیدگاه وجود دارد که هم در زمینه کاهش و هم سازگاری، فناوری بسیار مهم است.

مبرقعی با بیان اینکه ما در سال‌های گذشته به سهم خود در انتشار گاز‌های گلخانه‌ای توجه نکردیم، افزود: با وجود اینکه ایران یک کشور صنعتی نیست و از جهت GDP سرانه و درآمد سرانه، جایگاه خیلی خوبی در جهان نداریم، اما جزو ۱۰ کشور اول انتشاردهنده گاز‌های گلخانه‌ای هستیم. این بدان معناست که ما گاز گلخانه‌ای را منتشر می‌کنیم بدون اینکه به ازای آن ارزش افزوده‌ای در صنعت یا خدماتمان داشته باشیم.

نفت فراوان و ارزان داریم، اما سیستم بهره‌وری درستی نداریم

وی ادامه داد: کشور‌هایی که بیشتر از ما گاز‌های گلخانه‌ای منتشر می‌کنند، کشور‌هایی مانند آمریکا و روسیه هستند؛ ابرقدرت‌هایی که از نظر درآمد سرانه اصلا با ایران قابل مقایسه نیستند؛ بنابراین اگر قرار است ما منتشرکننده گاز‌های گلخانه‌ای باشیم، اما منجر به افزایش درآمد سرانه نشود، این به معنای هدررفت انرژی است. بخشی از این موضوع به این خاطر است که ما نفت فراوان و ارزان داریم، اما سیستم بهره‌وری درستی نداریم.

عضو شورای عالی محیط زیست با اشاره به مطالبه از رئیس دولت چهاردهم بیان کرد: آنچه ما از دولت بعدی می‌خواهیم و می‌توانیم مطالبه‌گری کنیم این است که برنامه راهبردی کشور در زمینه چگونگی کاهش انتشار و سازگاری با تغییر اقلیم تدوین شود. در ۱۰ سال گذشته ما برنامه‌ای داشتیم که خیلی عملیاتی نشده و بعد رها شد.

مبرقعی ادامه داد: حتی در برنامه کاپ سالانه (نشست سالانه تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد) و هم‌اندیشی‌هایی که همه ذی‌نفعان در زمینه تغییر اقلیم جمع می‌شوند، ایران همیشه نقش کمرنگی داشتیم و خیلی قوی وارد نشده؛ زیرا هیچگاه برنامه‌ای نداشته است. یعنی نه‌تن‌ها انتشار گاز‌های گلخانه‌ای از سوی ایران بالاست؛ بلکه برنامه خوبی هم برای کاهش انتشار نداریم.

به‌تبع انتشار گاز‌های گلخانه‌ای، دچار خشکسالی و کم‌آبی شویم

وی خاطرنشان کرد: بنابراین یکی از مواردی که دولت بعدی حتما باید با کمک متخصصان محیط زیست به آن بپردازد این است که برای کنترل انتشار گاز‌های گلخانه‌ای چه کار می‌خواهد کند؛ زیرا به تبع این اتفاق ما ممکن است دچار خشکسالی و کم‌آبی شویم. همه مدل‌های پیش‌بینی نشان می‌دهد که ما در سال‌های آینده هم بارش کمتری خواهیم داشت و هم دمای بیشتر.

عضو شورای عالی محیط زیست در پاسخ به اینکه شرکت‌های دانش‌بنیان برای کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای چه نقشی دارند، بیان کرد: این توانمندی در شرکت‌های دانش‌بنیان وجود دارد، اما نیازمند سیاست‌های تشویقی دولت است. دولت اگر عزم این را داشته باشد که کنترل گاز‌های گلخانه‌ای را مهار کند، می‌تواند به شرکت‌های دانش‌بنیان وام‌های کم‌بهره دهد یا آنها را تشویق کند و به سمتی برود که از فناوری‌های استفاده کند که به کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای منجر شود.

ایران هنوز الزامی برای کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای ندارد

مبرقعی بیان کرد: ما در پروتکل کیوتو (پیمانی بین‌المللی به‌منظور کاهش صدور گاز‌های گلخانه‌ای) جزو کشور‌هایی هستیم که هنوز الزامی برای کاهش انتشار نداریم و این باعث شده توجهی به این موضوع نداشته باشیم؛ اما ممکن است در سال‌های آینده این الزام را برای همه کشور‌ها بگذارند و این حتی می‌تواند روی صادرات و واردات ما اثر بگذارد. به‌زودی در دنیا قوانینی اجرایی خواهد شد که اگر کالایی را تولید می‌کنید، باید ردپای کربن را در آن نشان دهید. یعنی بگویید به ازای تولید هر کالا چه میزان کربن‌دی‌اکسید وارد جو شده است.

وی ادامه داد: در آینده نزدیک، در بازار رقابت کالایی موفق است که استاندارد را رعایت کرده باشد و ردپای کربن کمتری داشته باشد؛ بنابراین اگر ما از الان برای این موضوع تمهیدی نداشته باشیم، باعث می‌شود کالا‌های صادراتی ما موفق به کسب استاندادر‌ها نشوند و این به معنای کاهش شدید سطح صادرات ما در دنیا خواهد بود.

عضو شورای عالی محیط زیست با بیان اینکه بسیاری از کشور‌ها برنامه‌ای برای رسیدن به هدف زیرو کربن دارند؛ گفت: این برنامه به این معنا نیست که انتشار گاز‌های گلخانه‌ای را به صفر برسانیم، بلکه به این معناست که میزان انتشار گاز‌ها را کاهش داده، یا میزان جذب گاز‌ها را به‌واسطه استفاده از فناوری یا رشد گیاهانی جذب‌کننده گاز‌های گلخانه‌ای هستند، کاهش دهیم.

ما هیچ برنامه‌ای برای رسیدن به هدف زیروکربن نداریم

مبرقعی با اشاره به عملکرد ایران در خصوص استفاده از فناوری‌های جدید در مقایسه با کشور‌های دیگر ادامه داد: بسیاری از کشور‌ها برای ۲۰۵۰ و ۲۰۶۰ برنامه‌ریزی کردند که به این هدف زیرو کربن برسند؛ اما ما هیچ برنامه‌ای در این زمینه نداریم. رسیدن به برنامه زیرو کربن دو راهکاردارد؛ یک اینکه انتشار را کم کنیم و در عین حال فناوری‌های جاذب گاز‌ها را بالا ببریم.

وی ادامه داد: این فناوری‌ها هم می‌تواند توسعه فضای سبز باشد که گاز CO۲ را جذب می‌کند یا می‌تواند فناوری جذب و ذخیره کربن باشد که در نیروگاه‌ها و پتروشیمی‌هایی که میزان انتشار بالایی دارند، دستگاه‌هایی می‌گذارند که قبل از انتشار گاز کربن‌دی‌اکسید، آن را جذب کرده و تحت دمای پایین و فشار بالا آن را به مایع تبدیل کرده و دفن کنند و مانع از انتشار آنها به جو شوند که این فناوری در دنیا مرسوم است و ما هم می‌توانیم از این فرآیند استفاده کنیم.